Εκατοντάδες υπερ εξειδικευμένοι επιστήμονες αποφοιτούν κάθε χρόνο απο τα ανώτατα Ιδρύματα της χώρας που έχουν αναπτύξει τα τελευταία χρόνια σε μια μικρή «βιομηχανία» στο χώρο των μεταπτυχιακών σπουδών. Πολλά από τα προγράμματα αυτά δε, βρίσκονται σε υψηλό επιστημονικό επίπεδο, προσφέροντας επαγγελματικές διεξόδους στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, σε μια αγορά εργασίας που βρίσκεται υπό συνεχή διαμόρφωση.

Μπορεί λοιπόν η Πολιτεία και το υπουργείο Παιδείας να επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στα δίδακτρα των μεταπτυχιακών σπουδών σχεδιάζοντας νέες θεσμικές παρεμβάσεις, αλλά τα ίδια τα Ιδρύματα φαίνεται ότι έχουν το βλέμμα στραμμένο στο ...μέλλον.

Δέκα προγράμματα της λεγόμενης «τεταρτοβάθμιας εκπαίδευσης» της χώρας αναζήτησε η «Ελευθερία του τύπου» σε συνεργασία με τον σύμβουλο σταδιοδρομία κ. Χρ. Ταουσάνη, προκειμένου φωτίσει νέα επαγγελματικά μονοπάτια που μπορούν να κρατήσουν τους νέους επιστήμονες στη χώρα μας.

Όπως δείχνουν τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί, τους περισσότερους μεταπτυχιακούς φοιτητές στην Ελλάδα σήμερα συγκεντρώνουν η Ιατρική, η Νομική και η Παιδαγωγική επιστήμη. Μόνο στα Ιατρικά τμήματα της χώρας προσφέρονται περί τα 100 Προγράμματα και εξειδικεύσεις, ενώ αξιοσημείωτη είναι και η συνολική αύξηση των κατόχων διδακτορικού διπλώματος στη χώρα μας. Σύμφωνα με τη μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης που

δημοσιεύτηκε το 2015, ο συνολικός πληθυσμός των διδακτόρων στην Ελλάδα είναι 35.457!

Στα ελληνικά ΑΕΙ (Πανεπιστήμια και Τ.Ε.Ι.) λειτουργούν σήμερα συνολικά 735 Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών. Από αυτά, τα 627 διοργανώνονται από Πανεπιστήμια και τα 108 από Τ.Ε.Ι. Η πλειονότητα των προγραμμάτων αυτών προσφέροντα με δίδακτρα (416), μέρος των οποίων επιστρέφουν στα «ταμεία» των Ιδρυμάτων, ενώ λιγότερο από 1 στα 3 προγράμματα διατίθεται δωρεάν (211). Στα ΤΕΙ όλα τα μεταπτυχιακά προγράμματα προσφέρονται με δίδακτρα. Τα δίδακτρα εως σήμερα ξεκινούν από 300€ και φτάνουν μέχρι και 15.000€ ετησίως.

Στους εισακτέους τους ανα έτος, την πρωτοκαθεδρία έχει το πανεπιστήμιο Αθηνών, στα τμήματα του οποίου μόνο το 2015 φοιτούσαν περίπου 3300 φοιτητές, ενώ ακολουθεί το Α.Π.Θ. με 1989 εισαχθέντες την ίδια χρονιά και το Πανεπιστήμιο Πειραιώς με 1720.

Ακόμη, μερικά απο τα πλέον φημισμένα Μεταπτυχιακά Προγράμματα στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό (όπως για παράδειγμα το ΜΒΑ International) προσφέρονται στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. κατά την καταγραφή του ακαδημαϊκού έτους 2015-2016, στην «τεταρτοβάθμια» εκπαίδευση, της χώρας, φοιτούσαν 66232 άτομα (42684 σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών και 23548 σε διδακτορικά) τη στιγμή που μόλις πριν μια δεκαετία (2004-2005) το αντίστοιχο νούμερο μόλις που ξεπερνούσε τις 38.000 άτομα! Αξίζει να επισημανθεί πως αν προσθέσουμε και περισσότερους από 30.000 φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό όπου και από αυτό το σύνολο ένα αξιόλογο ποσοστό παρακολουθεί μεταπτυχιακές ή/και διδακτορικές σπουδές, τότε ο αριθμός αυτός εκτινάσσεται προς τα πάνω.

