EnΚαταγγελίες από ΑμεΑ, διαβεβαιώσεις από την Πολιτεία: Τι ισχύει για τα επιδόματα και τις δομές φιλοξενίας για τα άτομα με βαριά αναπηρία
Η συγκινητική ιστορία του μικρού Άγγελου
Την ώρα που η κυβέρνηση κάνει λόγο για σημαντικές παρεμβάσεις και δεσμεύεται ότι "καμία οικογένεια και κανένα παιδί με βαριά αναπηρία δεν θα αφεθεί μόνο του", η ΕΣΑμεΑ αποκαλύπτει έλλειψη δομών και στήριξης
Αννα Εμμεη
Στην Ελλάδα του 2025, η φροντίδα για τα άτομα με βαριές αναπηρίες παραμένει ένα πεδίο μεγάλων προκλήσεων, αλλά και βαθιάς διχογνωμίας. Από τη μια, το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας κάνει λόγο για σημαντικά βήματα: διπλασιασμό των δομών φιλοξενίας, αύξηση της χρηματοδότησης, εκσυγχρονισμό του πλαισίου. Από την άλλη πλευρά, οικογένειες και εκπρόσωποι του αναπηρικού κινήματος επιμένουν πως η καθημερινότητα δεν έχει βελτιωθεί ουσιαστικά: ανεπαρκή επιδόματα, ελλείψεις και ανασφάλεια για το μέλλον. Ανάμεσα στις δύο αυτές αφηγήσεις, αναδεικνύεται ένα κρίσιμο ερώτημα: Πόσο έχει αλλάξει η κατάσταση στην πράξη; Μέσα σε αυτό το δίπολο -ανάμεσα στην πολιτική βούληση και την καθημερινή εμπειρία- ξεχωρίζουν προσωπικές ιστορίες, όπως αυτή της Σοφίας Παππά, μητέρας του Άγγελου, που δίνουν ανθρώπινο πρόσωπο σε ένα κρίσιμο κοινωνικό ζήτημα.
Διαβάστε: Δόμνα Μιχαηλίδου: "Επιδιώκουμε η φωνή της νεολαίας να ακούγεται δυνατά και προσκαλούμε τους Δήμους στο πρόγραμμα Εθνική Πρωτεύουσα Νεολαίας 2026"
«Ο Άγγελος γεννήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2005 και ήταν το πρώτο μας παιδί. Ο ερχομός του γέμισε το σπίτι μας χαρά. Από τότε -που ήμασταν μόλις 26 και 29 ετών- εγώ και ο σύζυγός μου βρεθήκαμε ξαφνικά στον κόσμο της αναπηρίας, της νοητικής στέρησης και του αυτισμού», αναφέρει η Σοφία Παππά, μιλώντας στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» για τον γιο της. Όπως σημειώνει, η οικογένειά της από την πρώτη στιγμή βρέθηκε αντιμέτωπη με την έλλειψη δομών. «Δεν υπήρχε παιδικός σταθμός ειδικής αγωγής στο Θριάσιο Πεδίο και αναγκαζόμασταν να κάνουμε καθημερινές διαδρομές μέχρι το Νέο Ηράκλειο, για να βρει ο Άγγελος ένα πλαίσιο να κοινωνικοποιηθεί». Μόνο έπειτα από αρκετά χρόνια δημιουργήθηκαν βασικές υποδομές ειδικής εκπαίδευσης στην περιοχή, όπως ειδικό Νηπιαγωγείο και Δημοτικό και, αργότερα, ΕΕΕΕΚ (Εργαστήριο Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης) και ειδικό Γυμνάσιο. Και σήμερα, αν και ο Άγγελος συμμετέχει σε πρόγραμμα ΚΔΗΦ (Κέντρου Διημέρευσης και Ημερήσιας Φροντίδας), η οικογένεια συνεχίζει να ζει με μια διαρκή αγωνία για το μέλλον.
