Η Αθήνα, η πολυσύχναστη μητρόπολη της Ελλάδας, κρύβει ένα επικίνδυνο μυστικό κάτω από τα θεμέλιά της. Βρίσκεται πάνω σε ένα εκτεταμένο δίκτυο ενεργών ρηγμάτων που εδώ και αιώνες συσσωρεύουν γεωλογική ενέργεια. Οι σεισμολόγοι προειδοποιούν ότι αυτά τα ρήγματα της Αττικής μπορούν να ενεργοποιηθούν με βίαιο τρόπο, προκαλώντας καταστροφικούς σεισμούς πολλών Ρίχτερ που απειλούν την πρωτεύουσα και τις γύρω περιοχές.

Διαβάστε: Σεισμός 4,8 Ρίχτερ στον Κορινθιακό: Προβληματισμός για την απουσία μετασεισμών


Τα κύρια ρήγματα της Αττικής

Η Αττική περιβάλλεται από σημαντικές σεισμογενείς ζώνες που έχουν προκαλέσει ισχυρούς σεισμούς στο παρελθόν. Τα πέντε πιο επικίνδυνα και μελετημένα ρήγματα που απειλούν την Αθήνα είναι:

1. Ρήγμα της Πάρνηθας
Μήκος: Περίπου 12 χιλιόμετρα
Ιστορικό: Τελευταία ενεργοποίηση το 1999 (σεισμός 5,9 Ρίχτερ με 143 νεκρούς)
Εκτίμηση: Παραμένει ενεργό με πιθανή επαναδραστηριοποίηση μέσα στον 21ο αιώνα
Επίπεδο κινδύνου: Υψηλό, λόγω εγγύτητας σε πυκνοκατοικημένες περιοχές όπως τα Άνω Λιόσια, το Μενίδι και η Φυλή

2. Ρήγμα του Μαραθώνα – Γραμματικού
Μήκος: Περισσότερα από 20 χιλιόμετρα
Χαρακτηριστικά: Βρίσκεται σε γεωτεκτονικά ενεργή περιοχή της Αττικής, κοντά στο ρήγμα της Ανατολικής Αττικής
Εκτίμηση: Ικανό να προκαλέσει σεισμό έως και 6,5 Ρίχτερ
Επίπεδο κινδύνου: Μέσο προς υψηλό, επηρεάζει τα βόρεια προάστια της Αττικής

3. Ρήγμα της Ανατολικής Αττικής (Κορωπί – Μαρκόπουλο – Λαύριο)
Δραστηριότητα: Καταγεγραμμένη σεισμική δράση τις τελευταίες δεκαετίες στην Αττική
Εκτίμηση: Πιθανή ενέργεια μέχρι 6,2 Ρίχτερ
Επίπεδο κινδύνου: Υψηλό, λόγω εγγύτητας στο αεροδρόμιο και σε πυκνοκατοικημένες περιοχές της Αττικής

4. Υποθαλάσσιο ρήγμα του Σαρωνικού (Αίγινα - Μέθανα - Πόρος)
Γεωλογική Ζώνη: Αποτελεί μέρος του ηφαιστειακού τόξου του Νότιου Αιγαίου
Εκτίμηση: Δυνατότητα πρόκλησης σεισμών έως και 6,7 Ρίχτερ που θα επηρεάσουν την Αθήνα
Ιδιαίτεροι Κίνδυνοι: Πιθανότητα δημιουργίας θαλάσσιων σεισμικών κυμάτων (τσουνάμι) σε περίπτωση καταρρεύσεων υποθαλάσσιων όγκων

5. Ρήγμα της Αταλάντης (εκτός Αττικής αλλά με επιρροή στην Αθήνα)
Απόσταση: Περίπου 100 χιλιόμετρα από την Αθήνα, αλλά ικανό να προκαλέσει έντονη δόνηση στην πρωτεύουσα
Ιστορικό: Κατέστρεψε πόλεις το 1894 με δύο σεισμούς άνω των 6,5 Ρίχτερ
Εκτίμηση: Δυνατότητα πρόκλησης μεγάλου σεισμού άνω των 6,7 Ρίχτερ


Γιατί η Αθήνα είναι τόσο ευάλωτη στους σεισμούς;

