Σκυλακάκης: Χωρίς δευτερογενή κρίση η ανάκαμψη της οικονομίας
Η ελληνική οικονομία επανέρχεται από την πανδημία χωρίς να υπάρχουν σημάδια δευτερογενούς κρίσης.
Η ζήτηση στην αγορά αυξάνει και, σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών κ. Θεόδωρο Σκυλακάκη, το 2022 θα είναι μια χρονιά μεγάλης ανάπτυξης για τη χώρα μας, άνω του 6%.
Επομένως, η κυβέρνηση «ό,τι έδωσε, έδωσε» και δεν προτίθεται να διαθέσει άλλους πόρους στην στήριξη των επιχειρήσεων με πρόσθετα μέτρα Covid.
Στη συνέντευξή του στο powergame.gr ο κ. Σκυλακάκης σημειώνει επίσης ότι η χώρα έχει καλύψει εμπροσθοβαρώς τις ανάγκες σε δανεικά και ότι με τις εκταμιεύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης θα υπάρχει επαρκής ρευστότητα, ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των μηνών που έρχονται, εφόσον βεβαίως το έλλειμμα κινηθεί στα επίπεδα του Προγράμματος Σταθερότητας.
Ακολουθεί η συνέντευξη του αν. υπουργού Οικονομικών στο powergame.gr:
Κύριε Σκυλακάκη, με δεδομένο ότι κινούμαστε στην έξοδο του τούνελ της πανδημίας, πιστεύετε ότι η χώρα απέφυγε τα χειρότερα, όπως π.χ. μια νέα γενιά στρατηγικών κακοπληρωτών, μια θεαματική αύξηση των κόκκινων δανείων, μαζικά λουκέτα κ.λπ.;
H εικόνα που έχουμε από την ανάκαμψη της οικονομίας, η οποία ήδη ξεκίνησε, είναι ότι στους κλάδους που επλήγησαν η ζήτηση επανέρχεται. Αυτό το βλέπουμε από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές καθώς ανοίγουν οι πληττόμενοι κλάδοι.
Από την στιγμή που υπάρχει η ζήτηση μπορούμε να έχουμε την δικαιολογημένη προσδοκία ότι οι θέσεις εργασίας δεν θα χαθούν.
Κάποιες επιχειρήσεις, ιδίως εκείνες που είχαν πρόβλημα πριν από την πανδημία, μπορεί να αντιμετωπίσουν πρόβλημα, αλλά η συνολική εικόνα, δεν είναι μια εικόνα δευτερογενούς κρίσης που προκαλείται από την πανδημία, αλλά εικόνα ανάκαμψης που ακολουθεί την πανδημία.
Πάντως οι εκπρόσωποι των φορέων εστίασης, λιανεμπορίου συνεχίζουν να χτυπούν την πόρτα σας για επιπρόσθετα μέτρα στήριξης, και σημειώνουν ότι παραμένει ο κίνδυνος να υπάρξουν μαζικά λουκέτα.
Αν έχουμε ζήτηση λόγω αναβαλλόμενης κατανάλωσης, λόγω μεγάλης αποταμίευσης, λόγω των επενδύσεων που φέρνει το ταμείο Ανάκαμψης, λόγω της ανάκαμψης της αγοράς ακινήτων, δηλαδή αν η ζήτηση επανέρχεται, τότε οι επιχειρήσεις θα καλύψουν αυτή τη ζήτηση. Με άλλα λόγια, αν ο τζίρος δεν θίγεται, τότε ο τομέας θα ανακάμψει χωρίς δευτερογενή κρίση.
Μέχρι τώρα το κράτος ξόδεψε περίπου 40 δισ. ευρώ στην αντιμετώπιση των συνεπειών από την πανδημία. Πιστεύετε ότι τελειώσαμε ή θα χρειαστούν και άλλα μέτρα στήριξης; Και αν απαιτηθούν νέα μέτρα, μέχρι που βλέπετε να φτάνει ο πήχης των μέτρων σε ένα ορατό ορίζοντα π.χ. τέλος 2021 ή μέσα 2022;
Για να είμαστε ακριβείς, το ελληνικό κράτος υπέστη ζημία άνω των 40 δισ. ευρώ, σε έσοδα και δαπάνες. Έδωσε όντως μια πάρα πολύ μεγάλη βοήθεια και η χώρα μας αντιμετωπίζεται ως μια από τις χώρες-μέλη που παρείχαν την μεγαλύτερη συνδρομή στην Ε.Ε.
Όμως η συνδρομή αυτή δεν υποκρύπτει πιθανές μελλοντικές αξιώσεις, καθώς δεν αξιοποιήθηκε εκτεταμένα το εργαλείο των εγγυήσεων, σε αντίθεση με άλλες χώρες. Συνεπώς δεν πρόκειται να χάσουμε άλλα χρήματα στα επόμενα χρόνια.
Ό,τι δώσαμε έχει ήδη περάσει στο έλλειμμα και εκπλήξεις άλλες δεν περιμένουμε.
