Της Κέλλυς Φαναριώτη, εφημερίδα "Παραπολιτικά"

Για τους περισσότερους η Ζανζιβάρη φαντάζει ως ένα εξωτικό μέρος, μια αφρικανική Εδέμ, με καταπράσινα νερά και χρυσές αμμουδιές. Ωστόσο, οι κάτοικοι της περιοχής κάνουν καθημερινά έναν αγώνα επιβίωσης. Μακριά από τον δυτικό τρόπο ζωής και σκέψης, εναποθέτουν όλες τις ελπίδες τους στην καλλιέργεια των τοπικών φυκιών. 

Ειδικά τα τελευταία χρόνια, παρά την έντονη τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα από τη μειωμένη παραγωγή φυκιών. Οι λόγοι που έχουν οδηγήσει σε αυτή την εξέλιξη δεν είναι ακόμα γνωστοί και οι επιστημονικές θεωρίες διίστανται. «Υπάρχουν δύο βασικές απόψεις για το θέμα. Η μία αποδίδει τη μειωμένη παραγωγή σε κλιματικές αλλαγές και η δεύτερη στην παρουσία ενός παρασίτου, που καταστρέφει τα φύκια», εξηγεί στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» η Κατερίνα Ζούλα, σκηνοθέτις η οποία έχει ήδη φτιάξει το πρώτο μέρος του ντοκιμαντέρ της που αφορά στην περιοχή. 

Ενας από τους βασικούς λόγους που πρέπει να βρεθεί μια λύση στο πρόβλημα αυτό το συντομότερο δυνατόν είναι το γεγονός πως οι περισσότεροι άνθρωποι στην περιοχή ζουν τις οικογένειές τους από την καλλιέργεια των φυκιών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας ηλικιωμένης η οποία καθημερινά στέκεται αδιαμαρτύρητα ώρες ολόκληρες κάτω από τον ήλιο, προκειμένου να ζήσει την οικογένειά της και τα εγγόνια της. «Πρόκειται για μια ιστορία που με συγκλόνισε ιδιαίτερα. Η συγκεκριμένη γυναίκα δουλεύει πολύ σκληρά τα τελευταία χρόνια. Ο σύζυγός της την εγκατέλειψε κι έτσι αναγκάστηκε να εργάζεται για τα παιδιά της και τώρα για τα εγγόνια της. Και το καλύτερο; Είναι πάντα χαμογελαστή. Αυτό για εμένα αποτελεί ένα δυνατό μάθημα ζωής», τονίζει η σκηνοθέτις. 

ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΕΛΠΙΔΑΣ. Ωστόσο, μέσα σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον στο οποίο πρέπει να ζουν οι γυναίκες της περιοχής υπάρχει και μια θετική πλευρά. Εχουν καταφέρει να βρουν τρόπο να φτιάχνουν σαπούνια, χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη τα φύκια, και να κερδίζουν έτσι πολύ περισσότερα χρήματα. «Πριν από κάποια χρόνια επισκέφθηκα το νησί και μου κέντρισαν την προσοχή οι γυναίκες αυτές. Μόλις έφυγα από τη Ζανζιβάρη, έκανα μια έρευνα και αποφάσισα να πάω εκεί ξανά και να καταγράψω τη ζωή τους», υπογραμμίζει η κ. Ζούλα. Ετσι κι έγινε. Πριν από κάποιους μήνες η σκηνοθέτις επισκέφθηκε πάλι το νησί της Ανατολικής Αφρικής, όπου, όπως εξηγεί, την περίμενε μια έκπληξη. Ενώ μέχρι πρότινος οι γυναίκες αυτές μάζευαν τα φύκια και τα πουλούσαν σε εξευτελιστική τιμή για τον κόπο τους, πλέον ανακάλυψαν, όπως προαναφέρθηκε, έναν τρόπο να τα χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη για τη δημιουργία σαπουνιών. «Τα πράγματα εν μέρει είναι πολύ καλύτερα για εκείνες, διότι κερδίζουν περισσότερα χρήματα», υπογραμμίζει η Κατερίνα Ζούλα. 

Εκείνο που της έκανε ιδιαίτερη εντύπωση κατά την παραμονή της στο ειδυλλιακό νησί ήταν ο τρόπος με τον οποίο οι κάτοικοι συνεργάζονταν αρμονικά για το κοινό καλό. «Εχουν αναπτύξει πολύ έντονα το αίσθημα της αλληλεγγύης, κι αυτό είναι κάτι πολύ ξένο για τη Δύση. Αγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι βοηθούν ο ένας τον άλλο προκειμένου να αντιμετωπιστεί το περιβαλλοντικό πρόβλημα που έχει προκαλέσει προβλήματα στην παραγωγή φυκιών και φαίνεται πως το έχουν καταφέρει», αναφέρει. «Πρόσφατα βρέθηκε μια μέθοδος που ίσως μπορέσει να δώσει την οριστική λύση στο πρόβλημα της μειωμένης παραγωγής και συγκομιδής φυκιών. Πρόκειται για την “Καλλιέργεια σε βαθιά νερά”. Οι άνθρωποι καλλιεργούν πειραματικά τα φύκια κάτω από το επίπεδο της παλίρροιας και τα φύκια πιάνονται πάντοτε σε σχοινιά, τα οποία όμως τώρα δένονται σε βράχια, πολύ κάτω από το επίπεδο της παλίρροιας και, φυσικά, σε πολύ πιο κρύα νερά», εξηγεί η σκηνοθέτις. 

ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ. Για να ολοκληρωθεί το δεύτερο μέρος του ντοκιμαντέρ της, η Κατερίνα Ζούλα δημιούργησε μια καμπάνια στο indiegogo, όπου άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο μπορούν να προσφέρουν ακόμη και μία λίρα. «Ξεκίνησε πριν από έναν μήνα και η ανταπόκριση στην αρχή ήταν ιδιαίτερα θερμή», μας λέει. Σε αυτούς που βοήθησαν συγκαταλέγονται και πολλοί Ελληνες, οι οποίοι έδωσαν χρήματα για την προσπάθεια. «Σε μια τόσο δύσκολη οικονομική περίοδο, όπως αυτή που διανύουμε, με χαροποιεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι άνθρωποι από την Ελλάδα έδωσαν κάποια χρήματα προκειμένου να δουν την ιδέα μου οπτικοποιημένη. Με ενθουσιάζει πολύ το ότι θα δημιουργήσω κάτι στο οποίο θα έχουν συμβάλει πολλοί άνθρωποι», παραδέχεται η σκηνοθέτις με ειλικρίνεια.

Who is who

Η Κατερίνα Ζούλα γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε κινηματογράφο και λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Κεντ και στη συνέχεια Ντοκιμαντέρ, σε μεταπτυχιακό επίπεδο, στο Πανεπιστήμιο του Μπρουνέλ. Το ντοκιμαντέρ για το χωριό Αντιά της Εύβοιας είναι η πρώτη της μεσαίου μήκους ταινία, την οποία γύρισε ως διπλωματική εργασία, στο μεταπτυχιακό της, και η οποία προβλήθηκε σε περισσότερες από πέντε χώρες του κόσμου. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη και παραγωγής στον τηλεοπτικό σταθμό Al Jazeera, στην Ντόχα.