Το σχέδιο παραχώρησης των 23 περιφερειακών αεροδρομίων
Από τα 33 εκατομμύρια επισκεπτών που είχε η Ελλάδα το 2019, την τελευταία καλή χρονιά για τον τουρισμό, τα 22 εκατομμύρια ήρθαν με αεροπλάνο. Και οι περισσότεροι προσγειώθηκαν σε αεροδρόμια με ανεπαρκείς υποδομές και εγκαταστάσεις που χρειάζονται σοβαρές επενδύσεις. Γι’ αυτό το λόγο η κυβέρνηση (και το Υπερταμείο που έχει τα δικαιώματα παραχώρησης) σχεδιάζουν να προχωρήσουν στην αναβάθμιση των 23 μικρότερων περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας.
Πρόκειται για αεροδρόμια σε άκρως τουριστικά νησιά όπως η Πάρος, η Μήλος και η Νάξος ή σε περιοχές που αναπτύσσονται τουριστικά όπως η Μεσσηνία (αεροδρόμιο Καλαμάτας). Λόγω της περιορισμένης επιβατικής κίνησης δεν είχαν ενταχθεί στο πακέτο των 14 περιφερειακών αεροδρομίων που διαχειρίζεται πλέον η γερμανική Fraport. Στα περισσότερα από τα 23 μικρότερα αεροδρόμια, που εξακολουθεί να τα διαχειρίζεται η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ), απαιτούνται έργα αναβάθμισης, ακόμα και για την κάλυψη απαιτήσεων των διεθνών αεροπορικών οργανισμών.
Όπως φαίνεται η αρχή θα γίνει μέσα στο επόμενο τρίμηνο με το αεροδρόμιο της Καλαμάτας που η κυβέρνηση σχεδιάζει να προχωρήσει στην αυτόνομη παραχώρησή του σε ιδιώτη διαχειριστή καθώς υπάρχει και δεδηλωμένο ενδιαφέρον από τον όμιλο Κωνσταντακόπουλου που προωθεί την τουριστική επένδυση στο CostaNavarino.
Στις προτεραιότητες είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, και το αεροδρόμιο της Πάρου καθώς και κάποια άλλα αεροδρόμια στο Αιγαίο. Το νέο αεροδρόμιο της Πάρου λειτουργεί από τις 25/07/2016. Ο διάδρομος έχει μήκος 1.400 μέτρα και το κτίριο επιβατών είναι μόνο 745 τετραγωνικά μέτρα (τ.μ.). Ηδη προωθείται σχέδιο ώστε να κατασκευαστεί ένας νέος επιβατικός σταθμός 8.400 τ.μ. (κυρίως κτίριο και επιπλέον περίπου 3.700 τ.μ. για βοηθητικούς χώρους) και να επεκταθεί το μήκος του διαδρόμου κατά 400 μέτρα, να επεκταθεί το δάπεδο στάθμευσης αεροσκαφών, και να αναπτυχθεί χώρος στάθμευσης οχημάτων και εγκαταστάσεις καυσίμων.
Το ερώτημα είναι αν θα ακολουθηθεί το μοντέλο της ομαδοποίησης (σε δύο ή περισσότερες ομάδες) που εφαρμόστηκε στο διαγωνισμό για τα 14 μεγάλα περιφερειακά αεροδρόμια ή θα γίνουν μεμονωμένες παραχωρήσεις όπως συμβαίνει με το αεροδρόμιο της Καλαμάτας ή ακούγεται πως θα συμβεί στην Πάρο. Στο παρελθόν είχε προσληφθεί σύμβουλος που είχε ομαδοποιήσει τα 23 αεροδρόμια ανάλογα με την επιβατική τους κίνηση. Στην πρώτη ομάδα με ετήσια κίνηση άνω των 100.000 επιβατών είχαν ενταχθεί τα αεροδρόμια σε Κάρπαθο, Χίο, Καλαμάτα, Αλεξανδρούπολη και Άραξο.