«Όταν δεν θα μπορούμε πια να τον φροντίσουμε, πού θα πάει; Δεν υπάρχει καμία δομή μακροχρόνιας φροντίδας στην περιοχή μας, ούτε δημόσια ούτε ιδιωτική», λέει η κ. Παππά, υπογραμμίζοντας ότι μια τέτοια μετάβαση πρέπει να γίνει ομαλά και με σεβασμό στο παιδί. Και όσο για τη στήριξη από την Πολιτεία; Σύμφωνα με την κ. Παππά, «ήταν σαν να έπρεπε πάντα να παλεύουμε μόνοι μας. Δεν ζητήσαμε ποτέ κάτι παραπάνω από τα αυτονόητα. Κι όμως, πολλές οικογένειες δεν μπορούν ούτε αυτά να προσφέρουν, κι αυτό είναι το πιο άδικο». Η μαρτυρία της καταλήγει με ένα δυνατό μήνυμα: «Τα παιδιά με αναπηρία έχουν δυνατότητες, χαρίσματα και δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωή. Δεν τους λείπει η δύναμη, παρά μόνο οι δομές και η στήριξη».
Με τη σειρά του, ο Ιωάννης Βαρδακαστάνης, πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ (Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία), αποτυπώνει στα «Π» τη μεγάλη εικόνα: «Οι δομές φιλοξενίας και τα οικοτροφεία είναι ελάχιστα σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες. Οι λίστες αναμονής είναι μεγάλες, ενώ πολλές φορές οι οικογένειες αναγκάζονται να μετακινηθούν εκατοντάδες χιλιόμετρα για να βρουν μία θέση. Η υποστελέχωση αποτελεί μόνιμη παθογένεια. Η κατάσταση είναι ακόμα δυσκολότερη στην περιφέρεια, όπου η απουσία οργανωμένων δομών οδηγεί ουσιαστικά σε κοινωνική απομόνωση. Ετσι, η καθημερινή φροντίδα παραμένει σχεδόν αποκλειστικά ευθύνη των οικογενειών, που βιώνουν εξουθένωση, οικονομική πίεση και συχνά απόγνωση». Ποια είναι η λύση; Όπως εξηγεί, «η εμπειρία και οι καλές πρακτικές άλλων χωρών δείχνουν ότι η πραγματική λύση είναι η αποϊδρυματοποίηση, δηλαδή η μετάβαση στις κοινοτικές υπηρεσίες, σε μικρές και ευέλικτες δομές που παρέχουν εξατομικευμένη φροντίδα κοντά στον τόπο διαμονής του ατόμου με αναπηρία. Εν ολίγοις, η λύση είναι η διαβίωση στην κοινότητα».
Ωστόσο, σύμφωνα με το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε σημαντικές παρεμβάσεις για τη στήριξη των δομών φιλοξενίας, με αποτέλεσμα αυτές να έχουν διπλασιαστεί. Ειδικότερα, η θέση του υπουργείου είναι πως «από το 2023 λύθηκε το χρόνιο πρόβλημα χρηματοδότησης που είχε προκύψει με την απορρόφηση των ταμείων πρόνοιας από τον ΕΤΕΑΕΠ. Σήμερα, το υπουργείο καλύπτει μέσω ΕΟΠΥΥ τις δαπάνες για ασφαλισμένους και ανασφάλιστους. Με τη ρύθμιση αυτή, δομές που στο παρελθόν δεν είχαν σύμβαση με τον ΕΟΠΥΥ μπορούν πλέον να παρέχουν υπηρεσίες με πλήρη χρηματοδότηση. Έτσι, οι δομές διπλασιάστηκαν χάρη στη νέα χρηματοδότηση που έλαβαν. Ακόμα, η συνολική δαπάνη υπερδιπλασιάστηκε, καθώς αυξήθηκε σηµαντικά και το ύψος των καταβαλλόµενων τροφείων». Παράλληλα, επισηµαίνεται πως «το πλαίσιο αδειοδότησης έχει εκσυγχρονιστεί και απλοποιηθεί, σε συνεργασία µε τους ίδιους τους φορείς, ώστε να διευκολύνεται η ίδρυση και λειτουργία νέων θέσεων».