Άρα τελειώσαμε και δεν υπάρχουν άλλα μέτρα στήριξης; Θυμίζω ότι υπάρχουν κλάδοι επιχειρήσεων που παραμένουν κλειστοί, π.χ. οι εκθέσεις.
Η οικονομία στο σύνολο της ανακάμπτει. Επίσης ο τουρισμός ανακάμπτει. Έχουμε προβλέψει στο Πρόγραμμα Σταθερότητας τα τουριστικά έσοδα στο 45% εκείνων του 2019 -μπορεί όμως να πάει και καλύτερα.
Για το 2022 υπολογίζουμε σε ανάπτυξη πάνω από 6% και επομένως η συνολική εικόνα, είναι η εικόνα μιας οικονομίας που επανέρχεται πλήρως.
Θεωρούμε ότι τον ερχόμενο μήνα θα ολοκληρωθούν και τα όποια περιοριστικά μέτρα και ότι οι επιχειρήσεις, προφανώς με κάποια πρωτόκολλα, θα λειτουργούν σχεδόν όλες, με ελάχιστες εξαιρέσεις που μπορεί θα υπάρξουν.
Συνεπώς τα μέτρα στήριξης που αφορούν τις λίγες περιπτώσεις επιχειρήσεων που μένουν κλειστές και τα μέτρα επανεκκίνησης που ήδη έχουμε εξαγγείλει, είναι και αυτά που θα βοηθήσουν απ’ εδώ και στο εξής τις επιχειρήσεις. Δεν υπάρχει καινούριο πακέτο μέτρων.
To Sure που ανακοινώθηκε πριν από λίγες μέρες δεν περιλαμβάνει πιθανά νέα μέτρα;
Το Sure είναι ταμειακή διευκόλυνση. Είναι χρήματα που ήδη έχουμε ξοδέψει.
Πότε εκτιμάτε ότι η χώρα θα πρέπει να ξαναβγεί στις αγορές και ποιες ανάγκες σε εκδόσεις υπάρχουν για μέχρι τέλος του έτους;
Το πρόγραμμα (των εκδόσεων) φέτος, το εκτελέσαμε σχετικά εμπροσθοβαρώς και παράλληλα παραμένουμε σε πολύ καλή κατάσταση από πλευράς επιτοκίων. Η διαφορά του ελληνικού επιτοκίου από αυτό των άλλων χωρών είναι πλέον πολύ μικρή. Από το Bund η διαφορά είναι περίπου μια μονάδα.
Σημασία έχει ότι λάβαμε τα χρήματα του Sure και έχουμε πολύ σημαντικά κεφάλαια να λάβουμε από το Ταμείο Ανάκαμψης -που επίσης θα ενισχύσουν τα ταμειακά μας διαθέσιμα- ώστε να αρχίσουν να δαπανώνται αμέσως μετά.
Περιμένουμε περίπου 7,8 έως 7,9 δισ. ευρώ μόνον μέσα στο 2021. Συνεπώς θα έχουμε ένα πολύ ομαλό και ήπιο πρόγραμμα από τον ΟΔΔΗΧ, διότι είμαστε ασφαλείς από πλευράς ταμειακών διαθεσίμων.
Άρα δεν βλέπετε άμεσα κάποια έξοδο στις αγορές;
Oι έξοδοι, και μάλιστα οι άμεσες, δεν προαναγγέλλονται. Συμπληρώνω ότι δεν έχουμε κανένα θέμα ρευστότητας και στόχοι που έχουμε βάλει στο πρόγραμμα σταθερότητας για το έλλειμμα είναι στόχοι που πρέπει να τους προσεγγίσουμε με αρκετή ακρίβεια.
Κατά καιρούς έχετε απορρίψει το «κούρεμα» των χρεών όσων επλήγησαν από την πανδημία με το επιχείρημα ότι σ’ αυτούς θα προσκολληθούν και οι στρατηγικοί κακοπληρωτές. Γιατί είναι τόσο δύσκολο να ξεχωρίσουμε τους κακοπληρωτές από τους πραγματικά πληττόμενους και να βοηθήσετε τους τελευταίους με κούρεμα των χρεών τους;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει ανάγκη να ξεχωρίσουμε τους στρατηγικούς κακοπληρωτές αν χρησιμοποιούμε τα σωστά εργαλεία.
Για εμάς το «κούρεμα χρέους» είναι λάθος έννοια από τη φύση της, για να την αξιοποιήσεις στη στήριξη επιχειρήσεων. Η σωστή έννοια είναι η ενίσχυση επιχειρήσεων με βάση τη ζημία τους.
Γιατί άραγε το κριτήριο της στήριξης να είναι το «πόσα χρωστάς» και όχι «η ζημία που υπέστης»;
Αν επιλέγαμε το «πόσα χρωστάς» τότε όντως θα έπρεπε να ξεχωρίσουμε τον στρατηγικό κακοπληρωτή, καθώς αυτός που δεν πλήρωνε συστηματικά και χρωστάει π.χ. 100.000 ευρώ, θα βοηθιούνταν πολλαπλάσια από έναν άλλο που δεν ήταν συστηματικός κακοπληρωτής και που χρωστάει π.χ. 10.000 ευρώ, ενώ έχει υποστεί το ίδιο μέγεθος ζημιάς.
