του Σταύρου Παπαντωνίου




        
        

Την πεποίθηση του για δεύτερη φορά εξέφρασε ο Βρετανός συγγραφέας ’ντριου Τσαγκ , ότι στον τύμβο του λόφου Καστά της Αμφίπολης , κρύβεται η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα. Μιλώντας στο Discovery αναλύει την άποψη του η οποία έχει πολύ ενδιαφέρον, παραλληλίζοντας τον Πλούτωνα με τον Φίλιππο, τον Ερμή με τον Αλέξανδρο και την Περσεφόνη με την Ολυμπιάδα, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως η τελευταία είναι και αυτή που έχει ταφεί στο μνημείο. Η άποψη του ωστόσο φαίνεται να έχει αρκετά σημεία που κάνουν την θεωρία του διάτρητη.






        
        

Ας δούμε μερικά από αυτά:



1) Η Ολυμπιάδα είχε τις χειρότερες σχέσεις με τον σύζυγο της τον Φίλιππο. Υπάρχουν μάλιστα κάποιες αρχαίες πηγές που την συνδέουν ακόμα και με την δολοφονία του. Με δεδομένο ότι ο υψηλού επιπέδου καλλιτέχνης ήταν κοντά στην Βασιλική αυλή, δεν δικαιολογεί την από κοινού απεικόνιση τους , ειδικά στην τελευταία κατοικία του "τιμώμενου προσώπου", που σύμφωνα με την θεωρία είναι η νεκρή Ολυμπιάδα. 
 
2) Ο Τσαγκ λέει ότι "βλέπει" στον Πλούτωνα τον Φίλιππο, που πράγματι μοιάζει με τον πατέρα του Αλέξανδρου. Αντίθετα δεν βλέπουμε την ίδια ομοιότητα στον Ερμή- "Αλέξανδρο". Ένα τόσο σπουδαίο ψηφιδωτό , που θέλει να περάσει όπως υποστηρίζει ο Βρετανός «κωδικοποιημένα μηνύματα» για την ταυτότητα του νεκρού , δεν τα περνάει κατά το ήμισυ. Όπως μοιάζει ο Πλούτωνας με τον Φίλιππο , έτσι ακριβώς θα έπρεπε να μοιάζει και ο Ερμής με τον Αλέξανδρο, κάτι που τουλάχιστον με τις πιο πιστές απεικονίσεις του Αλέξανδρου, δεν φαίνεται να ισχύει. Έτσι και αλλιώς αν η νεκρή είναι η Ολυμπιάδα, δεν θα είχε λόγο να μην απεικονίσει ο καλλιτέχνης με ακρίβεια, ποιος είναι ο «Ερμής» που την συνοδεύει στην τελευταία κατοικία, καθώς στον συγκεκριμένο τάφο δεν είναι ο Αλέξανδρος και ο Φίλιππος το τιμώμενο πρόσωπο , αλλά η Ολυμπιάδα. 




        
        


 3) Ισχυρίζεται ο Βρετανός ότι στο ψηφιδωτό ο Αλέξανδρος είναι στην ηλικία των 20 ετών, την εποχή δηλαδή που δολοφονήθηκε ο πατέρας του. Τι λόγο θα είχε η καλλιτέχνης να γυρίσει το χρόνο 20 χρόνια πίσω (δηλαδή το 356 π.Χ που δολοφονείται ο Φίλιππος σε σχέση με το 316 π.Χ που πεθαίνει η Ολυμπιάδα) και να επαναφέρει την εποχή της δολοφονίας του Φιλίππου , στον τάφο της Ολυμπιάδας που φημολογείται ότι συμμετείχε στην ... συνωμοσία της δολοφονίας. Είναι ένας παραλληλισμός που δεν έχει καμία λογική, να «παγώνει ο χρόνος» σε μια στιγμή που δεν έχει σχέση με την νεκρή Ολυμπιάδα του 316 π.Χ. Συν ότι ακόμα και να συμμετείχε στην δολοφονία του Φιλίππου, δεν υπάρχει λογική εξήγηση να απεικονιστεί η στιγμή στην τελευταία κατοικία της, αφού κάτι τέτοιο ουδέποτε θα το παραδεχόταν. 
 
4) Ο Λέων που όπως λέει ο αρχιτέκτονας του τύμβου και συνεργάτης της Κατερίνας Περιστέρη, Μιχάλης Λεφαντζής, ήταν στην κορυφή του τύμβου, είναι χαρακτηριστικό της πολεμικής αρετής, που είχαν οι άντρες. Όσο άξια και να έχει μία γυναίκα , όπως ήταν η Ολυμπιάδα δεν της αρμόζει ένα τόσο μεγαλοπρεπές λιοντάρι. Όχι τουλάχιστον για ένα τάφο που είναι μόνο για αυτήν. 
 