Η οικονοµική διάσταση του προβλήµατος είναι εξίσου δραµατική. «Είναι γνωστό ότι οι οικογένειες που φροντίζουν άτοµα µε αναπηρία, χρόνιες ή/και σπάνιες παθήσεις αντιµετωπίζουν -όπως και οι περισσότερες οικογένειες στη χώρα µας- την αβεβαιότητα για το αύριο και την τροµακτική ακρίβεια σε ενοίκια, καύσιµα, είδη πρώτης ανάγκης, φάρµακα κ.λπ. Ταυτόχρονα, έχουν επωµιστεί και το επιπλέον κόστος που επιφέρει η αναπηρία/χρόνια/σπάνια πάθηση, καθώς τα αναπηρικά επιδόµατα ή οι αναπηρικές συντάξεις -όταν και όπου δίνονται- είναι ελλιπέστατα και δεν φτάνουν ούτε για τα απολύτως αναγκαία», εξηγεί ο κ. Βαρδακαστάνης, σηµειώνοντας πως σε έρευνα που πραγµατοποίησε τον ∆εκέµβριο του 2024 η ΕΣΑµεΑ, ένα από τα σοβαρότερα ευρήµατα ήταν ότι το 78% των ατόµων µε αναπηρία που ρωτήθηκαν είχαν κόψει βασικές δαπάνες τους, όπως τρόφιµα ή ένδυση, για να καλύψουν τις ανελαστικές ανάγκες υγείας τους.
Ο κ. Βαρδακαστάνης αναδεικνύει ένα ακόµα κρίσιµο ζήτηµα: «∆εν υπάρχει καν θεσµικό πλαίσιο για τα οικοτροφεία και τις δοµές φιλοξενίας. Η ΕΣΑµεΑ και η ΠΟΣΓΚΑµεΑ ζητούν εδώ και χρόνια τη δηµιουργία συγκεκριµένων προδιαγραφών που θα πρέπει να έχουν οι δοµές, αλλά και τον έλεγχο, τη χρηµατοδότηση και τη στελέχωσή τους». Επιπλέον, καταγγέλλει ως άδικη και παράλογη την αντιµετώπιση του κράτους σε σχέση µε τα επιδόµατα όταν ένα άτοµο εντάσσεται σε δοµή: «Ενα άτοµο µε αναπηρία που εντάσσεται σε µια δοµή και λαµβάνει σύνταξη, συνεχίζει και τη λαµβάνει κανονικά. Εάν όµως έπαιρνε επίδοµα αναπηρίας, αυτό κόβεται. ∆εν είναι µόνο άδικο αυτό το µέτρο, καθώς αφήνει το άτοµο χωρίς εισόδηµα, αλλά και παράλογο. Οι ανάγκες του ατόµου µε αναπηρία που διαβιοί σε δοµή δεν εξαντλούνται εκεί, γεγονός που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, ώστε να γίνει πράξη η “διαβίωση στην κοινότητα”».