Ανεξάρτητα από την κίνηση σχεδόν όλα τα 23 περιφερειακά αεροδρόμια που έχουν παραμένει στον έλεγχο του Υπερταμείου χρειάζονται επενδύσεις προκειμένου είτε να καλυφθούν απαιτήσεις του διεθνούς οργανισμού αερομεταφορών (ICAO), είτε να «ανέβουν κατηγορία» στην κατάταξη του ICAO και να ενισχυθεί η δυναμικότητά τους. Πρόκειται για τα αεροδρόμια σε Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Άραξο, Καλαμάτα, Αστυπάλαια, Κάλυμνο, Ικαρία, Κάρπαθο, Κάσο, Καστελόριζο, Καστοριά, Κύθηρα, Λέρο, Μήλο, Πάρο, Σκύρο, Χίο, Σύρο, Νέα Αγχίαλο, Σητεία, Νάξο, Κοζάνη και Λήμνο.
Όπως επισημαίνεται και στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών το μήκος διαδρόμου περιορίζει τον τύπο και το μέγεθος αεροσκαφών που χρησιμοποιούνται, τα οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν την περιοχή επιρροής κάθε αεροδρομίου και την οικονομία των πτήσεων. Η περίπτωση του αεροδρομίου της Πάρου είναι ενδεικτική: η επέκταση του διαδρόμου από 710 σε 1400 μέτρα το 2016 διπλασίασε την επιβατική του κίνηση. Επιπλέον, «το κατάλληλο μέγεθος επιβατικού σταθμού βελτιώνει το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών και μπορεί επίσης να έχει θετικό αντίκτυπο στα έσοδα των αερολιμένων (ενοικιάσεις καταστημάτων αφορολόγητων ειδών, τροφίμων και ποτών κ.λπ.).
Ενώ η Fraport προχώρησε στην αναβάθμιση των επιβατικών σταθμών και άλλων υποδομών στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια που διαχειρίζεται δεν συνέβη το ίδιο με τα υπόλοιπα 23 μικρότερα. Για πολλά από τα τελευταία υπάρχουν αιτήματα αιτήματα βελτίωσης επιβατικών αεροσταθμών (Ιωαννίνων, Χίου, Νάξου, Καλαμάτας, Κάσου, Καστοριάς, Κοζάνης & Πάρου). Στην εξίσωση για την αξιοποίηση πρέπει να μπει και το γεγονός πως τα αεροδρόμια Καλαμάτας, Αράξου, Νέας Αγχιάλου, Σκύρου και Χανίων έχουν και στρατιωτική λειτουργία με δραστηριότητες «που περιορίζουν τη χωρητικότητα των αερολιμένων για πολιτική αεροπλοΐα».
Με αυτά τα δεδομένα (δηλαδή όχι μόνο των προοπτικών για την επιβατική κίνηση, αλλά και τη χρήση από την Πολεμική Αεροπορία) πρέπει η κυβέρνηση και το Υπερταμείο να εντοπίσουν στους επόμενους μήνες ποια από τα μικρά αεροδρόμια θα παραχωρηθούν και με ποιο τρόπο. Για παράδειγμα οι σύμβουλοι που είχαν προσληφθεί στο παρελθόν από το ΤΑΙΠΕΔ θεωρούσαν πως το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι μηδενικό για τα αεροδρόμια σε Λέρο, Σητεία, Νέα Αγχίαλο, Κάλυμνο, Σκύρο, Σύρο, Αστυπάλαια, Καστελόριζο, Καστοριά, Κάσο και Κοζάνη. Αντίθετα περισσότερο ελκυστικά θεωρούνταν τα αεροδρόμια (εκτός Καλαμάτας και Πάρου) σε Μήλο, Νάξο, Χίο, Λήμνο, και στην ηπειρωτική χώρα η Αλεξανδρούπολη και τα Ιωάννινα.
Στην τουριστική αγορά επισημαίνουν, πάντως, πως τα περιθώρια ανάπτυξης ορισμένων αεροδρομίων δεν είναι μεγάλα. Στη Νάξο, για παράδειγμα, το μήκος του διαδρόμου είναι μόνο 900 μέτρα και πρέπει να αυξηθεί στα 1200 για να ικανοποιήσει τα αιτήματα αεροπορικών εταιρειών. Όμως «μεγαλύτερο μήκος διαδρόμου δεν τίθεται προς συζήτηση, εξαιτίας του γεγονότος ότι το αεροδρόμιο γειτνιάζει με προστατευόμενες και κατοικημένες περιοχές», ενώ το κτίριο επιβατών είναι μόλις 350 τ.μ. και δεν μπορεί να φιλοξενήσει αποτελεσματικά την επιβατική κίνηση.
