Περίπου στις 3 τα ξημερώματα της 28 Οκτωβρίου του 1940 η τότε Ιταλική Κυβέρνηση απέστειλε στην Ελλάδα τελεσίγραφο, δια του Ιταλού Πρέσβη στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, ο οποίος και το επέδωσε ιδιόχειρα στον Ιωάννη Μεταξά, στην οικία του, στην Κηφισιά, με το οποίο και απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο.

Μετά την ανάγνωση του κειμένου ο Μεταξάς έστρεψε το βλέμμα του στον Ιταλό Πρέσβη και του απάντησε στα γαλλικά την ιστορική φράση: «Alors, c'est la guerre»,(Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο), εκδηλώνοντας έτσι την αρνητική θέση επί των ιταμών ιταλικών αιτημάτων.Ο Μεταξάς εκείνη τη στιγμή είχε εκφράσει την άρνηση της υποταγής, και αυτή η άρνηση πέρασε στον τότε ελληνικό δημοσιογραφικό τύπο με την λέξη «ΟΧΙ». Συνέπεια της άρνησης αυτής ήταν η είσοδος της Χώρας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940. Η ημερομηνία αυτή καθιερώθηκε να εορτάζεται στην Ελλάδα και την Κύπρο κάθε χρόνο ως επίσημη εθνική εορτή και αργία. 

Η 28η Οκτωβρίου δε θα μπορούσε να αφήσει ασφαλώς ασυγκίνητο τον ελληνικό κινηματογράφο. Αρκετές παραγωγές, με μπόλικη φολκλόρ ατμόσφαιρα και γεμάτες συναισθηματικές ιστορίες με φόντο τον πόλεμο. Συνταγή αλάνθαστη. Μαζέψαμε τις 5 πιο σημαντικές ταινίες εκείνης της εποχής και σας τις παρουσιάζουμε:

5. 28η Οκτωβρίου, ώρα 5.30 (1971)

Σκηνοθεσία: Κώστας Καραγιάννης, Σενάριο: Διονύσης Τζεφρώνης, Παραγωγή: Τζέημς Πάρις, Πρωταγωνιστούν: Βέρα Κρούσκα, Χρήστος Πολίτης, Λάκης Κομνηνός, Γιάννης Κατράνης, Σάντσο Φερνάντο (Sancho Fernando), Γιώτα Σοϊμοίρη

Η κήρυξη του πολέμου βρίσκει τους κατοίκους ενός μικρού μακεδονικού χωριού, της Μικρής Λεύκας, σε γλέντι, αλλά τα παλικάρια σταματούν αμέσως το χορό και ξεκινούν για τον πόλεμο. Με την κατάρρευση του μετώπου, οι Γερμανοί μπαίνουν στο χωριό και ο διοικητής τους μετατρέπει το κρατικό εργοστάσιο ξυλείας σε εργοστάσιο κατασκευής πολεμοφοδίων. Υποχρεώνει τους κατοίκους να δουλεύουν σ’ αυτό. Μέσα σε κλίμα βίας και τρομοκρατίας, το πνεύμα της αντίστασης φουντώνει, μέχρι που έρχεται η μέρα της απελευθέρωσης και μια νέα ζωή αρχίζει. Στυλοβάτες της αντίστασης υπήρξαν ο τρελόγερος Τρύφωνας Πλατανιάς, που στην πραγματικότητα ήταν ένας συνετός και ένθερμος πατριώτης, και ο γιος του Κυριάκος που είχε χάσει τα δύο πόδια του στο αλβανικό μέτωπο.

Δείτε απόσπασμα:

4. Όχι (1969)

Σκηνοθεσία: Ντίμης Δαδήρας, Σενάριο: Αντώνης Δαυιδ, Παραγωγή: Art Films, διάρκεια 118′, Πρωταγωνιστούν: Κώστας Πρέκας, Βέρα Κρούσκα, Χρήστος Πολίτης, Στέφανος Στρατηγός, Μαλαίνα Ανουσάκη, Δημήτρης Μπισλάνης, Χάρης Παναγιώτου, Θανάσης Παπαδόπουλος

Με 602.264 εισιτήρια το 1969 (5η μεταξύ των 99 ταινιών της χρονιάς) και 3 βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης της ίδιας χρονιάς, το ΟΧΙ μας ξεναγεί στην ερωτική ιστορία του υπολοχαγού Δημήτρη Νικολάου (λέγε με Κώστα Πρέκα) και της ιταλίδας μνηστής του Στέλλας Σαλβατόρε (Βέρα Κρούσκα). Ο υπολοχαγός αφήνει τη μνηστή του για να πολεμήσει στην Ήπειρο στην επίθεση των Ιταλών αλλά όταν επιστρέφει, βλέπει τα πάντα αλλαγμένα. Και πιο συγκεκριμένα…ο Χρήστος Πολίτης παίζει τον Γερμανό συνταγματάρχη Χέρμαν Σβάιτσερ που επιτάσσει το σπίτι των Νικολάου και προσπαθεί να “κλέψει” τη Στέλλα από τη ζωή του. Αξιοπρεπής ταινία που δεν αποφεύγει ασφαλώς τα κλισέ του είδους. Πάντα ξεχωριστή παρουσία η Βέρα Κρούσκα.