Όµως, η θέση του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή, καθώς, όπως επισηµαίνεται στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», η Πολιτεία όχι µόνο δεν διακόπτει τη στήριξη του ατόµου που διαβιοί σε οικοτροφείο, αλλά αντίθετα την ενισχύει. «Είναι σηµαντικό να θυµίσουµε ότι όταν ένας συµπολίτης µας µε νοητική υστέρηση ή αυτισµό διαβιοί σε οικοτροφείο, η Πολιτεία όχι µόνο δεν διακόπτει τη στήριξή του, αλλά την ενισχύει. Συγκεκριµένα, εδώ και έξι µήνες το ποσό αυξήθηκε σηµαντικά από τα 1.000 ευρώ στα 1.500 ευρώ και είναι υπερδιπλάσιο σε σχέση µε το επίδοµα των 569 ευρώ. Τα χρήµατα αυτά δεν δίνονται στους γονείς, αλλά δίνονται απευθείας στο οικοτροφείο. Κι αυτό γιατί, όπως µας µετέφερε η αναπηρική κοινότητα, στο παρελθόν υπήρξαν περιπτώσεις γονέων που, ενώ λάµβαναν το τροφείο, δεν το απέδιδαν στον φορέα που φρόντιζε το παιδί τους. Με τη σηµερινή ρύθµιση, διασφαλίζεται ότι η οικονοµική ενίσχυση αξιοποιείται αποκλειστικά για τις πραγµατικές ανάγκες των ωφελουµένων. Το ύψος της ηµερήσιας δαπάνης αυξήθηκε πρόσφατα από 34 ευρώ σε 50 ευρώ. Να σηµειωθεί ότι υπήρχαν δοµές που έπαιρναν 11 ευρώ τη µέρα ανά ωφελούµενο και ενισχύθηκαν στα 50 ευρώ. Αντίστοιχα, στις Στέγες Υποστηριζόµενης ∆ιαβίωσης, δηλαδή σε σπίτια µέσα στον κοινωνικό ιστό, τα άτοµα συνεχίζουν να λαµβάνουν κανονικά το επίδοµά τους, δεν διακόπτεται, και επιπλέον η Στέγη ενισχύεται µε 2.100 ευρώ, ώστε να παρέχονται εξατοµικευµένες υπηρεσίες. Η πρακτική αυτή ισχύει διαχρονικά από τότε που θεσπίστηκαν τα αναπηρικά επιδόµατα. Τα µεγαλύτερα από αυτά, όπως το λεγόµενο “εξωιδρυµατικό”, θεσπίστηκαν ακριβώς για να αποτρέψουν την ιδρυµατοποίηση εξαιτίας της οικονοµικής ανέχειας. Τα επιδόµατα αυτά δίνονται για να καλύψουν τις πρόσθετες δαπάνες που προκαλεί η αναπηρία και γι’ αυτό δεν θεωρούνται εισόδηµα ούτε υπόκεινται σε εισοδηµατικά κριτήρια. Όταν οι δαπάνες αυτές καλύπτονται ήδη από την Πολιτεία µέσω του τροφείου, είναι λογικό να µην καταβάλλεται επιπλέον το ίδιο επίδοµα», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Σηµειώνεται πως η ΕΣΑµεΑ, οι οργανώσεις-µέλη της, το αναπηρικό κίνηµα δεν περιορίζονται στην καταγγελία της κατάστασης, αλλά καταθέτουν και σαφείς προτάσεις. «∆ιεκδικούµε τη συνολική µεταρρύθµιση και αναµόρφωση των δοµών κλειστής φροντίδας, στο πλαίσιο της προστασίας των δικαιωµάτων των ατόµων που διαβιούν σε αυτές. Συνήθως βρίσκονται ξεχασµένοι από Θεό και ανθρώπους».
Κλείνοντας, ο κ. Βαρδακαστάνης υπογραµµίζει τη σηµασία υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Αποϊδρυµατοποίηση, ενός πάγιου και διαρκούς αιτήµατος της ΕΣΑµεΑ. «Αποτελεί υποχρέωση της χώρας, καθώς απορρέει από τη Σύµβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώµατα των ατόµων µε αναπηρία, που η Ελλάδα έχει υπογράψει και κυρώσει το προαιρετικό της πρωτόκολλο». Και στέλνει ένα καθαρό µήνυµα: «Η συµπερίληψη δεν είναι πολυτέλεια ούτε “προαιρετικό” κοινωνικό µέτρο. Είναι δικαίωµα. Και είναι καθήκον της Πολιτείας να το κατοχυρώσει µε πολιτικές που δεν θα αφήνουν καµία οικογένεια µόνη: µε στήριξη στο σπίτι, µε υπηρεσίες ανακούφισης, µε επιµόρφωση επαγγελµατιών και µε θεσµοθετηµένα προγράµµατα που προωθούν την ισότιµη συµµετοχή στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή». Αλλά και το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας υπογραµµίζει πως έχει πλήρη επίγνωση ότι οι οικογένειες παιδιών µε βαριές αναπηρίες σηκώνουν µεγάλο βάρος. «Για τον λόγο αυτό, η πολιτική µας εστιάζει στη συνεχή ενίσχυση των δοµών, στην εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης και στην αναβάθµιση των υπηρεσιών φροντίδας. Η δέσµευσή µας είναι σαφής: καµία οικογένεια και κανένα παιδί µε βαριά αναπηρία δεν θα αφεθεί µόνο του. Με σχέδιο και µε διαρκείς παρεµβάσεις, η Πολιτεία θα συνεχίσει να στηρίζει έµπρακτα την καθηµερινότητά τους».