Πρόκειται για αεροδρόμια σε άκρως τουριστικά νησιά όπως η Πάρος, η Μήλος και η Νάξος ή σε περιοχές που αναπτύσσονται τουριστικά όπως η Μεσσηνία (αεροδρόμιο Καλαμάτας). Λόγω της περιορισμένης επιβατικής κίνησης δεν είχαν ενταχθεί στο πακέτο των 14 περιφερειακών αεροδρομίων που διαχειρίζεται πλέον η γερμανική Fraport. Στα περισσότερα από τα 23 μικρότερα αεροδρόμια, που εξακολουθεί να τα διαχειρίζεται η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ), απαιτούνται έργα αναβάθμισης, ακόμα και για την κάλυψη απαιτήσεων των διεθνών αεροπορικών οργανισμών.
Όπως φαίνεται η αρχή θα γίνει μέσα στο επόμενο τρίμηνο με το αεροδρόμιο της Καλαμάτας που η κυβέρνηση σχεδιάζει να προχωρήσει στην αυτόνομη παραχώρησή του σε ιδιώτη διαχειριστή καθώς υπάρχει και δεδηλωμένο ενδιαφέρον από τον όμιλο Κωνσταντακόπουλου που προωθεί την τουριστική επένδυση στο CostaNavarino.
Στις προτεραιότητες είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, και το αεροδρόμιο της Πάρου καθώς και κάποια άλλα αεροδρόμια στο Αιγαίο. Το νέο αεροδρόμιο της Πάρου λειτουργεί από τις 25/07/2016. Ο διάδρομος έχει μήκος 1.400 μέτρα και το κτίριο επιβατών είναι μόνο 745 τετραγωνικά μέτρα (τ.μ.). Ηδη προωθείται σχέδιο ώστε να κατασκευαστεί ένας νέος επιβατικός σταθμός 8.400 τ.μ. (κυρίως κτίριο και επιπλέον περίπου 3.700 τ.μ. για βοηθητικούς χώρους) και να επεκταθεί το μήκος του διαδρόμου κατά 400 μέτρα, να επεκταθεί το δάπεδο στάθμευσης αεροσκαφών, και να αναπτυχθεί χώρος στάθμευσης οχημάτων και εγκαταστάσεις καυσίμων.
Το ερώτημα είναι αν θα ακολουθηθεί το μοντέλο της ομαδοποίησης (σε δύο ή περισσότερες ομάδες) που εφαρμόστηκε στο διαγωνισμό για τα 14 μεγάλα περιφερειακά αεροδρόμια ή θα γίνουν μεμονωμένες παραχωρήσεις όπως συμβαίνει με το αεροδρόμιο της Καλαμάτας ή ακούγεται πως θα συμβεί στην Πάρο. Στο παρελθόν είχε προσληφθεί σύμβουλος που είχε ομαδοποιήσει τα 23 αεροδρόμια ανάλογα με την επιβατική τους κίνηση. Στην πρώτη ομάδα με ετήσια κίνηση άνω των 100.000 επιβατών είχαν ενταχθεί τα αεροδρόμια σε Κάρπαθο, Χίο, Καλαμάτα, Αλεξανδρούπολη και Άραξο.
Ανεξάρτητα από την κίνηση σχεδόν όλα τα 23 περιφερειακά αεροδρόμια που έχουν παραμένει στον έλεγχο του Υπερταμείου χρειάζονται επενδύσεις προκειμένου είτε να καλυφθούν απαιτήσεις του διεθνούς οργανισμού αερομεταφορών (ICAO), είτε να «ανέβουν κατηγορία» στην κατάταξη του ICAO και να ενισχυθεί η δυναμικότητά τους. Πρόκειται για τα αεροδρόμια σε Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Άραξο, Καλαμάτα, Αστυπάλαια, Κάλυμνο, Ικαρία, Κάρπαθο, Κάσο, Καστελόριζο, Καστοριά, Κύθηρα, Λέρο, Μήλο, Πάρο, Σκύρο, Χίο, Σύρο, Νέα Αγχίαλο, Σητεία, Νάξο, Κοζάνη και Λήμνο.