Για εμάς ωστόσο δεν τίθεται θέμα για στήριξη βασισμένη σε ένα τέτοιο κριτήριο. Εμείς αυτό που κάναμε είναι να εντοπίσουμε τη ζημία της επιχείρησης που προκλήθηκε χωρίς δική της υπαιτιότητα, και με βάση αυτή την αποζημιώναμε. Αυτό κάναμε και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε όπου αυτό απαιτηθεί.
Πότε θα έχουμε τις νέες αντικειμενικές αξίες ακινήτων και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις τους στον ΕΝΦΙΑ που εισπράττει κάθε χρόνο η κυβέρνηση;
Οι νέες αντικειμενικές θα δημοσιοποιηθούν αρκετά σύντομα έτσι ώστε να ακολουθήσουν οι απαιτητικές τεχνικές προσαρμογές από την ΑΑΔΕ, για την μετατροπή τους σε αξίες που χρησιμοποιούνται στον ΕΝΦΙΑ με στόχο να εφαρμοστούν αρχές του 2022.
Αναμένονται λοιπόν στις επόμενες εβδομάδες, για να μπορέσει η ΑΑΔΕ να πραγματοποιήσει τις τεχνικές προσαρμογές που προανέφερα.
Σε άλλη περίπτωση δεν θα προλάβουμε να τηρήσουμε το χρονοδιάγραμμα που έχουμε συμφωνήσει και με τους θεσμούς.
Ποιες είναι βασικές κατευθύνσεις σας μέσω των νέων αντικειμενικών;
Μια είναι η βασική κατεύθυνση. Οι αξίες των ακινήτων πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στην πραγματική εμπορική αξία, για να σταματήσει η αδικία που εμπεριέχεται σε μια πλασματική αξία.
Η αξία που δεν είναι κοντά στην εμπορική, αδικεί είτε το κράτος και τους λοιπούς φορολογούμενους αν είναι μικρότερη από την πραγματική, είτε τον φορολογούμενο-ιδιοκτήτη του ακινήτου αν είναι μεγαλύτερη.
Πρέπει να ξεχάσουμε την έννοια αντικειμενικές αξίες και να σταθούμε μόνον σε πραγματικές αξίες.
Σημειώνω εδώ ότι η αγορά των ακινήτων λειτούργησε καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας. Φυσικά λειτουργεί και τώρα και θεωρώ ότι υπάρχει σημαντικό πεδίο ανάκαμψης των πραγματικών αξιών.
Ο μηχανισμός υποστήριξης και υλοποίησης των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης είναι επαρκής έτσι όπως αναπτύχθηκε ή νομίζετε ότι θα απαιτηθούν και άλλα βήματα αναβάθμισής του, είτε θεσμικά, είτε οργανωτικά, με επιπλέον πόρους κ.λπ.;
Ο μηχανισμός υποστήριξης του Ταμείου Ανάκαμψης είναι στην ουσία ο μηχανισμός απορρόφησης κονδυλίων της χώρας.
Δεν υπάρχει κάτι ξεχωριστό. Βεβαίως δημιουργήθηκε η ολιγάριθμη Ειδική Υπηρεσία που συνεργάζεται με τους δύο συμβούλους που πήραμε για τη διαμόρφωση του σχεδίου, αλλά το κλειδί για να πετύχει το Σχέδιο και το Ταμείο Ανάκαμψης, είναι οι αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις που κάνουμε συνολικά στην οικονομία και τη δημόσια διοίκηση, παράλληλα με την εφαρμογή του σχεδίου.
Όπως ήδη έχω αναφέρει, η χώρα πρέπει «ταυτόχρονα να παίζει ποδόσφαιρο και να αλλάζει το γήπεδο».
Στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών εμφανιστήκατε ένθερμος υποστηρικτής της συνεργασίας του ιδιωτικού με τον δημόσιο τομέα στην υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Πέρα από την κατάρτιση του προγράμματος, στο επίπεδο υλοποίησης πως θα συμβάλει ο ιδιωτικός τομέας;
Θα υπάρξουν ιδιώτες που θα συνδράμουν τα υπουργεία στην υλοποίηση των δημοσίων έργων τους.
Προς την κατεύθυνση αυτή θα προχωρήσουν διαγωνισμοί για να γίνουν συμφωνίες πλαίσιο μεταξύ υπουργείων και των ιδιωτικών εταιρειών που θα βοηθήσουν στην ωρίμανση των έργων.
Οι συμφωνίες πλαίσιο είναι ένα ενδιαφέρον εργαλείο, καθώς παρέχουν εύκολα και γρήγορα υπηρεσίες με διαφανείς διαδικασίες, όπου ο λήπτης των υπηρεσιών γνωρίζει εκ των προτέρων τις χρεώσεις, χωρίς να είναι απαραίτητο να γνωρίζει εκ των προτέρων και επακριβώς τις ανάγκες του.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό, όταν έχει πάρα πολλές ανάγκες, οι οποίες ποικίλουν, δεν μπορείς να τις προβλέψεις με απόλυτη ακρίβεια και ταυτόχρονα έχεις πιεστικούς χρόνους υλοποίησης.