Ο καθηγητής σεισμολογίας Άκης Τσελέντης, έχει επανειλημμένα τονίσει ότι η Αθήνα «δεν έχει τελειώσει με τον Εγκέλαδο». Τα ρήγματα της Αττικής, συμπεριλαμβανομένου του ρήγματος της Πάρνηθας που εκτονώθηκε το 1999, μπορούν να επαναδραστηριοποιηθούν. Τα σύγχρονα εργαλεία σεισμικής τομογραφίας αποκαλύπτουν συσσώρευση ενέργειας σε βάθη 5-15 χιλιομέτρων κάτω από κατοικημένες περιοχές της Αττικής.

Σύμφωνα με τον ΟΑΣΠ, η Αττική αποτελεί την πιο ευάλωτη περιφέρεια της Ελλάδας λόγω της υψηλής πληθυσμιακής πυκνότητας, ακόμα και σε περίπτωση σεισμού μεσαίας έντασης. Τα ρήγματα της Αθήνας αποτελούν διαρκή απειλή για την πρωτεύουσα.

Η Αθήνα και η ευρύτερη περιοχή της Αττικής παρουσιάζουν αυξημένη τρωτότητα στη σεισμική δραστηριότητα για τους εξής λόγους:

• Παλαιά κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν τον αντισεισμικό κανονισμό του 1985
• Ανομοιογενές υπέδαφος με μεγάλες αποθέσεις αλλουβιακών υλικών που ενισχύουν τις σεισμικές δονήσεις
• Ανεξέλεγκτη δόμηση χωρίς επαρκείς στατικές μελέτες σε πολλές περιοχές της Αττικής
• Ελλιπής συντήρηση υποδομών (γέφυρες, δρόμοι, παλαιά σχολεία) που αυξάνει τον κίνδυνο από τα ρήγματα
• Υψηλή πληθυσμιακή συγκέντρωση σε περιοχές κοντά σε ενεργά ρήγματα της Αττικής


Μέτρα προστασίας από τους σεισμούς και τα ρήγματα της Αττικής

Η πρόληψη αποτελεί το ισχυρότερο όπλο απέναντι στην απειλή των ρηγμάτων. Για την προστασία της Αθήνας και των κατοίκων της Αττικής απαιτούνται:

1. Εκτενής έλεγχος των στατικά ευάλωτων κτιρίων, ιδιαίτερα σε περιοχές κοντά στα ενεργά ρήγματα της Αττικής

2. Συστηματικές ασκήσεις ετοιμότητας σε σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες και δήμους της Αθήνας

3. Επικαιροποίηση των αντισεισμικών κανονισμών και εντατικοποίηση των ελέγχων στις κατασκευές

4. Εγκατάσταση συστημάτων ψηφιακής παρακολούθησης των ρηγμάτων με αισθητήρες νέας γενιάς

5. Οργάνωση εκτεταμένων καμπανιών ενημέρωσης για τους κινδύνους των ρηγμάτων σε πολίτες, μαθητές και ηλικιωμένους


Η Αττική στο ρολόι του Εγκέλαδου: Συμπεράσματα και προοπτικές

Η Αττική δεν απειλείται μόνο από ένα μεμονωμένο ρήγμα, αλλά από ένα ολόκληρο σύστημα ενεργών τεκτονικών δομών που μπορεί να ενεργοποιηθεί χωρίς προειδοποίηση. Οι επιστήμονες, αν και δεν μπορούν να προβλέψουν με ακρίβεια τον χρόνο εκδήλωσης, γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι τα ρήγματα της Αθήνας θα ενεργοποιηθούν ξανά στο μέλλον.

Το στοίχημα για την πολιτεία και τους κατοίκους της Αττικής είναι να προετοιμαστούν κατάλληλα, ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις από μελλοντικούς σεισμούς. Η συστηματική παρακολούθηση των ρηγμάτων, η ενίσχυση των υποδομών και η εκπαίδευση του πληθυσμού αποτελούν τα βασικά εργαλεία για την αντιμετώπιση της σεισμικής απειλής στην Αθήνα και την ευρύτερη περιοχή της Αττικής.