Είναι το στήθος και τα οπίσθια ένας τρόπος να γεφυρωθεί ο ρατσισμός και να αναδειχθεί η ισότητα, ή ένας τρόπος να σοκάρει ο καλλιτέχνης ή να «χορτάσει» ο έφηβος που κρύβει από τη μητέρα του τα σέξι περιοδικά κάτω από το κρεβάτι;

Μια φορά και έναν καιρό, σε περιόδους Αναγέννησης και Διαφωτισμού το γυμνό είχε συνδεθεί με τη γενικότερη πνευματική ανάπτυξη, την αισθητική και την επιθυμία για έρωτα. Με την εξάπλωση του χριστιανισμού έρχεται και ο συντηρητισμός. Ήταν αμαρτία να απεικονίζεται το ανθρώπινο σώμα όχι μόνο γυμνό, αλλά και η παραμικρή υποψία ισοδυναμούσε με αφορισμό ή θάνατο από την Ιερά Εξέταση.

Στον εικοστό αιώνα, οι καλλιτέχνες βαρέθηκαν πια τον ψεύτικο συντηρητισμό της κοινωνίας τους και αποφασίζουν να σκανδαλίσουν το κοινό. Δέρμα, στήθος, οπίσθια, τρίχες, πόζες που κοιτάνε κατευθείαν στα μάτια, τον θεατή, σώματα έτοιμα για τον φούρνο. Ειλικρίνεια, ευθύτητα και αυθεντικότητα του χαρακτήρα ήταν αρετές που είχαν εκλείψει από την κοινωνία και ήταν επιτακτική η ανάγκη της κριτικής. Στη δεκαετία του ’70, το γυμνό άρχισε να αποτυπώνεται ωμό, όπως το σούσι, «έξω απ’ τα δόντια», εσώρουχα και κατεστημένα.

Οι αριστεροί

Είναι αυτοί, που πιστεύουν ότι το γυμνό είναι μια επανάσταση με αρχηγό κυρίως την γυναίκα, αργότερα και τον άντρα, που πάνε χεράκι χεράκι με την ατέλεια, την ιδιαιτερότητα, την ανωμαλία. Όλα η τέχνη τα «εξημερώνει», και βρίσκει τον άνθρωπο της, κατά προτίμηση όσο πιο περίεργος τόσο καλύτερα, για να προβάλει το μήνυμα ότι όλοι είμαστε ίσοι, όλοι δεν είμαστε τέλειοι. Για τη ζωγράφο Βικτώρια Σέλμπαχ, το ψεγάδι αποτελεί προϋπόθεση και η ομορφιά μπαίνει σε δεύτερη μοίρα. «Μου αρέσει να πιστεύω ότι με το να βγάζεις το «πέπλο» βοηθάς τις κοινωνίες να αντιμετωπίσουν τα στερεότυπα. Μεγάλη ικανοποίηση παίρνω όταν οι γυναίκες, με τις οποίες δουλεύω, αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως εκπληκτικές», είχε δηλώσει η καλλιτέχνης που πιστεύει ότι αλλάζει τον κόσμο.

Οι δεξιοί 

Είναι και οι άλλοι, που δεν βρίσκουν κανένα νόημα στο γυμνό. Βρίσκουν αυτήν την τέχνη άτεχνη, ένας δρόμος που διαλέγουν οι καλλιτέχνες για να βγάλουν τα απωθημένα της παιδικής και εφηβικής ηλικίας τους, ή ένα εισιτήριο που τους χαρίζει αναγνωρισιμότητα, όχι στον πορνογραφικό κλάδο, που εκεί θα είχαν τρελή επιτυχία, αλλά στον χώρο της τέχνης. Γιατί, το γυμνό «πουλάει», ερεθίζει αισθήσεις και όχι μόνο. Και οι ακραίοι της κατηγορίας αυτής, είναι φυσικά οι συντηρητικοί και οι φεμινίστριες που έχουν μείνει κάτι δεκαετίες πίσω. Για αυτούς, το γυμνό είναι μια φτηνή αποτύπωση μιας πραγματικότητας που πρέπει να παραμένει μυστική για να είναι μυστήρια.

«Υπάρχει το γυμνό και το ξεγυμνωμένο», έγραφε ο ιστορικός τέχνης και τέως διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου, Κένεθ Κλαρκ. Στην πρώτη περίπτωση, το μοντέλο στέκεται μπροστά στον ζωγράφο ή τον φωτογράφο σαν να είναι ο τελευταίος αόρατος μάρτυρας. Δεν του δίνει καμιά σημασία. Στη δεύτερη περίπτωση, όμως, η πόζα και το βλέμμα αποκαλύπτουν τη συναίσθηση ότι είναι αντικείμενο πόθου, θαυμασμού, έμπνευσης και οτιδήποτε άλλου». Αναρωτιόμαστε τι.

Πάντως, η κατάληξη είναι να βλέπουμε γυμνή την Ηθοποιό, την Τραγουδίστρια, την Άγνωστη και να μην εντυπωσιαζόμαστε. Μια κατάληξη που δεν την θέλει ούτε η τέχνη ούτε η κοινωνία.