Έτσι το θεωρώ πολύ σημαντικό εργαλείο για να πετύχεις την απορρόφηση καθώς δεν θα έχουμε το περιθώριο των διαδοχικών διαγωνισμών για προμελέτες, μελέτες κ.ο.κ. Από την άλλη πλευρά, μην ξεχνάτε ότι ο μεγάλος όγκος των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης θα είναι ΣΔΙΤ, ιδιωτικές επενδύσεις κ.λπ. Συνολικά πάνω από τα 45 δισ. ευρώ των επενδυτικών πόρων που θα κινητοποιήσει το Ταμείο Ανάκαμψης αφορούν σε ιδιωτικές επενδύσεις.
Επομένως ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα είναι κυρίαρχης σημασίας. Το ερώτημα που τίθεται εδώ, είναι αν η αγορά διαθέτει το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό για να υλοποιήσει όλα αυτά τα έργα και αυτό το τεράστιο επενδυτικό πρόγραμμα;
To διαθέτει…;
Η κυβέρνηση βλέπει το διαθέσιμο δυναμικό που δεν αξιοποιείται, που βρίσκεται στην ανεργία και γι’ αυτό φέρνει μεγάλα προγράμματα κατάρτισης, ώστε αυτό το δυναμικό να αποκτήσει τις δεξιότητες εκείνες που απαιτεί η περίσταση.
Παράλληλα έχει θεσμοθετήσει ένα ισχυρό σύστημα κινήτρων για να φέρει πίσω Έλληνες που έφυγαν στο εξωτερικό στο παρελθόν κατά εκατοντάδες χιλιάδες και να τους αξιοποιήσει και αυτούς…
Άρα εμμέσως παραδεχόμαστε ότι δεν έχουμε το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό;
Ανθρώπους έχουμε. Το κρίσιμο θέμα αν το ανθρώπινο δυναμικό μας είναι κατάλληλα προετοιμασμένο για να υπηρετήσει τις νέες επενδύσεις, τις νέες τεχνολογίες και τις νέες ανάγκες που προκύπτουν από το πρόγραμμα ανάκαμψης. Εδώ υπάρχουν αδυναμίες. Όπως προείπα πρέπει λοιπόν κάνουμε δύο πράγματα.
Να φέρουμε πίσω ανθρώπους που έφυγαν στο παρελθόν και να καταρτίσουμε πολύ αποτελεσματικότερα σε σχέση με το παρελθόν τρόπο το παροπλισμένο ανθρώπινο δυναμικό.
Εδώ να προσθέσω και μια τρίτη κατηγορία ανθρώπινου δυναμικού, αυτό που έχει παγιδευτεί σήμερα σε «γκρίζες» ή και «μαύρες» θέσεις εργασίας, που κατά κανόνα αφορούν εσωστρεφείς επιχειρήσεις χαμηλής παραγωγικότητας που χρησιμοποιούν ως «ανταγωνιστικό πλεονέκτημα» την φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή.
Οι θέσεις αυτές εργασίας πρέπει να επανέλθουν στη αποκαλούμενη «λευκή» οικονομία. Το ίδιο ισχύει με κάποια είδη αυτοαπασχόλησης που συνδέονται με την γκρίζα οικονομία.
Επομένως ο σκοπός είναι να δώσουμε επαρκή κίνητρα, έτσι ώστε να στρέψουμε ένα σημαντικό κομμάτι της οικονομίας προς τις εξωστρεφείς και «άσπρες» παραγωγικές δραστηριότητες. Αυτή είναι άλλωστε και η αλλαγή παραγωγικού μοντέλου που επιδιώκουμε.
Ποιες θα είναι οι εκταμιεύσεις και δαπάνες μέσα στο 2021-22 από την πλευρά του Ταμείου Ανάκαμψης;
Φέτος και του χρόνου χονδρικά στόχος είναι εισπράξουμε περίπου 12 δισ. ευρώ και να δαπανήσουμε λίγο πάνω από 7 δισ. ευρώ.
Η δαπάνη, δηλαδή η απορρόφηση, εφόσον επιτευχθούν στο 100% οι στόχοι που έχουν τεθεί, ανέρχεται σε 1,6 δισ. ευρώ το 2021 και περίπου 5,7 δισ. ευρώ το 2022. Στα ποσά αυτά δεν συνυπολογίζω τους πόρους του ReactEU (2,3 δισ. ευρώ) που το σημαντικότερο μέρος τους δόθηκε ήδη σε άμεσες ενισχύσεις.
Για την επόμενη χρονιά, περίπου 5 δισ. ευρώ αφορούν σε επιδοτήσεις και τα υπόλοιπα σε δάνεια. Τα δάνεια εμφανίζονται σχετικά χαμηλά, καθώς προηγείται η πραγματοποίηση της επένδυσης και στη συνέχεια ακολουθεί η αποπληρωμή των σχετικών τιμολογίων με τα δάνεια.
