«Ο σοβαρός υπερπληθυσμός στις φυλακές και οι ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης, που συνδυάζονται με την έλλειψη προσωπικού, την υπερεκπροσώπηση ξένων, κυρίως μεταναστών, και ανθρώπων που κατηγορούνται ή έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, την κατάχρηση της προφυλάκισης, καθώς και την αύξηση της διάρκειας των ποινών που επιβάλλονται και του πραγματικού χρόνου που μένει κάποιος στη φυλακή, είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού σωφρονιστικού συστήματος» επισήμανε στο ΑΠΕ–ΜΠΕ ο επίκουρος καθηγητής Νικόλαος Κουλούρης, από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, που συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Φυλακών.
Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, που δόθηκε σήμερα, στο πλαίσιο συνάντησης-συνεργασίας των εταίρων του έργου «Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Φυλακών – Συνθήκες Κράτησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση», ο κ Κουλούρης, μιλώντας για το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα, ανέφερε ότι «η πραγματικότητα της αποθήκευσης, απλά, ανθρώπων είναι σε οξεία αντίθεση με τη ρητορική που τάσσεται υπέρ ενός ανθρώπινου σωφρονιστικού συστήματος, την προώθηση εναλλακτικών ποινών και το στόχο της μείωσης του πληθυσμού στις φυλακές».
«Ο φιλελευθερισμός στο ποινικό και σωφρονιστικό επίπεδο ηττάται διαρκώς από την ποινική αυστηρότητα και τιμωρητικότητα» επισήμανε ο κ. Κουλούρης, υπογραμμίζοντας, ωστόσο, ότι ακόμη και στην Ελλάδα, όπως και σε σωφρονιστικά συστήματα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, «μπορεί κάποιος να βρει σημεία τα οποία μπορούν να εκτιμηθούν ως θετικά». «Δηλαδή, το γεγονός ότι κάνουμε κάτι στο θέμα της υποβολής παραπόνων στις φυλακές -η ύπαρξη για το λόγο αυτό hotline-, ότι κάνουμε κάτι στο θέμα της καταγραφής των περιστατικών βίας ή κακομεταχείρισης, η ύπαρξη σχετικού μητρώου, η -έστω και καθυστερημένη- κύρωση του προαιρετικού πρωτοκόλλου της σύμβασης κατά των βασανιστηρίων, τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, οι θεραπευτικές κοινότητες, όπως και οι σταθμοί συμβουλευτικής», εξήγησε.
Το ερευνητικό πρόγραμμα «Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Φυλακών – Συνθήκες Κράτησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση», στο οποίο μετέχουν φορείς από οκτώ χώρες (Ιταλία, που είναι ο συντονιστής εταίρος, Γαλλία, Λετονία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ισπανία, Βρετανία και Ελλάδα), έχει διάρκεια είκοσι τεσσάρων μηνών και διανύει ήδη τον δωδέκατο μήνα υλοποίησής του.
Περιλαμβάνει τρία στάδια εργασίας. Στο πρώτο, προβλέπεται η πλήρης καταγραφή της κατάστασης των σωφρονιστικών συστημάτων των οκτώ χωρών που συμμετέχουν και η κατασκευή ενός ενιαίου εργαλείου/δελτίου καταγραφής των δεδομένων. Το δελτίο αυτό σχεδιάστηκε βάσει των Ευρωπαϊκών Σωφρονιστικών Κανόνων και των Ετήσιων Σωφρονιστικών Στατιστικών SPACE I του Συμβουλίου της Ευρώπης. Όπως τονίστηκε στη συνέντευξη Τύπου, «κοινή διαπίστωση είναι ότι σε όλα τα σωφρονιστικά συστήματα που ερευνήθηκαν υπάρχει χάσμα μεταξύ νόμου και πραγματικότητας, όπως και ότι όλα απέχουν από τα μίνιμουμ στάνταρ που επιβάλλει η ΕΕ. Την ίδια στιγμή όμως, σε όλα μπορούν να εντοπιστούν θετικά σημεία, τα οποία μπορεί να αποτελέσουν παράδειγμα»
Για τον λόγο αυτό, στο δεύτερο στάδιο προβλέπεται η ανάδειξη των βέλτιστων σωφρονιστικών πρακτικών που εφαρμόζονται σε κάθε χώρα και η σύνταξη ενός οδηγού, που όπως ανακοινώθηκε θα είναι έτοιμος έως τον Απρίλιο. Ως θετικά παραδείγματα αναφέρθηκαν η ύπαρξη διαμερισμάτων σε κάποιες φυλακές της Γαλλίας, προκειμένου οι οικογένειες να περνούν κάποιο χρόνο μαζί, η λειτουργία βιβλιοθήκης στις φυλακές του Εδιμβούργου, ο τρόπος μείωσης του πληθυσμού στις φυλακές της Λετονίας αλλά και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε φυλακές της Ιταλίας.
Στο τρίτο στάδιο του έργου επιδιώκεται η προώθηση της επικύρωσης και εφαρμογής του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου στη Σύμβαση του ΟΗΕ για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (OPCAT) και η ενίσχυση των μηχανισμών εξωτερικής, ανεξάρτητης παρακολούθησης κάθε εθνικού σωφρονιστικού συστήματος.
Από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, συμμετέχουν η επιστημονικώς υπεύθυνη του έργου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Σοφία Βιδάλη και ο επίκουρος καθηγητής Νικόλαος Κουλούρης. Στο ίδιο πρόγραμμα συνεργάζονται η επίκουρη καθηγήτρια Όλγα Θεμελή από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, ο κοινωνιολόγος στο κατάστημα κράτησης Κορυδαλλού, διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου, Ουίλιαμ Αλοσκόφης, και η κοινωνική λειτουργός, υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης, Αθανασία Μαυρομάτη.
Το Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης συμμετέχει μέσω του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Φυλακών, κατόπιν εγκρίσεως σχετικής πρότασης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και χρηματοδότησής της στο πλαίσιο του προγράμματος JUST/2011-2012/JPEN/AG.