Οι γυναίκες ανέρχονται σε ποσοστό 38,9% στο σύνολο των διδακτόρων, ενώ η πλειονότητα των διδακτόρων, σε ποσοστό 86,2% απέκτησαν τον διδακτορικό τίτλο σπουδών από ελληνικά

Πανεπιστήμια. Τα δημοφιλέστερα επιστημονικά πεδία είναι το πεδίο «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας» με ποσοστό 26,7% και το πεδίο «Φυσικές επιστήμες» με ποσοστό 21,9%. Ο μέσος όρος ηλικίας κτήσης του διδακτορικού τίτλου σπουδών είναι τα 38 έτη.

Όπως εξηγεί ο σύμβουλος σταδιοδρομίας κ. Ταουσάνης της εταιρείας Employ, πολλά προγράμματα με εξειδικευμένη κατεύθυνση, παρέχουν στους αποφοίτους τους σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Μεταξύ αυτών:

1. «Επιχειρηματική Αναλυτική (Business Analytics)», Tμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας Ο.Π.Α.

Το σύγχρονο και μελλοντικό «επιχειρείν» ξεφεύγει από το καθιερωμένα όρια που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Πέρα από τις αυτονόητες γνώσεις διοίκησης επιχειρήσεων, ο αυριανός επιχειρηματίας, startupper ή το στέλεχος οποιουδήποτε κλάδου της αγοράς εργασίας, καλείται να λειτουργήσει αποτελεσματικά σε ένα παγκοσμιοποιημένο και διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Καλείται να διαχειριστεί δεδομένα, να γνωρίζει στατιστική ανάλυση και να μετεξελιχθεί σε έναν επιχειρησιακό ερευνητή προκειμένου να καταλήξει σε εύστοχες επιχειρηματικές επιλογές.

Αυτό μπορεί να το πετύχει αποκομίζοντας τεχνογνωσία και δεξιότητες σε αντικείμενα όπως 1. ποσοτικές μεθόδους στη λήψη αποφάσεων, 2. ανάλυση δεδομένων αλλά και εργαλεία analytics, 3. επιχειρηματική απόδοση - καινοτομία και 4. επιχειρησιακές εφαρμογές, αντικείμενα και γνωστικά πεδία τα οποία προσφέρει το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

2. Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ιατρική Πληροφορική»

Ένας από τους κλάδους όπου η Πληροφορική και οι Νέες τεχνολογίες διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο με αποτελέσματα είτε στην έρευνα είτε στην εφαρμογή είναι και η Ιατρική. Από τη

δυνατότητα της μηχανικής μάθησης που προβλέπει την καρδιακή ανακοπή σε ασθενείς της Εντατικής μονάδας, μέχρι την επεξεργασία βιοατρικών δεδομένων σε αναρίθμητες εφαρμογές στο πεδίο του «e-health», το διατμηματικό αυτό πρόγραμμα, αποβλέπει στην προετοιμασία επιστημόνων που θα στελεχώσουν υψηλές θέσεις. Το πρόγραμμα οργανώνεται από τα τμήματα Ιατρικής, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών και Πληροφορικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και απονέμει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.) στο γνωστικό πεδίο των «Medical Informatics».

3. «Νευροεπιστήμες», Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστημίου Κρήτης