Η απορρόφηση δηλαδή ξεκινά κατά κανόνα με τα ίδια κεφάλαια των επιχειρήσεων και στην συνέχεια ακολουθούν τα δανεικά.
Η ζήτηση στην αγορά αυξάνει και, σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών κ. Θεόδωρο Σκυλακάκη, το 2022 θα είναι μια χρονιά μεγάλης ανάπτυξης για τη χώρα μας, άνω του 6%.
Επομένως, η κυβέρνηση «ό,τι έδωσε, έδωσε» και δεν προτίθεται να διαθέσει άλλους πόρους στην στήριξη των επιχειρήσεων με πρόσθετα μέτρα Covid.
Στη συνέντευξή του στο powergame.gr ο κ. Σκυλακάκης σημειώνει επίσης ότι η χώρα έχει καλύψει εμπροσθοβαρώς τις ανάγκες σε δανεικά και ότι με τις εκταμιεύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης θα υπάρχει επαρκής ρευστότητα, ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των μηνών που έρχονται, εφόσον βεβαίως το έλλειμμα κινηθεί στα επίπεδα του Προγράμματος Σταθερότητας.
Ακολουθεί η συνέντευξη του αν. υπουργού Οικονομικών στο powergame.gr:
Κύριε Σκυλακάκη, με δεδομένο ότι κινούμαστε στην έξοδο του τούνελ της πανδημίας, πιστεύετε ότι η χώρα απέφυγε τα χειρότερα, όπως π.χ. μια νέα γενιά στρατηγικών κακοπληρωτών, μια θεαματική αύξηση των κόκκινων δανείων, μαζικά λουκέτα κ.λπ.;
H εικόνα που έχουμε από την ανάκαμψη της οικονομίας, η οποία ήδη ξεκίνησε, είναι ότι στους κλάδους που επλήγησαν η ζήτηση επανέρχεται. Αυτό το βλέπουμε από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές καθώς ανοίγουν οι πληττόμενοι κλάδοι.
Από την στιγμή που υπάρχει η ζήτηση μπορούμε να έχουμε την δικαιολογημένη προσδοκία ότι οι θέσεις εργασίας δεν θα χαθούν.
Κάποιες επιχειρήσεις, ιδίως εκείνες που είχαν πρόβλημα πριν από την πανδημία, μπορεί να αντιμετωπίσουν πρόβλημα, αλλά η συνολική εικόνα, δεν είναι μια εικόνα δευτερογενούς κρίσης που προκαλείται από την πανδημία, αλλά εικόνα ανάκαμψης που ακολουθεί την πανδημία.
Πάντως οι εκπρόσωποι των φορέων εστίασης, λιανεμπορίου συνεχίζουν να χτυπούν την πόρτα σας για επιπρόσθετα μέτρα στήριξης, και σημειώνουν ότι παραμένει ο κίνδυνος να υπάρξουν μαζικά λουκέτα.
Αν έχουμε ζήτηση λόγω αναβαλλόμενης κατανάλωσης, λόγω μεγάλης αποταμίευσης, λόγω των επενδύσεων που φέρνει το ταμείο Ανάκαμψης, λόγω της ανάκαμψης της αγοράς ακινήτων, δηλαδή αν η ζήτηση επανέρχεται, τότε οι επιχειρήσεις θα καλύψουν αυτή τη ζήτηση. Με άλλα λόγια, αν ο τζίρος δεν θίγεται, τότε ο τομέας θα ανακάμψει χωρίς δευτερογενή κρίση.
Μέχρι τώρα το κράτος ξόδεψε περίπου 40 δισ. ευρώ στην αντιμετώπιση των συνεπειών από την πανδημία. Πιστεύετε ότι τελειώσαμε ή θα χρειαστούν και άλλα μέτρα στήριξης; Και αν απαιτηθούν νέα μέτρα, μέχρι που βλέπετε να φτάνει ο πήχης των μέτρων σε ένα ορατό ορίζοντα π.χ. τέλος 2021 ή μέσα 2022;
Για να είμαστε ακριβείς, το ελληνικό κράτος υπέστη ζημία άνω των 40 δισ. ευρώ, σε έσοδα και δαπάνες. Έδωσε όντως μια πάρα πολύ μεγάλη βοήθεια και η χώρα μας αντιμετωπίζεται ως μια από τις χώρες-μέλη που παρείχαν την μεγαλύτερη συνδρομή στην Ε.Ε.
Όμως η συνδρομή αυτή δεν υποκρύπτει πιθανές μελλοντικές αξιώσεις, καθώς δεν αξιοποιήθηκε εκτεταμένα το εργαλείο των εγγυήσεων, σε αντίθεση με άλλες χώρες. Συνεπώς δεν πρόκειται να χάσουμε άλλα χρήματα στα επόμενα χρόνια.
Ό,τι δώσαμε έχει ήδη περάσει στο έλλειμμα και εκπλήξεις άλλες δεν περιμένουμε.
Άρα τελειώσαμε και δεν υπάρχουν άλλα μέτρα στήριξης; Θυμίζω ότι υπάρχουν κλάδοι επιχειρήσεων που παραμένουν κλειστοί, π.χ. οι εκθέσεις.
