Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε ο συνεταιρισμός Ζαγοράς, αυτός που παράγει και εξάγει και στο εξωτερικό τα καλύτερα μήλα της χώρας, γιόρτασε εκατό χρόνια ασταμάτητης παρουσίας. Δεν ξέρω πόσες παραγωγικές μονάδες υπάρχουν στην Ελλάδα με μεγαλύτερη ιστορία – συνεταιριστική μονάδα άλλη υποθέτω πως δεν υπάρχει καμία, κι αν κάποια υπάρχει ζητώ συγνώμη για την άγνοια.

Εκατό χρόνια αγωνίας

Το 1916 η Ελλάδα ζούσε το μεγάλο διχασμό και η Ευρώπη τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Η Ζαγορά συνδεόταν με την υπόλοιπη Ελλάδα κυρίως χάρη στη θάλασσα και οι κάτοικοι εκεί μήλα δεν καλλιεργούσαν: άρχισαν να το κάνουν μετά το 1950. Κι όμως 199 άνθρωποι αποφάσισαν να προχωρήσουν σε μια κοινή επιχειρηματική δράση – πιθανότατα για να μοιραστούν τις ίδιες δυσκολίες κι όχι γιατί η προοπτική των κερδών, από την παραγωγή της πατάτας, ή το εμπόριο του κάστανου, ήταν εντυπωσιακή. Πολύ πριν η κρίση γεννήσει κινήματα του τύπου «όλοι μαζί μπορούμε» στο βουνό μου, οι άνθρωποι είχαν αυτού του τύπου την βεβαιότητα: κι όλοι μαζί φτάσανε εκατό χρόνια αργότερα να μοιράζονται την ίδια αγωνία για τη σοδιά, το σήμερα, το αύριο κυρίως. Πέρασαν εκατό χρόνια αγωνίας, αλλά τουλάχιστον όχι εκατό χρόνια μοναξιάς.