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά
Διαβάστε: Δόμνα Μιχαηλίδου: "Επιδιώκουμε η φωνή της νεολαίας να ακούγεται δυνατά και προσκαλούμε τους Δήμους στο πρόγραμμα Εθνική Πρωτεύουσα Νεολαίας 2026"
Η ιστορία του Άγγελου που ζει με βαριά αναπηρία
«Ο Άγγελος γεννήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2005 και ήταν το πρώτο μας παιδί. Ο ερχομός του γέμισε το σπίτι μας χαρά. Από τότε -που ήμασταν μόλις 26 και 29 ετών- εγώ και ο σύζυγός μου βρεθήκαμε ξαφνικά στον κόσμο της αναπηρίας, της νοητικής στέρησης και του αυτισμού», αναφέρει η Σοφία Παππά, μιλώντας στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» για τον γιο της. Όπως σημειώνει, η οικογένειά της από την πρώτη στιγμή βρέθηκε αντιμέτωπη με την έλλειψη δομών. «Δεν υπήρχε παιδικός σταθμός ειδικής αγωγής στο Θριάσιο Πεδίο και αναγκαζόμασταν να κάνουμε καθημερινές διαδρομές μέχρι το Νέο Ηράκλειο, για να βρει ο Άγγελος ένα πλαίσιο να κοινωνικοποιηθεί». Μόνο έπειτα από αρκετά χρόνια δημιουργήθηκαν βασικές υποδομές ειδικής εκπαίδευσης στην περιοχή, όπως ειδικό Νηπιαγωγείο και Δημοτικό και, αργότερα, ΕΕΕΕΚ (Εργαστήριο Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης) και ειδικό Γυμνάσιο. Και σήμερα, αν και ο Άγγελος συμμετέχει σε πρόγραμμα ΚΔΗΦ (Κέντρου Διημέρευσης και Ημερήσιας Φροντίδας), η οικογένεια συνεχίζει να ζει με μια διαρκή αγωνία για το μέλλον. «Όταν δεν θα μπορούμε πια να τον φροντίσουμε, πού θα πάει; Δεν υπάρχει καμία δομή μακροχρόνιας φροντίδας στην περιοχή μας, ούτε δημόσια ούτε ιδιωτική», λέει η κ. Παππά, υπογραμμίζοντας ότι μια τέτοια μετάβαση πρέπει να γίνει ομαλά και με σεβασμό στο παιδί. Και όσο για τη στήριξη από την Πολιτεία; Σύμφωνα με την κ. Παππά, «ήταν σαν να έπρεπε πάντα να παλεύουμε μόνοι μας. Δεν ζητήσαμε ποτέ κάτι παραπάνω από τα αυτονόητα. Κι όμως, πολλές οικογένειες δεν μπορούν ούτε αυτά να προσφέρουν, κι αυτό είναι το πιο άδικο». Η μαρτυρία της καταλήγει με ένα δυνατό μήνυμα: «Τα παιδιά με αναπηρία έχουν δυνατότητες, χαρίσματα και δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωή. Δεν τους λείπει η δύναμη, παρά μόνο οι δομές και η στήριξη».
Ιωάννης Βαρδακαστάνης: Οι δομές φιλοξενίας και τα οικοτροφεία είναι ελάχιστα σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες
Με τη σειρά του, ο Ιωάννης Βαρδακαστάνης, πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ (Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία), αποτυπώνει στα «Π» τη μεγάλη εικόνα: «Οι δομές φιλοξενίας και τα οικοτροφεία είναι ελάχιστα σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες. Οι λίστες αναμονής είναι μεγάλες, ενώ πολλές φορές οι οικογένειες αναγκάζονται να μετακινηθούν εκατοντάδες χιλιόμετρα για να βρουν μία θέση. Η υποστελέχωση αποτελεί μόνιμη παθογένεια. Η κατάσταση είναι ακόμα δυσκολότερη στην περιφέρεια, όπου η απουσία οργανωμένων δομών οδηγεί ουσιαστικά σε κοινωνική απομόνωση. Ετσι, η καθημερινή φροντίδα παραμένει σχεδόν αποκλειστικά ευθύνη των οικογενειών, που βιώνουν εξουθένωση, οικονομική πίεση και συχνά απόγνωση». Ποια είναι η λύση; Όπως εξηγεί, «η εμπειρία και οι καλές πρακτικές άλλων χωρών δείχνουν ότι η πραγματική λύση είναι η αποϊδρυματοποίηση, δηλαδή η μετάβαση στις κοινοτικές υπηρεσίες, σε μικρές και ευέλικτες δομές που παρέχουν εξατομικευμένη φροντίδα κοντά στον τόπο διαμονής του ατόμου με αναπηρία. Εν ολίγοις, η λύση είναι η διαβίωση στην κοινότητα».
Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας: Οι δομές φιλοξενίας ΑμεΑ διπλασιάστηκαν - Η συνολική δαπάνη υπερδιπλασιάστηκε
Ωστόσο, σύμφωνα με το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε σημαντικές παρεμβάσεις για τη στήριξη των δομών φιλοξενίας, με αποτέλεσμα αυτές να έχουν διπλασιαστεί. Ειδικότερα, η θέση του υπουργείου είναι πως «από το 2023 λύθηκε το χρόνιο πρόβλημα χρηματοδότησης που είχε προκύψει με την απορρόφηση των ταμείων πρόνοιας από τον ΕΤΕΑΕΠ. Σήμερα, το υπουργείο καλύπτει μέσω ΕΟΠΥΥ τις δαπάνες για ασφαλισμένους και ανασφάλιστους. Με τη ρύθμιση αυτή, δομές που στο παρελθόν δεν είχαν σύμβαση με τον ΕΟΠΥΥ μπορούν πλέον να παρέχουν υπηρεσίες με πλήρη χρηματοδότηση. Έτσι, οι δομές διπλασιάστηκαν χάρη στη νέα χρηματοδότηση που έλαβαν. Ακόμα, η συνολική δαπάνη υπερδιπλασιάστηκε, καθώς αυξήθηκε σηµαντικά και το ύψος των καταβαλλόµενων τροφείων». Παράλληλα, επισηµαίνεται πως «το πλαίσιο αδειοδότησης έχει εκσυγχρονιστεί και απλοποιηθεί, σε συνεργασία µε τους ίδιους τους φορείς, ώστε να διευκολύνεται η ίδρυση και λειτουργία νέων θέσεων».
Τι ισχύει για τα επιδόματα;
Η οικονοµική διάσταση του προβλήµατος είναι εξίσου δραµατική. «Είναι γνωστό ότι οι οικογένειες που φροντίζουν άτοµα µε αναπηρία, χρόνιες ή/και σπάνιες παθήσεις αντιµετωπίζουν -όπως και οι περισσότερες οικογένειες στη χώρα µας- την αβεβαιότητα για το αύριο και την τροµακτική ακρίβεια σε ενοίκια, καύσιµα, είδη πρώτης ανάγκης, φάρµακα κ.λπ. Ταυτόχρονα, έχουν επωµιστεί και το επιπλέον κόστος που επιφέρει η αναπηρία/χρόνια/σπάνια πάθηση, καθώς τα αναπηρικά επιδόµατα ή οι αναπηρικές συντάξεις -όταν και όπου δίνονται- είναι ελλιπέστατα και δεν φτάνουν ούτε για τα απολύτως αναγκαία», εξηγεί ο κ. Βαρδακαστάνης, σηµειώνοντας πως σε έρευνα που πραγµατοποίησε τον ∆εκέµβριο του 2024 η ΕΣΑµεΑ, ένα από τα σοβαρότερα ευρήµατα ήταν ότι το 78% των ατόµων µε αναπηρία που ρωτήθηκαν είχαν κόψει βασικές δαπάνες τους, όπως τρόφιµα ή ένδυση, για να καλύψουν τις ανελαστικές ανάγκες υγείας τους. Ο κ. Βαρδακαστάνης αναδεικνύει ένα ακόµα κρίσιµο ζήτηµα: «∆εν υπάρχει καν θεσµικό πλαίσιο για τα οικοτροφεία και τις δοµές φιλοξενίας. Η ΕΣΑµεΑ και η ΠΟΣΓΚΑµεΑ ζητούν εδώ και χρόνια τη δηµιουργία συγκεκριµένων προδιαγραφών που θα πρέπει να έχουν οι δοµές, αλλά και τον έλεγχο, τη χρηµατοδότηση και τη στελέχωσή τους». Επιπλέον, καταγγέλλει ως άδικη και παράλογη την αντιµετώπιση του κράτους σε σχέση µε τα επιδόµατα όταν ένα άτοµο εντάσσεται σε δοµή: «Ενα άτοµο µε αναπηρία που εντάσσεται σε µια δοµή και λαµβάνει σύνταξη, συνεχίζει και τη λαµβάνει κανονικά. Εάν όµως έπαιρνε επίδοµα αναπηρίας, αυτό κόβεται. ∆εν είναι µόνο άδικο αυτό το µέτρο, καθώς αφήνει το άτοµο χωρίς εισόδηµα, αλλά και παράλογο. Οι ανάγκες του ατόµου µε αναπηρία που διαβιοί σε δοµή δεν εξαντλούνται εκεί, γεγονός που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, ώστε να γίνει πράξη η “διαβίωση στην κοινότητα”».
Η θέση του Υπουργείου
Όµως, η θέση του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή, καθώς, όπως επισηµαίνεται στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», η Πολιτεία όχι µόνο δεν διακόπτει τη στήριξη του ατόµου που διαβιοί σε οικοτροφείο, αλλά αντίθετα την ενισχύει. «Είναι σηµαντικό να θυµίσουµε ότι όταν ένας συµπολίτης µας µε νοητική υστέρηση ή αυτισµό διαβιοί σε οικοτροφείο, η Πολιτεία όχι µόνο δεν διακόπτει τη στήριξή του, αλλά την ενισχύει. Συγκεκριµένα, εδώ και έξι µήνες το ποσό αυξήθηκε σηµαντικά από τα 1.000 ευρώ στα 1.500 ευρώ και είναι υπερδιπλάσιο σε σχέση µε το επίδοµα των 569 ευρώ. Τα χρήµατα αυτά δεν δίνονται στους γονείς, αλλά δίνονται απευθείας στο οικοτροφείο. Κι αυτό γιατί, όπως µας µετέφερε η αναπηρική κοινότητα, στο παρελθόν υπήρξαν περιπτώσεις γονέων που, ενώ λάµβαναν το τροφείο, δεν το απέδιδαν στον φορέα που φρόντιζε το παιδί τους. Με τη σηµερινή ρύθµιση, διασφαλίζεται ότι η οικονοµική ενίσχυση αξιοποιείται αποκλειστικά για τις πραγµατικές ανάγκες των ωφελουµένων. Το