Μια µεταρρύθµιση στον χώρο της ∆ικαιοσύνης η οποία έρχεται έπειτα από 114 χρόνια. Ο νέος δικαστικός χάρτης, το σχέδιο νόµου του υπουργείου ∆ικαιοσύνης, το οποίο τέθηκε σε δηµόσια διαβούλευση και θα προωθηθεί στη Βουλή το επόµενο διάστηµα προς ψήφιση, προβλέπει την ενοποίηση του πρώτου βαθµού δικαιοδοσίας σε όλη την επικράτεια. Πρακτικά, αυτό σηµαίνει πως από τους 217 δικαστικούς σχηµατισµούς που υφίστανται αυτή τη στιγµή θα καταργηθούν 63 Ειρηνοδικεία και θα δηµιουργηθούν 56 κεντρικά Πρωτοδικεία και επτά παράλληλες έδρες τους. Συνολικά, θα παραµείνουν 111 δικαστικοί σχηµατισµοί σε όλη τη χώρα. 

Στόχος του υπουργείου ∆ικαιοσύνης µε αυτή τη µεταρρύθµιση, την οποία ο υπουργός Γιώργος Φλωρίδης χαρακτήρισε ιστορική, είναι η ταχύτερη διεκπεραίωση των υποθέσεων και η ισοκατανοµή της δικαστηριακής ύλης. Αυτή τη στιγµή, οι συνολικά 916 ειρηνοδίκες σε όλη την Ελλάδα δικάζουν µόνο αστικές υποθέσεις έως 20.000 ευρώ, ενώ οι 1.200 πρωτοδίκες δικάζουν αστικές υποθέσεις από 20.001 ευρώ και άνω, καθώς και όλες τις ποινικές υποθέσεις πρώτου βαθµού. Μάλιστα, µε βάση τα στοιχεία, µία απόφαση Ειρηνοδικείου κοστίζει κατά µέσο όρο 760 ευρώ, ενώ κάθε απόφαση πρωτοδίκη κοστίζει µόλις 380 ευρώ.

Με την ενοποίηση του πρώτου βαθµού δικαιοδοσίας, διαδικασία η οποία βάσει της πρόβλεψης του σχεδίου νόµου του υπουργείου ∆ικαιοσύνης θα τεθεί σε ισχύ από το νέο δικαστικό έτος, το οποίο αρχίζει στις 16 Σεπτεµβρίου 2024, ο αριθµός των δικαστικών λειτουργών θα ανέλθει περίπου σε 2.100, καταργώντας την ισχύουσα διχοτόµηση σε ειρηνοδίκες και πρωτοδίκες.

Παράλληλες επετηρίδες

Στο πλαίσιο αυτής της ενοποίησης, προβλέπεται η ύπαρξη παράλληλων επετηρίδων πρώην ειρηνοδικών και πρωτοδικών. Οι πρώην ειρηνοδίκες µπορούν να φτάσουν µέχρι τον βαθµό του προέδρου Πρωτοδικών και, εφόσον το επιθυµούν, µπορούν να υποβάλουν αίτηση προς το Ανώτατο ∆ικαστικό Συµβούλιο για ένταξη στο τέλος της επετηρίδας των πρωτοδικών. Μισθολογικά, όλοι οι δικαστικοί λειτουργοί του πρώτου βαθµού θα λαµβάνουν τον ίδιο µισθό, ανάλογα µε τα έτη υπηρεσίας στο δικαστικό σώµα.

Βασικός κανόνας της χωροταξικής κατανοµής των δικαστηρίων είναι ότι κάθε περιφερειακή ενότητα (πρώην νοµός) θα έχει κεντρική έδρα Πρωτοδικείου (Κεντρικό Πρωτοδικείο), στην οποία θα υπάγεται το σύνολο πλέον των πρωτοβάθµιων δικαστών, µε όρια αρµοδιότητάς της τα όρια της περιφερειακής ενότητας (πρώην νοµού). Προβλέπονται, επίσης, παράλληλη και περιφερειακή έδρα Πρωτοδικείου σε περιοχές όπου υπάρχουν ανάγκες, προκειµένου να αντιµετωπιστούν ειδικά θέµατα
απόστασης, κτιριακών υποδοµών κ.ά. και ιδιαιτέρως λόγοι εθνικής σηµασίας, όπως στα σύνορα και στα νησιά (Εβρος, ∆ωδεκάνησα, Κυκλάδες).

Σε ό,τι αφορά την περιοχή της Αττικής, τίθεται σε εφαρµογή ο διαχωρισµός του Πρωτοδικείου Αθηνών (υπό ενιαία διοίκηση) σε Ποινικό, που θα στεγαστεί στην Ευελπίδων, και Πολιτικό, µε έδρα στη Λουκάρεως, στο κτίριο όπου στεγάζονται σήµερα το Ειρηνοδικείο Αθηνών και τµήµα του Πρωτοδικείου. Στην Αθήνα θα λειτουργήσουν από το νέο δικαστικό έτος τρία περιφερειακά Πρωτοδικεία, µε έδρες το Μαρούσι, το Κορωπί και το Περιστέρι, µε πλήρη αρµοδιότητα από 1ης/1/2026. Αντίστοιχα, στον Πειραιά θα λειτουργήσουν δύο περιφερειακά Πρωτοδικεία, µε έδρα την Καλλιθέα και τα Μέγαρα. Βάσει των εκτιµήσεων του υπουργείου ∆ικαιοσύνης, η συνδυαστική εφαρµογή του δικαστικού χάρτη και του προσφάτως ψηφισθέντος Ν. 5095/2024 για την ενίσχυση της δικηγορικής ύλης αναµένεται να µειώσει τον
χρόνο έκδοσης τελεσίδικης απόφασης από τις 1.482 στις 900 ηµέρες.

* Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 13/4