Η οικονομία στο σύνολο της ανακάμπτει. Επίσης ο τουρισμός ανακάμπτει. Έχουμε προβλέψει στο Πρόγραμμα Σταθερότητας τα τουριστικά έσοδα στο 45% εκείνων του 2019 -μπορεί όμως να πάει και καλύτερα.
Για το 2022 υπολογίζουμε σε ανάπτυξη πάνω από 6% και επομένως η συνολική εικόνα, είναι η εικόνα μιας οικονομίας που επανέρχεται πλήρως.
Θεωρούμε ότι τον ερχόμενο μήνα θα ολοκληρωθούν και τα όποια περιοριστικά μέτρα και ότι οι επιχειρήσεις, προφανώς με κάποια πρωτόκολλα, θα λειτουργούν σχεδόν όλες, με ελάχιστες εξαιρέσεις που μπορεί θα υπάρξουν.
Συνεπώς τα μέτρα στήριξης που αφορούν τις λίγες περιπτώσεις επιχειρήσεων που μένουν κλειστές και τα μέτρα επανεκκίνησης που ήδη έχουμε εξαγγείλει, είναι και αυτά που θα βοηθήσουν απ’ εδώ και στο εξής τις επιχειρήσεις. Δεν υπάρχει καινούριο πακέτο μέτρων.
To Sure που ανακοινώθηκε πριν από λίγες μέρες δεν περιλαμβάνει πιθανά νέα μέτρα;
Το Sure είναι ταμειακή διευκόλυνση. Είναι χρήματα που ήδη έχουμε ξοδέψει.
Πότε εκτιμάτε ότι η χώρα θα πρέπει να ξαναβγεί στις αγορές και ποιες ανάγκες σε εκδόσεις υπάρχουν για μέχρι τέλος του έτους;
Το πρόγραμμα (των εκδόσεων) φέτος, το εκτελέσαμε σχετικά εμπροσθοβαρώς και παράλληλα παραμένουμε σε πολύ καλή κατάσταση από πλευράς επιτοκίων. Η διαφορά του ελληνικού επιτοκίου από αυτό των άλλων χωρών είναι πλέον πολύ μικρή. Από το Bund η διαφορά είναι περίπου μια μονάδα.
Σημασία έχει ότι λάβαμε τα χρήματα του Sure και έχουμε πολύ σημαντικά κεφάλαια να λάβουμε από το Ταμείο Ανάκαμψης -που επίσης θα ενισχύσουν τα ταμειακά μας διαθέσιμα- ώστε να αρχίσουν να δαπανώνται αμέσως μετά.
Περιμένουμε περίπου 7,8 έως 7,9 δισ. ευρώ μόνον μέσα στο 2021. Συνεπώς θα έχουμε ένα πολύ ομαλό και ήπιο πρόγραμμα από τον ΟΔΔΗΧ, διότι είμαστε ασφαλείς από πλευράς ταμειακών διαθεσίμων.
Άρα δεν βλέπετε άμεσα κάποια έξοδο στις αγορές;
Oι έξοδοι, και μάλιστα οι άμεσες, δεν προαναγγέλλονται. Συμπληρώνω ότι δεν έχουμε κανένα θέμα ρευστότητας και στόχοι που έχουμε βάλει στο πρόγραμμα σταθερότητας για το έλλειμμα είναι στόχοι που πρέπει να τους προσεγγίσουμε με αρκετή ακρίβεια.
Κατά καιρούς έχετε απορρίψει το «κούρεμα» των χρεών όσων επλήγησαν από την πανδημία με το επιχείρημα ότι σ’ αυτούς θα προσκολληθούν και οι στρατηγικοί κακοπληρωτές. Γιατί είναι τόσο δύσκολο να ξεχωρίσουμε τους κακοπληρωτές από τους πραγματικά πληττόμενους και να βοηθήσετε τους τελευταίους με κούρεμα των χρεών τους;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει ανάγκη να ξεχωρίσουμε τους στρατηγικούς κακοπληρωτές αν χρησιμοποιούμε τα σωστά εργαλεία.
Για εμάς το «κούρεμα χρέους» είναι λάθος έννοια από τη φύση της, για να την αξιοποιήσεις στη στήριξη επιχειρήσεων. Η σωστή έννοια είναι η ενίσχυση επιχειρήσεων με βάση τη ζημία τους.
Γιατί άραγε το κριτήριο της στήριξης να είναι το «πόσα χρωστάς» και όχι «η ζημία που υπέστης»;
Αν επιλέγαμε το «πόσα χρωστάς» τότε όντως θα έπρεπε να ξεχωρίσουμε τον στρατηγικό κακοπληρωτή, καθώς αυτός που δεν πλήρωνε συστηματικά και χρωστάει π.χ. 100.000 ευρώ, θα βοηθιούνταν πολλαπλάσια από έναν άλλο που δεν ήταν συστηματικός κακοπληρωτής και που χρωστάει π.χ. 10.000 ευρώ, ενώ έχει υποστεί το ίδιο μέγεθος ζημιάς.