ύψος της ηµερήσιας δαπάνης αυξήθηκε πρόσφατα από 34 ευρώ σε 50 ευρώ. Να σηµειωθεί ότι υπήρχαν δοµές που έπαιρναν 11 ευρώ τη µέρα ανά ωφελούµενο και ενισχύθηκαν στα 50 ευρώ. Αντίστοιχα, στις Στέγες Υποστηριζόµενης ∆ιαβίωσης, δηλαδή σε σπίτια µέσα στον κοινωνικό ιστό, τα άτοµα συνεχίζουν να λαµβάνουν κανονικά το επίδοµά τους, δεν διακόπτεται, και επιπλέον η Στέγη ενισχύεται µε 2.100 ευρώ, ώστε να παρέχονται εξατοµικευµένες υπηρεσίες. Η πρακτική αυτή ισχύει διαχρονικά από τότε που θεσπίστηκαν τα αναπηρικά επιδόµατα. Τα µεγαλύτερα από αυτά, όπως το λεγόµενο “εξωιδρυµατικό”, θεσπίστηκαν ακριβώς για να αποτρέψουν την ιδρυµατοποίηση εξαιτίας της οικονοµικής ανέχειας. Τα επιδόµατα αυτά δίνονται για να καλύψουν τις πρόσθετες δαπάνες που προκαλεί η αναπηρία και γι’ αυτό δεν θεωρούνται εισόδηµα ούτε υπόκεινται σε εισοδηµατικά κριτήρια. Όταν οι δαπάνες αυτές καλύπτονται ήδη από την Πολιτεία µέσω του τροφείου, είναι λογικό να µην καταβάλλεται επιπλέον το ίδιο επίδοµα», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Σηµειώνεται πως η ΕΣΑµεΑ, οι οργανώσεις-µέλη της, το αναπηρικό κίνηµα δεν περιορίζονται στην καταγγελία της κατάστασης, αλλά καταθέτουν και σαφείς προτάσεις. «∆ιεκδικούµε τη συνολική µεταρρύθµιση και αναµόρφωση των δοµών κλειστής φροντίδας, στο πλαίσιο της προστασίας των δικαιωµάτων των ατόµων που διαβιούν σε αυτές. Συνήθως βρίσκονται ξεχασµένοι από Θεό και ανθρώπους».
Κλείνοντας, ο κ. Βαρδακαστάνης υπογραµµίζει τη σηµασία υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Αποϊδρυµατοποίηση, ενός πάγιου και διαρκούς αιτήµατος της ΕΣΑµεΑ. «Αποτελεί υποχρέωση της χώρας, καθώς απορρέει από τη Σύµβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώµατα των ατόµων µε αναπηρία, που η Ελλάδα έχει υπογράψει και κυρώσει το προαιρετικό της πρωτόκολλο». Και στέλνει ένα καθαρό µήνυµα: «Η συµπερίληψη δεν είναι πολυτέλεια ούτε “προαιρετικό” κοινωνικό µέτρο. Είναι δικαίωµα. Και είναι καθήκον της Πολιτείας να το κατοχυρώσει µε πολιτικές που δεν θα αφήνουν καµία οικογένεια µόνη: µε στήριξη στο σπίτι, µε υπηρεσίες ανακούφισης, µε επιµόρφωση επαγγελµατιών και µε θεσµοθετηµένα προγράµµατα που προωθούν την ισότιµη συµµετοχή στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή». Αλλά και το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας υπογραµµίζει πως έχει πλήρη επίγνωση ότι οι οικογένειες παιδιών µε βαριές αναπηρίες σηκώνουν µεγάλο βάρος. «Για τον λόγο αυτό, η πολιτική µας εστιάζει στη συνεχή ενίσχυση των δοµών, στην εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης και στην αναβάθµιση των υπηρεσιών φροντίδας. Η δέσµευσή µας είναι σαφής: καµία οικογένεια και κανένα παιδί µε βαριά αναπηρία δεν θα αφεθεί µόνο του. Με σχέδιο και µε διαρκείς παρεµβάσεις, η Πολιτεία θα συνεχίσει να στηρίζει έµπρακτα την καθηµερινότητά τους».
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά
