Τουρκία: Πόσο ισχυρός θα είναι ο πρόεδρος - Πορεία στο άγνωστο η επόμενη των εκλογών για τον νικητή της κάλπης
Μπορεί να προηγείται ο Κιλιτσντάρογλου στις δημοσκοπήσεις, αλλά στις βουλευτικές κάλπες προβάδισμα έχει η συμμαχία που στηρίζει ο Ερντογάν
Γιαννης Μανδαλιδης
Νίκη του Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου δείχνουν οι τελευταίες δηµοσκοπήσεις στην Τουρκία, µε τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ωστόσο να καλύπτει τη διαφορά, λιγότερο από έναν µήνα πριν από τις εκλογές της 14ης Μαΐου. Το παράδοξο, ωστόσο, είναι ότι για τις βουλευτικές εκλογές, που θα διεξαχθούν παράλληλα µε τις προεδρικές και είναι εξίσου σηµαντικές, προβάδισµα έχει η συµµαχία των κοµµάτων που στηρίζει τον Ερντογάν.
Η λεγόµενη «δηµοσκόπηση των δηµοσκοπήσεων», που δηµοσιεύτηκε την εβδοµάδα που πέρασε και αφορά τον µέσο όρο των ευρηµάτων επτά εταιρειών ερευνών για τον µήνα Μάρτιο, δίνει προβάδισµα, µε διαφορά άνω του 9%, στον υποψήφιο της αντιπολίτευσης, Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου, έναντι του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Συγκεκριµένα, προβλέπει ότι στη µονοµαχία των δύο υποψηφίων στον δεύτερο γύρο των εκλογών ο Κιλιτσντάρογλου θα είναι νικητής µε ποσοστό 54,56%, έναντι 45,44% του Ερντογάν.
Παρόλο, ωστόσο, που στις εκλογές της 14ης Μαΐου το ενδιαφέρον µονοπωλεί η µονοµαχία Ερντογάν - Κιλιτσντάρογλου, τα περιθώρια κινήσεων του µελλοντικού προέδρου και, ως εκ τούτου, οι µελλοντικές πολιτικές εξελίξεις θα κριθούν εν πολλοίς από τη σύνθεση της Εθνοσυνέλευσης.
Και σε αυτό ακριβώς το σηµείο συµβαίνει το παράδοξο. Στις βουλευτικές εκλογές, που θα διεξαχθούν παράλληλα µε τις προεδρικές, οι δηµοσκοπήσεις των εν λόγω επτά εταιρειών καταλήγουν στο συµπέρασµα ότι τα κόµµατα της «Λαϊκής Συµµαχίας», που στηρίζει τον Ερντογάν, προηγούνται µε ποσοστό 40,1% κατά µέσο όρο. Η «Συµµαχία του Εθνους», που στηρίζει τον Κιλιτσντάρογλου, λαµβάνει 38,7%, παρά το γεγονός ότι ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης φαίνεται να έχει το προβάδισµα για την προεδρία της χώρας. Η «Συµµαχία του Μόχθου», του φιλοκουρδικού ∆ηµοκρατικού Κόµµατος των Λαών, µε αριστερά κόµµατα, παίρνει 11,3%, ενώ το κόµµα του Μουχαρέµ Ιντζέ -επίσης υποψηφίου για την προεδρία της χώρας- µένει στο 3,6%.
Για να έχει αυτονοµία κινήσεων ο µελλοντικός πρόεδρος, πρέπει η συµµαχία που τον στηρίζει να έχει εξασφαλίσει τουλάχιστον τις 301 έδρες της απόλυτης πλειοψηφίας των συνολικά 600 εδρών του τουρκικού Κοινοβουλίου. Με δεδοµένη, µάλιστα, και τη δέσµευση της «Συµµαχίας του Εθνους» του Κιλιτσντάρογλου, για τη µετατροπή του πολιτικού συστήµατος από προεδρικό σε ενισχυµένο κοινοβουλευτικό, µε επαναφορά της θέσης του πρωθυπουργού, απαιτείται πλειοψηφία 3/5, δηλ. 360 εδρών, για να προωθηθούν οι απαιτούµενες συνταγµατικές µεταρρυθµίσεις, ή ακόµα και πλειοψηφία 3/4, δηλαδή 400 εδρών, αν προκύψει διαφωνία µεταξύ του προέδρου της χώρας και της Εθνοσυνέλευσης.
Θεωρείται δεδοµένο ότι τέτοια ευρεία πλειοψηφία δεν πρόκειται να εξασφαλίσει καµία συµµαχία κοµµάτων στη νέα σύνθεση της Εθνοσυνέλευσης, πολλώ δε µάλλον κάποιο µεµονωµένο κόµµα.