 
5) Ο τάφος έχει έντονα και κλασικά μακεδονικά χαρακτηριστικά που συνδέονται με την δυναστεία του Αργεαδών, που είναι από την πλευρά του Φιλίππου του Β'.  Η Ολυμπιάδα όμως ποτέ δεν αισθάνθηκε μακεδόνισσα , όχι μόνο γιατί μισούσε τον Φίλιππο και φοβόταν πάντα τον πόλεμο που γινόταν για την διαδοχή του γιου της , αλλά και γιατί η ίδια είχε μία πολύ ισχυρή καταγωγή , από το βασίλειο των Μολοσσών της Ηπείρου από όπου καταγόταν και ο βασιλιάς Πύρρος. 
Απόδειξη της συνείδησης που είχε της καταγωγής της είναι πως μετά τον θάνατο του Φιλίππου , επιστρέφει στην Ήπειρο και αναπτύσσει πολιτική δράση ιστορικής σημασίας. Πλάτυνε το «κοινό των Μολοσσών» με την εισδοχή νέων Ηπειρωτικών φύλων και το μετονόμασε «Οι Σύμμαχοι των Απειρωτάν», ζωντανεύοντας έτσι το κλονισμένο γόητρο της δυναστείας των Αιακιδών. Η συμμαχία αυτή διήρκεσε από το 336 π.Χ.-328 π.Χ. δηλαδή οκτώ χρόνια, στη συνέχεια δε, κυβέρνησε μόνη της το Βασίλειο των Μολοσσών της Ηπείρου για άλλα έντεκα ή 13 (σύμφωνα με άλλους συγγραφείς) έως το 317 π.Χ. οπότε επιστρέφει στην Μακεδονία.


7) Ποιος έδωσε εντολή να φτιαχτεί ο τύμβος , άσχετα με το ποιος προοριζόταν να ταφεί; 
Απαντώντας σε αυτό το βασικό ερώτημα , δύσκολα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι αυτός ο τάφος φτιάχτηκε για την Ολυμπιάδα. 
Το κόστος του τάφου μόνο δύο άνθρωποι (ίσως και ένας τρίτος) κατά την γνώμη μου θα μπορούσαν να το καλύψουν. Είτε ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος, είτε η μητέρα του. Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε πεθάνει 7 χρόνια πριν την μητέρα του, οπότε δύσκολα θα μπορούσε να είχε προβλέψει τις εξελίξεις που θα υπήρχαν , εκτός αν είχε δώσει εντολή (στον Πτολεμαίο;) για να γίνει μεγαλοπρεπής τάφος στην μητέρα του όταν εκείνη πεθάνει. Και σε αυτή την περίπτωση όμως δύσκολα θα επιλεγόταν η Αμφίπολη, καθώς ο Μέγας Αλέξανδρος δεν μπορούσε να προβλέψει τις ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ εξελίξεις της διαδοχής του. 
’ρα σχεδόν αποκλείουμε τον Μέγα Αλέξανδρο. 
Να έδωσε εντολή η ίδια η Ολυμπιάδα να φτιαχτεί το μνημείο για τον εαυτό της; Και αυτό είναι πολύ δύσκολο καθώς η Ολυμπιάδα πέθανε ξαφνικά από λιθοβολισμό. 
Μια τρίτη εναλλακτική λύση ήταν να το έκανε ο Πτολεμαίος για την Ολυμπιάδα. Πράγμα και αυτό δύσκολο καθώς οι πολιτικές εξελίξεις (ήταν κόντρα στην επίσημη γραμμή του Φίλιππου του Αριδαίου) δεν θα του επέτρεπαν του συγκεκριμένου να κάνει ένα τόσο ακριβό έργο, σε μια περίοδο που ήταν σε έξαρση οι διαμάχες και το κλίμα ιδιαίτερα τεταμένο.




        
        

8) Η Ολυμπιάδα πεθαίνει το 316 π.Χ και το 315 π.Χ αναλαμβάνει τα ηνιά της Αμφίπολης ο "δολοφόνος" της Κάσσανδρος με τον οποίο είχε έντονες διαφορές. Το μνημείο χρειάστηκε για να φτιαχτεί τουλάχιστον 2 χρόνια, πράγμα που μας πάει στο 314 π. Χ , επί κυριαρχίας Κάσσανδρου. Μήπως το μνημείο έχει φτιαχτεί νωρίτερα; 




        
        

Για αυτούς τους λόγους θεωρώ ότι ο συλλογισμός του ’ντριου Τσαγκ, αφήνει πολλά ερωτηματικά.


Θεωρώ πως το ψηφιδωτό δεν κρύβει κάποιο μυστικό, αλλά είναι αυτό που βλέπουμε. Μία μυθολογική παράσταση με έντονο συμβολισμό στην αρχαιότητα. Αυτό δεν αποκλείει να είναι και η Ολυμπιάδα θαμμένη εκεί , μαζί με άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας.




Σε κάθε περίπτωση όλα αυτά είναι εικασίες, που θα φανούν στην πράξη. Όλοι εμείς δεν κάνουμε τίποτα άλλο παρά υποθέσεις που βασίζονται στα όσα βλέπουμε και στις λίγες ιστορικές πηγές που «φωτογραφίζουν» την εποχή. Το βέβαιο είναι ότι το θέμα της Αμφίπολης , εκτός από τα ήδη εντυπωσιακά ευρήματα, μας έχει προσφέρει κάτι ακόμα ανεκτίμητο: 


Nα ψάχνουμε χαμένα κομμάτια για να φτιάξουμε ένα πολύ εντυπωσιακό παζλ