Ένας τεράστιος κύκλος ατιμωρησίας, με μικρή εξαίρεση τη φονική πυρκαγιά στην Ηλεία, όπου κι εκεί αρχικά είχε αρχειοθετηθεί μεν ο δικαστικός φάκελος, αλλά στο τέλος τιμωρήθηκαν με ήπιες ποινές κυρίως οι αυτοδιοικητικοί παράγοντες, χαρακτηρίζει τις τεράστιες καταστροφές και την απώλεια εκατοντάδων ανθρώπων από την πύρινη λαίλαπα. Οι οικογένειες των περίπου 100 θυμάτων της τραγωδίας στη Ραφήνα δύσκολα θα βρουν δικαίωση στις δικαστικές αίθουσες κι αυτό μπορεί να αφορά μόνο κάποιους εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κι όχι τα κυβερνητικά και κρατικά στελέχη που είχαν τη διαχείριση της κρίσης.

Η δικαστική έρευνα που πραγματοποιείται από την Εισαγγελία Πρωτοδικών μπορεί να οδηγήσει σε κάποιον αρχικό καταλογισμό ευθυνών, ο οποίος ωστόσο -όπως συμβαίνει συνήθως- στη συνέχεια θα χαθεί στο παιχνίδι των καθυστερήσεων και των σκοπιμοτήτων. Αδύνατη φαντάζει και μια ενδεχόμενη τιμωρία των αξιωματικών της Πυροσβεστικής για λάθη ή παραλείψεις τους, αφού τις τουλάχιστον δέκα φορές που έχουν οδηγηθεί στο εδώλιο ή έχουν γίνει έρευνες σε βάρος τους για ευθύνες στην κακή διαχείριση πυρκαγιών έχουν αθωωθεί πανηγυρικά.

Μόνο στην περίπτωση της Ηλείας υπήρξε καταδίκη ενός αντιπεριφερειάρχη, ενός δημάρχου και δύο πυροσβεστών για δεκάδες νεκρούς, ενώ δόθηκαν μέχρι τώρα αποζημιώσεις σε τρεις-τέσσερις οικογένειες θυμάτων, της τάξης των 300.000-500.000 ευρώ. Σε καμία άλλη περίπτωση από τις χιλιάδες πυρκαγιές -ορισμένες με νεκρούς- των τελευταίων δεκαετιών δεν υπάρχει τιμωρία κρατικών λειτουργών. Αρχικά, ο κύκλος της ατιμωρησίας περιλαμβάνει τους πιθανούς εμπρηστές. Τα τελευταία 20 χρόνια υπήρξαν περίπου 200.000 δασικές πυρκαγιές και έχουν ασκηθεί ποινικές διώξεις για εμπρησμό από πρόθεση σε 1.100 άτομα, από τα οποία όμως οδηγήθηκε στη φυλακή μηδαμινό ποσοστό, της τάξης του 1%-2%. Δηλαδή, οι εμπρηστές δεν τιμωρούνται. Στην περίπτωση της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι υπάρχει ήδη ένας βασικός ύποπτος (σ.σ.: ένας 60χρονος, που προσπάθησε να κάψει χόρτα), όμως υπάρχουν προβλήματα στην απόδειξη της εμπλοκής του. Οι επόμενοι που παραμένουν στο απυρόβλητο κάθε δικαστικής έρευνας για καταστροφικές δασικές πυρκαγιές είναι οι αξιωματικοί της Πυροσβεστικής, οι οποίοι έχουν το γενικό πρόσταγμα για τον περιορισμό του πύρινου μετώπου.

Υπήρξαν 4-5 σημαντικές έρευνες που κατέληξαν είτε σε αρχειοθέτηση είτε σε απαλλαγή των αξιωματικών της Πυροσβεστικής. Μια χαρακτηριστική περίπτωση ήταν οι πυρκαγιές που είχαν σημειωθεί το 2000 στην ορεινή Κορινθία και την Αχαΐα. Σε μία από αυτές είχε γίνει έρευνα κι είχαν οδηγηθεί στο εδώλιο ένας κτηνοτρόφος και ένας αξιωματικός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ο οποίος ωστόσο, αθωώθηκε. Ακόμη, στο αρχείο οδηγήθηκε και η δικαστική έρευνα για την πυρκαγιά στην Αττική το 2007, που προκάλεσε μεγάλη καταστροφή στο ελατόδασος της Πάρνηθας.