Η πιθανότητα να υπάρξει δεύτερος γύρος είναι µεγάλη και σηµασία σε αυτή την περίπτωση έχει η διαφορά µεταξύ των δύο υποψηφίων στον πρώτο γύρο, διότι, αν αυτή είναι πολύ µεγάλη και ο ένας υποψήφιος είναι αρκετά κοντά στο 50%, τότε λογικά θα είναι ο νικητής του β’ γύρου. Η ίδια πηγή υποστηρίζει επίσης -µεταφέροντας πιθανώς εκτιµήσεις που µελετώνται σε κυβερνητικά κλιµάκια- ότι, αν ο πρόεδρος εκλεγεί από τον πρώτο γύρο, τότε θα έχει πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, έστω και ισχνή, µέσω της συµµαχίας των κοµµάτων που τον στηρίζουν. Αν, όµως, τονίζει, η εκλογή του προέδρου κριθεί στον δεύτερο γύρο, τότε τα κόµµατα της όποιας αντιπολίτευσης θα ελέγχουν την Εθνοσυνέλευση. Ως εκ τούτου, οι εξαγγελίες Κιλιτσντάρογλου περί συνταγµατικής αναθεώρησης και αλλαγής του πολιτικού συστήµατος, µε τα σηµερινά δεδοµένα, δεν αποτελούν τίποτα παραπάνω από δήλωση προθέσεων.
Εξάλλου, τα κόµµατα της «Συµµαχίας του Εθνους» έχουν παντελώς διαφορετικό ιδεολογικό προσανατολισµό µεταξύ τους και το βασικό στοιχείο που τα ενώνει είναι ο στόχος της αποµάκρυνσης από την εξουσία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οι διαφορές τους θα είναι δύσκολο να γεφυρωθούν σε τόσο σοβαρά θέµατα που αφορούν ευαίσθητες µελλοντικές εσωτερικές ισορροπίες του τουρκικού πολιτικού συστήµατος.
Εάν ο Ερντογάν και οι σύµµαχοί του κερδίσουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στον πρώτο γύρο ή ακόµα κι αν είναι δεύτερος µε µικρή διαφορά, τότε µπορεί να επιχειρηµατολογήσει έναντι των ψηφοφόρων ότι, έχοντας την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, µόνο αυτός µπορεί να κυβερνήσει τη χώρα.
Στην περίπτωση, δε, που ο Κιλιτσντάρογλου εκλεγεί πρόεδρος, αλλά η «Συµµαχία του Εθνους» µειοψηφεί στην Εθνοσυνέλευση, ο Ερντογάν θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει µια αξιοπρεπή απόσυρση, επιβάλλοντας τους δικούς του όρους, καθώς θα έχει δέσει τα χέρια της κυβέρνησης στο Κοινοβούλιο. Υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι ο Ερντογάν θα αποδεχτεί την ήττα του…
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 22/4/23
Η λεγόµενη «δηµοσκόπηση των δηµοσκοπήσεων», που δηµοσιεύτηκε την εβδοµάδα που πέρασε και αφορά τον µέσο όρο των ευρηµάτων επτά εταιρειών ερευνών για τον µήνα Μάρτιο, δίνει προβάδισµα, µε διαφορά άνω του 9%, στον υποψήφιο της αντιπολίτευσης, Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου, έναντι του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Συγκεκριµένα, προβλέπει ότι στη µονοµαχία των δύο υποψηφίων στον δεύτερο γύρο των εκλογών ο Κιλιτσντάρογλου θα είναι νικητής µε ποσοστό 54,56%, έναντι 45,44% του Ερντογάν.
Παρόλο, ωστόσο, που στις εκλογές της 14ης Μαΐου το ενδιαφέρον µονοπωλεί η µονοµαχία Ερντογάν - Κιλιτσντάρογλου, τα περιθώρια κινήσεων του µελλοντικού προέδρου και, ως εκ τούτου, οι µελλοντικές πολιτικές εξελίξεις θα κριθούν εν πολλοίς από τη σύνθεση της Εθνοσυνέλευσης.
Και σε αυτό ακριβώς το σηµείο συµβαίνει το παράδοξο. Στις βουλευτικές εκλογές, που θα διεξαχθούν παράλληλα µε τις προεδρικές, οι δηµοσκοπήσεις των εν λόγω επτά εταιρειών καταλήγουν στο συµπέρασµα ότι τα κόµµατα της «Λαϊκής Συµµαχίας», που στηρίζει τον Ερντογάν, προηγούνται µε ποσοστό 40,1% κατά µέσο όρο. Η «Συµµαχία του Εθνους», που στηρίζει τον Κιλιτσντάρογλου, λαµβάνει 38,7%, παρά το γεγονός ότι ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης φαίνεται να έχει το προβάδισµα για την προεδρία της χώρας. Η «Συµµαχία του Μόχθου», του φιλοκουρδικού ∆ηµοκρατικού Κόµµατος των Λαών, µε αριστερά κόµµατα, παίρνει 11,3%, ενώ το κόµµα του Μουχαρέµ Ιντζέ -επίσης υποψηφίου για την προεδρία της χώρας- µένει στο 3,6%.
Για να έχει αυτονοµία κινήσεων ο µελλοντικός πρόεδρος, πρέπει η συµµαχία που τον στηρίζει να έχει εξασφαλίσει τουλάχιστον τις 301 έδρες της απόλυτης πλειοψηφίας των συνολικά 600 εδρών του τουρκικού Κοινοβουλίου. Με δεδοµένη, µάλιστα, και τη δέσµευση της «Συµµαχίας του Εθνους» του Κιλιτσντάρογλου, για τη µετατροπή του πολιτικού συστήµατος από προεδρικό σε ενισχυµένο κοινοβουλευτικό, µε επαναφορά της θέσης του πρωθυπουργού, απαιτείται πλειοψηφία 3/5, δηλ. 360 εδρών, για να προωθηθούν οι απαιτούµενες συνταγµατικές µεταρρυθµίσεις, ή ακόµα και πλειοψηφία 3/4, δηλαδή 400 εδρών, αν προκύψει διαφωνία µεταξύ του προέδρου της χώρας και της Εθνοσυνέλευσης.
Θεωρείται δεδοµένο ότι τέτοια ευρεία πλειοψηφία δεν πρόκειται να εξασφαλίσει καµία συµµαχία κοµµάτων στη νέα σύνθεση της Εθνοσυνέλευσης, πολλώ δε µάλλον κάποιο µεµονωµένο κόµµα.
Στο... νήμα το αποτέλεσµα των εκλογών
Κυβερνητική πηγή µε την οποία συνοµίλησαν τα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» εξέφρασε την εκτίµηση ότι το α θα κριθεί στο νήµα, µε τον νικητή να εξασφαλίζει ποσοστό οριακά πάνω από το 50%, υπενθυµίζοντας ότι και το 2018 ο Ερντογάν εξελέγη µε ποσοστό 51,2%, ενώ φέτος τα δεδοµένα είναι πιο δύσκολα και για τους δύο υποψηφίους.Η πιθανότητα να υπάρξει δεύτερος γύρος είναι µεγάλη και σηµασία σε αυτή την περίπτωση έχει η διαφορά µεταξύ των δύο υποψηφίων στον πρώτο γύρο, διότι, αν αυτή είναι πολύ µεγάλη και ο ένας υποψήφιος είναι αρκετά κοντά στο 50%, τότε λογικά θα είναι ο νικητής του β’ γύρου. Η ίδια πηγή υποστηρίζει επίσης -µεταφέροντας πιθανώς εκτιµήσεις που µελετώνται σε κυβερνητικά κλιµάκια- ότι, αν ο πρόεδρος εκλεγεί από τον πρώτο γύρο, τότε θα έχει πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, έστω και ισχνή, µέσω της συµµαχίας των κοµµάτων που τον στηρίζουν. Αν, όµως, τονίζει, η εκλογή του προέδρου κριθεί στον δεύτερο γύρο, τότε τα κόµµατα της όποιας αντιπολίτευσης θα ελέγχουν την Εθνοσυνέλευση. Ως εκ τούτου, οι εξαγγελίες Κιλιτσντάρογλου περί συνταγµατικής αναθεώρησης και αλλαγής του πολιτικού συστήµατος, µε τα σηµερινά δεδοµένα, δεν αποτελούν τίποτα παραπάνω από δήλωση προθέσεων.
Εξάλλου, τα κόµµατα της «Συµµαχίας του Εθνους» έχουν παντελώς διαφορετικό ιδεολογικό προσανατολισµό µεταξύ τους και το βασικό στοιχείο που τα ενώνει είναι ο στόχος της αποµάκρυνσης από την εξουσία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οι διαφορές τους θα είναι δύσκολο να γεφυρωθούν σε τόσο σοβαρά θέµατα που αφορούν ευαίσθητες µελλοντικές εσωτερικές ισορροπίες του τουρκικού πολιτικού συστήµατος.
Εάν ο Ερντογάν και οι σύµµαχοί του κερδίσουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στον πρώτο γύρο ή ακόµα κι αν είναι δεύτερος µε µικρή διαφορά, τότε µπορεί να επιχειρηµατολογήσει έναντι των ψηφοφόρων ότι, έχοντας την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, µόνο αυτός µπορεί να κυβερνήσει τη χώρα.
Στην περίπτωση, δε, που ο Κιλιτσντάρογλου εκλεγεί πρόεδρος, αλλά η «Συµµαχία του Εθνους» µειοψηφεί στην Εθνοσυνέλευση, ο Ερντογάν θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει µια αξιοπρεπή απόσυρση, επιβάλλοντας τους δικούς του όρους, καθώς θα έχει δέσει τα χέρια της κυβέρνησης στο Κοινοβούλιο. Υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι ο Ερντογάν θα αποδεχτεί την ήττα του…
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 22/4/23