Για εμάς ωστόσο δεν τίθεται θέμα για στήριξη βασισμένη σε ένα τέτοιο κριτήριο. Εμείς αυτό που κάναμε είναι να εντοπίσουμε τη ζημία της επιχείρησης που προκλήθηκε χωρίς δική της υπαιτιότητα, και με βάση αυτή την αποζημιώναμε. Αυτό κάναμε και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε όπου αυτό απαιτηθεί.
Πότε θα έχουμε τις νέες αντικειμενικές αξίες ακινήτων και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις τους στον ΕΝΦΙΑ που εισπράττει κάθε χρόνο η κυβέρνηση;
Οι νέες αντικειμενικές θα δημοσιοποιηθούν αρκετά σύντομα έτσι ώστε να ακολουθήσουν οι απαιτητικές τεχνικές προσαρμογές από την ΑΑΔΕ, για την μετατροπή τους σε αξίες που χρησιμοποιούνται στον ΕΝΦΙΑ με στόχο να εφαρμοστούν αρχές του 2022.
Αναμένονται λοιπόν στις επόμενες εβδομάδες, για να μπορέσει η ΑΑΔΕ να πραγματοποιήσει τις τεχνικές προσαρμογές που προανέφερα.
Σε άλλη περίπτωση δεν θα προλάβουμε να τηρήσουμε το χρονοδιάγραμμα που έχουμε συμφωνήσει και με τους θεσμούς.
Ποιες είναι βασικές κατευθύνσεις σας μέσω των νέων αντικειμενικών;
Μια είναι η βασική κατεύθυνση. Οι αξίες των ακινήτων πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στην πραγματική εμπορική αξία, για να σταματήσει η αδικία που εμπεριέχεται σε μια πλασματική αξία.
Η αξία που δεν είναι κοντά στην εμπορική, αδικεί είτε το κράτος και τους λοιπούς φορολογούμενους αν είναι μικρότερη από την πραγματική, είτε τον φορολογούμενο-ιδιοκτήτη του ακινήτου αν είναι μεγαλύτερη.
Πρέπει να ξεχάσουμε την έννοια αντικειμενικές αξίες και να σταθούμε μόνον σε πραγματικές αξίες.
Σημειώνω εδώ ότι η αγορά των ακινήτων λειτούργησε καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας. Φυσικά λειτουργεί και τώρα και θεωρώ ότι υπάρχει σημαντικό πεδίο ανάκαμψης των πραγματικών αξιών.
Ο μηχανισμός υποστήριξης και υλοποίησης των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης είναι επαρκής έτσι όπως αναπτύχθηκε ή νομίζετε ότι θα απαιτηθούν και άλλα βήματα αναβάθμισής του, είτε θεσμικά, είτε οργανωτικά, με επιπλέον πόρους κ.λπ.;
Ο μηχανισμός υποστήριξης του Ταμείου Ανάκαμψης είναι στην ουσία ο μηχανισμός απορρόφησης κονδυλίων της χώρας.
Δεν υπάρχει κάτι ξεχωριστό. Βεβαίως δημιουργήθηκε η ολιγάριθμη Ειδική Υπηρεσία που συνεργάζεται με τους δύο συμβούλους που πήραμε για τη διαμόρφωση του σχεδίου, αλλά το κλειδί για να πετύχει το Σχέδιο και το Ταμείο Ανάκαμψης, είναι οι αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις που κάνουμε συνολικά στην οικονομία και τη δημόσια διοίκηση, παράλληλα με την εφαρμογή του σχεδίου.
Όπως ήδη έχω αναφέρει, η χώρα πρέπει «ταυτόχρονα να παίζει ποδόσφαιρο και να αλλάζει το γήπεδο».
Στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών εμφανιστήκατε ένθερμος υποστηρικτής της συνεργασίας του ιδιωτικού με τον δημόσιο τομέα στην υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Πέρα από την κατάρτιση του προγράμματος, στο επίπεδο υλοποίησης πως θα συμβάλει ο ιδιωτικός τομέας;
Θα υπάρξουν ιδιώτες που θα συνδράμουν τα υπουργεία στην υλοποίηση των δημοσίων έργων τους.
Προς την κατεύθυνση αυτή θα προχωρήσουν διαγωνισμοί για να γίνουν συμφωνίες πλαίσιο μεταξύ υπουργείων και των ιδιωτικών εταιρειών που θα βοηθήσουν στην ωρίμανση των έργων.
Οι συμφωνίες πλαίσιο είναι ένα ενδιαφέρον εργαλείο, καθώς παρέχουν εύκολα και γρήγορα υπηρεσίες με διαφανείς διαδικασίες, όπου ο λήπτης των υπηρεσιών γνωρίζει εκ των προτέρων τις χρεώσεις, χωρίς να είναι απαραίτητο να γνωρίζει εκ των προτέρων και επακριβώς τις ανάγκες του.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό, όταν έχει πάρα πολλές ανάγκες, οι οποίες ποικίλουν, δεν μπορείς να τις προβλέψεις με απόλυτη ακρίβεια και ταυτόχρονα έχεις πιεστικούς χρόνους υλοποίησης.