Η Νευροεπιστήμη άρχισε να μπαίνει συστηματικά στο ερευνητικό μικροσκόπιο σχετικά αργά περί τις αρχές του 1950. Σταδιακά άρχισε να αναδεικνύεται η «διεπιστημονικότητα» της, με αποτέλεσμα να διαφαίνονται εφαρμογές όπως neuromarketing, artificial intelligence and neuroscience, neurolinguistics, cognitive neuroscience κ.ά. Η επιστήμη συνδέθηκε με τομείς όπως π.χ. η ψυχολογία, τα μαθηματικά, η μηχανική, η γλωσσολογία και φυσικά η βιολογία και η ιατρική. Το Πανεπιστήμιο της Κρήτης, το οποίο παραδοσιακά επιδεικνύει μια ευρύτερη καινοτομία σε πλήθος επιστημονικών πεδίων, οργανώνει μέσω του τμήματος Ιατρικής το συγκεκριμένο πρόγραμμα, εστιάζοντας στις Κυτταρικές - Μοριακές Νευροεπιστήμες, τις Νευροεπιστήμες που μελετούν την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος και τις κλινικές νευροεπιστήμες με σκοπό, μεταδίδοντας γνώσεις Νευροαναγεννητικής, Νευροχημείας, Ψυχοφαρμοκολογίας, να προετοιμάσει άριστα εκπαιδευμένα στελέχη που θα σταδιοδρομήσουν σε Ερευνητικά Ιδρύματα ή άλλες θέσεις.

4. Διεπιστημονικό - Διαπανεπιστημιακό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Τεχνογλωσσία»

Η αλληλεπίδραση και η αναγνώριση του γραπτού και προφορικού λόγου μεταξύ ανθρώπου και υπολογιστή αναμένεται να ανοίξει πεδία και εφαρμογές που ακόμη ίσως και να μην είμαστε σε θέση

να φανταστούμε πως θα επηρεάσουν τον τρόπο ζωής μας. Το καινοτόμο αυτό μεταπτυχιακό που συνδυάζει έναν «παραδοσιακό» κλάδο, την επιστήμη της Γλωσσολογίας με την Πληροφορική με στόχο την ηλεκτρονική επεξεργασία της φυσικής γλώσσας. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν και παρέχουν o Τομέας Γλωσσολογίας (Τμήμα Φιλολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και ο Τομέας Σημάτων Ελέγχου και Ρομποτικής (Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο).

5. «Ολοκληρωμένη Σχεδίαση Καινοτόμων Προϊόντων», Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Με την ανάπτυξη τεχνολογικών πεδίων όπως την τρισδιάστατη εκτύπωση και η επαυξημένη πραγματικότητα, η σχεδίαση και υλοποίηση προϊόντων αρχίζει να αποτελεί ένα ολοένα και πιο σύνθετο διεπιστημονικό γνωστικό αντικείμενο. Εύλογα, πέρα από την σχεδίαση και την εργονομία, γνώσεις της επιστήμης των υλικών, μάρκετινγκ, μηχανικής και καινοτομία και αειφορίας είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για τα νέα προϊόντα της αγοράς. Για το λόγο αυτό, το συγκεκριμένο πρόγραμμα, προετοιμάζει σχεδιαστές προϊόντων με ένα σύνολο γνώσεων που αφορούν στην ολιστική προσέγγιση για τη σχεδίαση καινοτόμων προϊόντων και την αξιοποίηση τεχνολογιών αιχμής.

6. «Αναλογιστική Επιστήμη και Διοικητική Κινδύνου», Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πειραιώς

Η Αναλογιστική ως κλάδος, τόσο στην χώρα μας όσο και παγκοσμίως, αρχίζει να κατακτά τη θέση που της αρμόζει μέσα σε ένα τρομερά ρευστό και παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Ασφαλιστικές, τραπεζικές αλλά και επιχειρήσεις άλλων κλάδων αντιλαμβάνονται τη σπουδαιότητα της πρόβλεψης και αντιμετώπισης κινδύνων που απειλούν την ανάπτυξη αλλά τη βιωσιμότητα τους. Το πρόγραμμα έχει ως στόχο να καταρτίσει στελέχη τα οποία θα έχουν τη δυνατότητα να εντοπίζουν,

αναλύουν, μετρούν και διαχειρίζονται τους κινδύνους που απειλούν τις επιχειρήσεις με έμφαση στον αναλογισμό και στους χρηματοοικονομικούς κινδύνους.

7. Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μικροσυστήματα και Νανοδιατάξεις»

Το γνωστικό πεδίο των Μικροσυστημάτων και Νανοδιατάξεων τείνει να αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια κλιμακωτά και η ίδια η επιστήμη δεν δείχνει να θέτει φραγμούς προς αυτήν την ανάπτυξη. Με εφαρμογές στην ενέργεια, στην υγεία, στο περιβάλλον ή αλλού, τα μικροσυστήματα και η νανοτεχνολογία και οι εφαρμογές τους σε νανομετρική κλίμακα επηρεάζουν από τομείς της παραδοσιακής βιομηχανίας μέχρι και την εξερεύνηση του διαστήματος. Τείνουν δε, να επιλύσουν από απλά καθημερινά ζητήματα μέχρι ανεξερεύνητα γνωστικά πεδία. Το πρόγραμμα υλοποιείται με τη σύμπραξη των τμημάτων Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ, Μηχανολόγων Μηχανικών, Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών του Ε.Μ.Π.

8. «Βιοπληροφορική», Τμήμα Βιολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Ως ένας από τους πλέον αναπτυσσόμενους κλάδους παγκοσμίως, η Βιοπληροφορική έρχεται να αναλύσει βιολογικά συστήματα με τη συνδρομή της φυσικής, της χημείας, της βιολογίας, των μαθηματικών και φυσικά της πληροφορικής. Αξιοποιώντας τα Μαθηματικά και τη Στατιστική, προσεγγίζει εκ νέου διάφορα βιολογικά προβλήματα πολυεπίπεδα, με στόχο να δώσει νέες απαντήσεις σε ερευνητικό αλλά και εφαρμοσμένο επίπεδο, στα πεδία της Βιομηχανίας, της Ιατρικής, της Φαρμακευτικής και όχι μόνο. Το Πρόγραμμα οργανώνεται και συντονίζεται από το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνεργάζεται με πλήθος άλλων Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων όπως το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, το Εθνικό

Ίδρυμα Ερευνών και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος».

9. «Διαχείριση Πληροφορίας και Δεδομένων», Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Ε.Κ.Π.Α.

Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του πανεπιστημίου Αθηνών προσφέρει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης σε επτά ειδικεύσεις οι οποίες είναι: 1. Διαχείριση Πληροφορίας και Δεδομένων, 2.Θεωρητική Πληροφορική, 3. Υπολογιστικά Συστήματα: Λογισμικό και Υλικό, 4. Δικτύωση Υπολογιστών, 5. Τηλεπικοινωνιακά Συστήματα και Δικτυακές Τεχνολογίες, 6. Επεξεργασία-Μάθηση Σήματος και Πληροφορίας και 7. Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Αξίζει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση ειδικά στην πρώτη ειδίκευση που σχετίζεται έντονα με την επιστήμη των δεδομένων (Διαχείριση Πληροφορίας και Δεδομένων) και που αφορά σε γνωστικούς τομείς όπως οι Βάσεις Δεδομένων, Μηχανική Μάθηση, Τεχνητή Νοημοσύνη, Εξόρυξη Δεδομένων κ.α. Μια ειδίκευση που απασχολεί ένα κομβικό πεδίο της γνώσης και του κοινωνίας της πληροφορίας που γιγαντώνεται.

10. «Ναυτιλία», Ναυτιλιακών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς

Παρά το γεγονός πως αναφέρεται σε ένα παραδοσιακό κλάδο της παγκόσμιας οικονομίας, η ελληνική παρουσία στον κλάδο αυτό, η επίδραση που ασκεί στην παγκόσμια οικονομία αλλά και οι μεταλλασσόμενες ανάγκες του κλάδου και η δυναμική του, καθιστούν το σχετικό μεταπτυχιακό και τα συναφή με το χώρο Μ.Π.Σ., μια υπολογίσιμη εξειδίκευση για την αυριανή αγορά εργασίας. Με εμβάθυνση στα γνωστικά πεδία όπως: 1. Ναυτιλιακή Οικονομική, 2. Διοίκηση Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων, 3. Διεθνείς Μεταφορές και ιδιαιτέρα 4. Διοίκηση Ποιότητας στη Ναυτιλία και τις Μεταφορές, ο απόφοιτος του Μ.Π.Σ. καλείται να στελεχώσει έναν τρομερά απαιτητικό κλάδο, σε επιχειρησιακό, τεχνικό και βιομηχανικό επίπεδο.