Όπως επισημαίνεται και στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών το μήκος διαδρόμου περιορίζει τον τύπο και το μέγεθος αεροσκαφών που χρησιμοποιούνται, τα οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν την περιοχή επιρροής κάθε αεροδρομίου και την οικονομία των πτήσεων. Η περίπτωση του αεροδρομίου της Πάρου είναι ενδεικτική: η επέκταση του διαδρόμου από 710 σε 1400 μέτρα το 2016 διπλασίασε την επιβατική του κίνηση. Επιπλέον, «το κατάλληλο μέγεθος επιβατικού σταθμού βελτιώνει το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών και μπορεί επίσης να έχει θετικό αντίκτυπο στα έσοδα των αερολιμένων (ενοικιάσεις καταστημάτων αφορολόγητων ειδών, τροφίμων και ποτών κ.λπ.).
Ενώ η Fraport προχώρησε στην αναβάθμιση των επιβατικών σταθμών και άλλων υποδομών στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια που διαχειρίζεται δεν συνέβη το ίδιο με τα υπόλοιπα 23 μικρότερα. Για πολλά από τα τελευταία υπάρχουν αιτήματα αιτήματα βελτίωσης επιβατικών αεροσταθμών (Ιωαννίνων, Χίου, Νάξου, Καλαμάτας, Κάσου, Καστοριάς, Κοζάνης & Πάρου). Στην εξίσωση για την αξιοποίηση πρέπει να μπει και το γεγονός πως τα αεροδρόμια Καλαμάτας, Αράξου, Νέας Αγχιάλου, Σκύρου και Χανίων έχουν και στρατιωτική λειτουργία με δραστηριότητες «που περιορίζουν τη χωρητικότητα των αερολιμένων για πολιτική αεροπλοΐα».
Με αυτά τα δεδομένα (δηλαδή όχι μόνο των προοπτικών για την επιβατική κίνηση, αλλά και τη χρήση από την Πολεμική Αεροπορία) πρέπει η κυβέρνηση και το Υπερταμείο να εντοπίσουν στους επόμενους μήνες ποια από τα μικρά αεροδρόμια θα παραχωρηθούν και με ποιο τρόπο. Για παράδειγμα οι σύμβουλοι που είχαν προσληφθεί στο παρελθόν από το ΤΑΙΠΕΔ θεωρούσαν πως το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι μηδενικό για τα αεροδρόμια σε Λέρο, Σητεία, Νέα Αγχίαλο, Κάλυμνο, Σκύρο, Σύρο, Αστυπάλαια, Καστελόριζο, Καστοριά, Κάσο και Κοζάνη. Αντίθετα περισσότερο ελκυστικά θεωρούνταν τα αεροδρόμια (εκτός Καλαμάτας και Πάρου) σε Μήλο, Νάξο, Χίο, Λήμνο, και στην ηπειρωτική χώρα η Αλεξανδρούπολη και τα Ιωάννινα.
Στην τουριστική αγορά επισημαίνουν, πάντως, πως τα περιθώρια ανάπτυξης ορισμένων αεροδρομίων δεν είναι μεγάλα. Στη Νάξο, για παράδειγμα, το μήκος του διαδρόμου είναι μόνο 900 μέτρα και πρέπει να αυξηθεί στα 1200 για να ικανοποιήσει τα αιτήματα αεροπορικών εταιρειών. Όμως «μεγαλύτερο μήκος διαδρόμου δεν τίθεται προς συζήτηση, εξαιτίας του γεγονότος ότι το αεροδρόμιο γειτνιάζει με προστατευόμενες και κατοικημένες περιοχές», ενώ το κτίριο επιβατών είναι μόλις 350 τ.μ. και δεν μπορεί να φιλοξενήσει αποτελεσματικά την επιβατική κίνηση.