Τότε από αναφορές δικηγόρων είχε ξεκινήσει έρευνα σε βάρος ανώτερου αξιωματικού της Πυροσβεστικής, που είχε τότε την ευθύνη ελέγχου της φωτιάς, αλλά ο φάκελος αρχειοθετήθηκε. Η τελευταία απαλλαγή έγινε για ανώτατο αξιωματικό του πυροσβεστικού σώματος, που είχε κατηγορηθεί για λανθασμένες κινήσεις στη μεγάλη πυρκαγιά του Αυγούστου του 2009 στο Σέσι Γραμματικού, με αποτέλεσμα αυτή να καταστεί ανεξέλεγκτη. Ομως κι αυτός απηλλάγη σε δίκη που πραγματοποιήθηκε. Σημειώνεται ότι και στη μεγάλη πυρκαγιά της Ηλείας, όπου έγινε έρευνα για εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και πυροσβέστες, ο φάκελος είχε οδηγηθεί στο συρτάρι, με τον τότε υπαρχηγό του πυροσβεστικού σώματος να αθωώνεται. Αρχικά το δικαστήριο καταδίκασε τους πέντε από τους έξι κατηγορουμένους και αποφάσισε την επιβολή ποινής δέκα χρόνων με αναστολή στον τότε νομάρχη Ηλείας, τον πρώην δήμαρχο Ζαχάρως, την ηλικιωμένη από την οποία φερόταν να ξεκίνησε η φωτιά και τον τότε πυροφύλακα, καθώς και ποινή πέντε χρόνων με αναστολή στον πυροσβέστη Νίκο Μιχαλόπουλο.

Ολοι οι κατηγορούμενοι κατέθεσαν έφεση και η υπόθεση εκδικάστηκε εκ νέου το 2014 από το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων Ηλείας. Εκεί ο πρώην νομάρχης καταδικάστηκε σε φυλάκιση εννέα μηνών με τριετή αναστολή, ενώ η ίδια ποινή επιβλήθηκε και στον δήμαρχο Ζαχάρως, με τη μόνη διαφορά ότι η δική του ήταν εξαγοράσιμη προς 5 ευρώ την ημέρα, σε 24 δόσεις. Επίσης με την ίδια ποινή καταδικάστηκε και ο πυροφύλακας. Για την ηλικιωμένη που αδυνατούσε να καταβάλει το ποσό διατάχθηκε η κατ’ οίκον κράτησή της για όσο χρόνο προβλέπει ο νόμος επί της εκτιτέας ποινής. Μετά την καταδικαστική εφετειακή απόφαση, ο πρώην νομάρχης και ο πρώην δήμαρχος Ζαχάρως άσκησαν έφεση στον Αρειο Πάγο, με την οποία ζητούσαν να αναιρεθεί η καταδικαστική γι’ αυτούς εφετειακή απόφαση.

Η υπόθεση τελεσιδίκησε τον Ιούνιο του 2015 στον Αρειο Πάγο, µε την επικύρωση της εφετειακής απόφασης. Η δίκη της Ηλείας θεωρείται «πρόκριµα» για την τωρινή τραγωδία της Ανατολικής Αττικής, αφού και πάλι θα κριθεί αν υπήρξε ειδικό σχέδιο στην Περιφέρεια και στους δήµους για την αντιµετώπιση της πυρκαγιάς. Οπως έλεγαν νοµικοί, πάντως, διαδικασία επιβολής ποινών και αποζηµίωσης θυµάτων πυρκαγιών προβλέπεται µόνο για την περίπτωση που «εµπρηστής» θεωρούνται τα καλώδια της ∆ΕΗ. Σε τουλάχιστον 4-5 περιπτώσεις (στην Αττική, τη Λακωνία και αλλού) όπου έχει κριθεί ότι για την καταστροφή φταίει η κακή συντήρηση του ηλεκτρικού δικτύου έχουν υπάρξει δίωξη και καταδίκη σε υπαλλήλους της ∆ΕΗ ή έχουν δοθεί µαζικά αποζηµιώσεις.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά 4/8/2018