Λανθασμένη η θεωρία του Discovery για τις Κλώδωνες

Kαταρρίπτεται η πεποίθηση του Βρετανού Αιγυπτιολόγου Andrew Chugg, ο οποίος θεωρεί ότι οι Κόρες της Αμφίπολης δεν είναι Καρυάτιδες αλλά «Κλώδωνες», δηλαδή Μαινάδες.

Διαβάστε αναλυτικά: To Discovery "ξέρει" που ανήκει ο τάφος της Αμφίπολης

Έλληνες αρχαιολόγοι ειδικευμένοι στη γλυπτική εξηγούν ότι κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά απίθανο: «Οι Μαινάδες ήταν συνήθως γυναίκες μεγαλύτερες σε ηλικία, κάτι που πιστοποιείται εμμέσως από τις 'Βάκχες' του Ευρυπίδη. Υπ' αυτή την έννοια η μητέρα του Αλεξάνδρου, η Ολυμπιάδα, θα μπορούσε να είναι μία από αυτές. Αντιθέτως, όμως, οι Καρυάτιδες ήταν νεαρές κοπέλες, οι οποίες στήριζαν τον οίκο, εκπέμποντας αύρα αγνότητας και εκλεκτής καταγωγής. Για να το θέσουμε απλά και με σύγχρονους όρους, οι Καρυάτιδες ήταν 'κορασίδες καλών οικογενειών' και η μορφή τους εξέφραζε ευγένεια και προσήνεια. Αυτά δεν ήταν χαρακτηριστικά των Μαινάδων, οι οποίες, ούτως ή άλλως, πολύ σπάνια αποτυπώνονταν σε αγάλματα».

Επίσης, οι Μαινάδες, αντίθετα από τις Καρυάτιδες, δεν έφεραν στο κεφάλι τους τον χαρακτηριστικό καλαθίσκο ή πόλο και στις Κόρες της Αμφίπολης δεν διακρίνονται τα φίδια για τα οποία έκανε λόγο ο Chugg».

Παρόλ' αυτά, οι ίδιες πηγές επισημαίνουν σύμφωνα με δημοσίευμα του protothema.gr ότι το επιχείρημα του Andrew Chugg δεν είναι εντελώς αβάσιμο ή άνευ σημασίας, καθώς βασίζεται στον Πλούταρχο. Στην αρχή του περίφημου, διπλού ως συνήθως, βιογραφικού έργου «Βίοι Παράλληλοι: Αλέξανδρος-Καίσαρ», ο συγγραφέας του 1ου μ.Χ. αιώνα συνδέει την Ολυμπιάδα, όχι μόνο με τις Μαινάδες, αλλά και ειδικά με την Αμφίπολη.

Διότι ο Πλούταρχος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «πάσαι μεν αι τήδε γυναίκες ένοχοι τοις Ορφικοίς ούσαι και τοις περί τον Διόνυσον οργιασμοίς εκ του πάνυ παλαιού, Κλώδωνές τε και Μιμαλλόνες επωνυμίαν έχουσαι, πολλά ταις Ηδωνίσι και ταις περί τον Αίμον Θρήσσαις όμοια δρώσιν». Σε ελεύθερη μετάφραση, ο Πλούταρχος λέει ότι οι Μαινάδες της ορφικής λατρείας ονομάζονταν επίσης Κλώδωνες (όπως λέει ο Chugg) αλλά και Μιμαλλόνες. Δρούσαν δε στην Ηδωνίδα, δηλαδή την Αμφίπολη.

Καθώς στο κείμενο του Πλουτάρχου περιλαμβάνονται επιπλέον αναφορές στην ορφική μύηση του Φιλίππου, αλλά και τη σχέση του Μεγάλου Αλεξάνδρου με το σύμβολο του λέοντα, παραθέτουμε το σχετικό χωρίο (2) αυτούσιο (σε μετάφραση Γ. Ράπτη, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2005):

«Το ότι ο Αλέξανδρος στην καταγωγή από την πλευρά του πατέρα του ήταν απόγονος του Ηρακλή, από τον Κάρανο, και από την πλευρά της μητέρας του ήταν απόγονος του Αιακού, από το Νεοπτόλεμο, δεν αμφισβητείται σχεδόν από κανέναν. Λέγεται λοιπόν ότι ο Φίλιππος, αφού μυήθηκε στα μυστήρια στη Σαμοθράκη μαζί με την Ολυμπιάδα, εκείνος μικρός ακόμη κι εκείνη ορφανή, την αγάπησε και έτσι σύναψε το γάμο αφού έπεισε τον αδελφό της Αρύββα.

Η νύφη, λοιπόν, πριν από τη νύχτα που κοιμήθηκαν μαζί στο νυφικό κρεββάτι, αισθάνθηκε ότι, αφού ακούστηκε βροντή, έπεσε κεραυνός πάνω στην κοιλιά της, κι από το χτύπημα προκλήθηκε μεγάλη φωτιά, κι έπειτα, αφού διασπάσθηκε σε φλόγες προς όλες τις κατευθύνσεις, έσβησε. Κι ο Φίλιππος ύστερα από μέρες μετά το γάμο είδε όνειρο ότι έβαλε ο ίδιος σφραγίδα στην κοιλιά της συζύγου του. Η παράσταση της σφραγίδας, όπως νόμιζε, απεικόνιζε λιοντάρι.

Κι ενώ οι άλλοι μάντεις προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν το όνειρο, γιατί ο γάμος του Φιλίππου απαιτούσε περισσότερη προσοχή, ο Αρίστανδρος από την Τελμησσό είπε ότι η γυναίκα ήταν έγκυος. Γιατί, τίποτε το άδειο δε σφραγίζεται. Και κυοφορεί παιδί ζωηρό και δυνατό σαν λιοντάρι. Κάποτε, κι ενώ κοιμόταν η Ολυμπιάδα, εμφανίστηκε τεντωμένο δίπλα στο σώμα της ένα μεγάλο φίδι, και λένε ότι αυτό κατεξοχήν ακύρωσε τον έρωτα και τα γλυκόλογα του Φιλίππου, έτσι που να μην πηγαίνει πια πολλές φορές κοντά της να πλαγιάσει, είτε επειδή φοβήθηκε τίποτε μαγικά σε βάρος του και δηλητήρια από τη γυναίκα, είτε επειδή βεβήλωνε τη συνεύρεση καθώς εκείνη είχε σύντροφο ανώτερο πλάσμα.

Υπάρχει και άλλη εξήγηση σχετικά μ' αυτά, ότι δηλαδή όλες οι γυναίκες οι μυημένες στα Ορφικά και στις οργιαστικές τελετές του Διονύσου από τα παλιά χρόνια, που επονομάζονται Κλώδωνες και Μιμαλλόνες, κάνουν πολλά όμοια με τις Ηδωνίδες και τις Θράκισσες γύρω από τον Αίμο. Από αυτές πιστεύεται ότι προήλθε η λέξη θρησκεύω, λόγω των υπερβολικών και παράξενων ιεροπραξιών.

Και η Ολυμπιάδα, με περισσότερο ζήλο στη μύηση από τις άλλες γυναίκες και εκφράζοντας με αγριότερο τρόπο τη (θεϊκή της) έκσταση, παρουσίαζε στις συναθροίσεις μεγάλα ήρεμα φίδια, τα οποία ξεπροβάλλοντας από τον κισσό και τα καλάθια των μυστηριακών τελετών και τυλιγόμενα στους θύρσους και τα στεφάνια των γυναικών, καταφόβιζαν τους άντρες».