Έτσι το θεωρώ πολύ σημαντικό εργαλείο για να πετύχεις την απορρόφηση καθώς δεν θα έχουμε το περιθώριο των διαδοχικών διαγωνισμών για προμελέτες, μελέτες κ.ο.κ. Από την άλλη πλευρά, μην ξεχνάτε ότι ο μεγάλος όγκος των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης θα είναι ΣΔΙΤ, ιδιωτικές επενδύσεις κ.λπ. Συνολικά πάνω από τα 45 δισ. ευρώ των επενδυτικών πόρων που θα κινητοποιήσει το Ταμείο Ανάκαμψης αφορούν σε ιδιωτικές επενδύσεις.
Επομένως ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα είναι κυρίαρχης σημασίας. Το ερώτημα που τίθεται εδώ, είναι αν η αγορά διαθέτει το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό για να υλοποιήσει όλα αυτά τα έργα και αυτό το τεράστιο επενδυτικό πρόγραμμα;
To διαθέτει…;
Η κυβέρνηση βλέπει το διαθέσιμο δυναμικό που δεν αξιοποιείται, που βρίσκεται στην ανεργία και γι’ αυτό φέρνει μεγάλα προγράμματα κατάρτισης, ώστε αυτό το δυναμικό να αποκτήσει τις δεξιότητες εκείνες που απαιτεί η περίσταση.
Παράλληλα έχει θεσμοθετήσει ένα ισχυρό σύστημα κινήτρων για να φέρει πίσω Έλληνες που έφυγαν στο εξωτερικό στο παρελθόν κατά εκατοντάδες χιλιάδες και να τους αξιοποιήσει και αυτούς…
Άρα εμμέσως παραδεχόμαστε ότι δεν έχουμε το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό;
Ανθρώπους έχουμε. Το κρίσιμο θέμα αν το ανθρώπινο δυναμικό μας είναι κατάλληλα προετοιμασμένο για να υπηρετήσει τις νέες επενδύσεις, τις νέες τεχνολογίες και τις νέες ανάγκες που προκύπτουν από το πρόγραμμα ανάκαμψης. Εδώ υπάρχουν αδυναμίες. Όπως προείπα πρέπει λοιπόν κάνουμε δύο πράγματα.
Να φέρουμε πίσω ανθρώπους που έφυγαν στο παρελθόν και να καταρτίσουμε πολύ αποτελεσματικότερα σε σχέση με το παρελθόν τρόπο το παροπλισμένο ανθρώπινο δυναμικό.
Εδώ να προσθέσω και μια τρίτη κατηγορία ανθρώπινου δυναμικού, αυτό που έχει παγιδευτεί σήμερα σε «γκρίζες» ή και «μαύρες» θέσεις εργασίας, που κατά κανόνα αφορούν εσωστρεφείς επιχειρήσεις χαμηλής παραγωγικότητας που χρησιμοποιούν ως «ανταγωνιστικό πλεονέκτημα» την φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή.
Οι θέσεις αυτές εργασίας πρέπει να επανέλθουν στη αποκαλούμενη «λευκή» οικονομία. Το ίδιο ισχύει με κάποια είδη αυτοαπασχόλησης που συνδέονται με την γκρίζα οικονομία.
Επομένως ο σκοπός είναι να δώσουμε επαρκή κίνητρα, έτσι ώστε να στρέψουμε ένα σημαντικό κομμάτι της οικονομίας προς τις εξωστρεφείς και «άσπρες» παραγωγικές δραστηριότητες. Αυτή είναι άλλωστε και η αλλαγή παραγωγικού μοντέλου που επιδιώκουμε.
Ποιες θα είναι οι εκταμιεύσεις και δαπάνες μέσα στο 2021-22 από την πλευρά του Ταμείου Ανάκαμψης;
Φέτος και του χρόνου χονδρικά στόχος είναι εισπράξουμε περίπου 12 δισ. ευρώ και να δαπανήσουμε λίγο πάνω από 7 δισ. ευρώ.
Η δαπάνη, δηλαδή η απορρόφηση, εφόσον επιτευχθούν στο 100% οι στόχοι που έχουν τεθεί, ανέρχεται σε 1,6 δισ. ευρώ το 2021 και περίπου 5,7 δισ. ευρώ το 2022. Στα ποσά αυτά δεν συνυπολογίζω τους πόρους του ReactEU (2,3 δισ. ευρώ) που το σημαντικότερο μέρος τους δόθηκε ήδη σε άμεσες ενισχύσεις.
Για την επόμενη χρονιά, περίπου 5 δισ. ευρώ αφορούν σε επιδοτήσεις και τα υπόλοιπα σε δάνεια. Τα δάνεια εμφανίζονται σχετικά χαμηλά, καθώς προηγείται η πραγματοποίηση της επένδυσης και στη συνέχεια ακολουθεί η αποπληρωμή των σχετικών τιμολογίων με τα δάνεια.
Η απορρόφηση δηλαδή ξεκινά κατά κανόνα με τα ίδια κεφάλαια των επιχειρήσεων και στην συνέχεια ακολουθούν τα δανεικά.