3. Η μάχη της Κρήτης (ή στη μάχη της Κρήτης, 1970)

Σκηνοθεσία: Βασίλης Γεωργιάδης, Σενάριο: Σταμάτης Φιλιππούλης,  Παραγωγός: Τζέημς Πάρις, Αρτ φιλμς, Πρωταγωνιστούν: Fernando Sancho, Γιώργος Τζώρτζης, Στέφανος Στρατηγός, Γιώτα Σοϊμοίρη, Χρήστος Πολίτης, Γιώργος Σίσκος, Γιώργος Μοσχίδης, Γιάννης Κατράνης, Άννα Μαντζουράνη, Γιάννης Κανδήλας κ.α.

435.165 εισιτήρια και 6η στις 76 ταινίες της χρονιάς (εγγυημένη εισπρακτική επιτυχία η ενασχόληση με τον πόλεμο του 40′!), ταινία διαπραγματεύεται την προσπάθεια ενός εύελπι να οδηγήσει το απόθεμα χρυσού των Ελλήνων στην Κρήτη. Με τη βοήθεια του πατέρα του (συγκλονιστική μορφή αυτός ο Φερνάντο Σάντσο), της αδελφής του και μιας νοσοκόμας του Ερυθρού Σταυρού παραδίδουν το χρυσάφι σε ένα πλοίο.

2. Υποβρύχιο Παπανικολής (1971)

Σκηνοθεσία: Γιώργος Ζερβουλάκος, Σενάριο: Δημήτρης Ζαννίδης, Παραγωγή:Καραγιάννης-Καρατζόπουλος, Μουσική: Κώστας Καπνίσης, Διάρκεια: 90 λεπτά, Πρωταγωνιστούν: Κώστας Καζάκος, Γιάννης Φέρτης, Αιμιλία Υψηλάντη, Παύλος Λιάρος, Σταύρος Ξενίδης, Άννα Βαγενά, Αρτέμης Μάτσας, Νέλλη Γκίνη

Την ίδια στιγμή με την επίθεση του ιταλικού στρατού στα ελληνοαλβανικά σύνορα, η Ελλάδα δέχεται επίθεση και από την ιταλική αεροπορία. Με τις νίκες στην στεριά, το υποβρύχιο Παπανικολής παίρνει εντολή να περιπολεί στον Πατραϊκό κόλπο. Στο στενό του Οτράντο συλλαμβάνουν το πλήρωμα ενός ιταλικού καραβιού και αποκαλύπτουν τα ναρκοπέδια της Αδριατικής θάλασσας.

1. Ουρανός (1962)

Σκηνοθεσία: Τάκης Κανελλόπουλος, Σενάριο: Τάκης Κανελλόπουλος,Γεώργιος Κιτσόπουλος, Παραγωγή: Βασιλεία Δρακάκη, Μουσική: Αργύρης Κουνάδης, Διάρκεια: 87′, Πρωταγωνιστούν: Αιμιλία Πίττα, Τάκης Εμμανουήλ, Φαίδων Γεωργίτσης, Ελένη Ζαφειρίου, Νίκη Τριανταφυλλίδη,Νίκος Τσαχιρίδης, Κώστας Καραγιώργης, Λάζος Τερζάς, Κώστας Μεσάρης, Στέφανος Σίμου

Μακεδονία. Δύο ζευγάρια χωρίζουν με το ξεκίνημα του πολέμου. Οι δύο άντρες πάνε στο μέτωπο της Αλβανίας. Θα πέσουν και οι ίδιοι στο μέτωπο. Λυρισμός, πνεύμα  αντιηρωικό σε μια ταινία άγνωστη στους Έλληνες αλλά έλαβε Βραβείο φωτογραφίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1962, επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ των Καννών, βραβείο φωτογραφίας από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κιν/φου 1964,  Αργυρή Σειρήνα στο Φεστιβάλ Νάπολης (1963) ενώ η εφημερίδα «Ομπσέρβερ» τοποθετεί την ταινία ανάμεσα στις 10 καλύτερες του 1963 και ο Federico Fellini χαρακτήρισε την ταινία “εξαιρετική”.

Δείτε το πρώτο μέρος: