Οι διαφορές Ταμείου Ανάκαμψης – ΕΣΠΑ, οι γραφειοκράτες και οι λευκοί ελέφαντες
«Το Ταμείο Ανάκαμψης δεν είναι ΕΣΠΑ». «Το στοίχημα δεν είναι απλά να απορροφήσουμε τα χρήματα αλλά να τα αξιοποιήσουμε με βέλτιστο τρόπο, χωρίς να δημιουργηθούν “λευκοί ελέφαντες”».
Το διπλό αυτό μήνυμα εκπέμπει σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις αλλά και στις δημόσιες παρεμβάσεις του ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών – αρμόδιος για το Ταμείο Ανάκαμψης, κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης επιδιώκοντας από τη μία, να προχωρήσει γρήγορα η υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης, χωρίς τα γραφειοκρατικά βάρη και καθυστερήσεις που παρατηρούνται διαχρονικά στην υλοποίηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και από την άλλη, η επιλογή των έργων και των δράσεων να γίνει κατά τρόπο, ώστε όσα ενταχθούν να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην οικονομία συμβάλλοντας στην παραγωγική και εξωστρεφή ανάπτυξη.
Πιο «ελεύθερο» το Ταμείο Ανάκαμψης από το ΕΣΠΑ
«Προσπαθώ να πείσω τους γραφειοκράτες που είναι συνηθισμένοι από το ΕΣΠΑ και έχοντάς το στο μυαλό τους μου λένε: «αυτό δεν είναι επιλέξιμο», εξομολογήθηκε πρόσφατα ο κ. Θ. Σκυλακάκης αποκαλύπτοντας τον εξής διάλογο:
«Ποιον ρωτήσατε για τις επιλεξιμότητες»;
«Μα, έτσι νομίζουμε».
«Δεν υπάρχει πρόβλημα επιλεξιμοτήτων στο Ταμείο».
Αυτό ξεκαθαρίζει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών προσθέτοντας ότι ναι μεν υπάρχει συγκεκριμένη ποσόστωση στα κονδύλια που θα κατευθυνθούν για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση της ελληνικής οικονομίας, ωστόσο «η φύση του Ταμείου είναι πολύ πιο ελεύθερη απ’ ότι τα κλασικά ευρωπαϊκά προγράμματα».
Το «κλειδί» είναι όμως, ότι η ελευθερία συνοδεύεται από την υποχρέωση του κράτους για μεταρρυθμίσεις. (Το Ταμείο Ανάκαμψης) «είναι ένα πάρα πολύ καλό εργαλείο διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση από τη μία δίνει πολύτιμους πόρους στα κράτη – μέλη και από την άλλη τα πιέζει με τις μεταρρυθμίσεις να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα διαχείρισης των συστημάτων τους. Άρα, μεγαλύτερη ελευθερία στα χρήματα και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στα συστήματα», επισημαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Θ. Σκυλακάκης.
Οι «λευκοί ελέφαντες»: Εργοστάσια – κουφάρια, συνεδριακά κέντρα χωρίς… συνέδρους
Το δεύτερο μήνυμά του έχει σχέση με το αναπτυξιακό αποτύπωμα των έργων και των δράσεων που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο. Χρησιμοποιεί γι’ αυτό μια ευρύτατη διαδεδομένη στον κόσμο της οικονομίας έννοια, αυτή του «λευκού ελέφαντα». Η έννοια αυτή έχει τις ρίζες της στο Βασίλειο του Σιάμ (σημερινή Ταϋλάνδη). Καθώς οι λευκοί ελέφαντες ήταν εξαιρετικά σπάνιοι, θεωρούνταν ιερά ζώα και αυτομάτως περιέρχονταν στην κατοχή του βασιλιά, ο οποίος συνήθως τους δώριζε. Εάν συμπαθούσε εκείνον στον οποίο έδινε τον ελέφαντα, του χάριζε και γη ώστε να μπορεί να ανταπεξέρθει στο υψηλό κόστος εκτροφής του ζώου. Στην αντίθετη περίπτωση, δεν του έδινε γη κι έτσι όποιος έπαιρνε τον δώρο, συνήθως καταστρέφονταν οικονομικά αφού δεν είχε τα μέσα για να το θρέψει.
Κατ’ αναλογία «λευκός ελέφαντας» θεωρείται στην οικονομία, μια επένδυση που δεν είναι αποδοτική και συνήθως επιφέρει περισσότερο κόστος απ’ ότι όφελος. Χαρακτηριστικές τέτοιες επενδύσεις στην ελληνική οικονομία είναι τα βιομηχανικά κτίρια – κουφάρια και – λιγότερο γνωστά – τα φράγματα χωρίς αρδευτικά δίκτυα ώστε να χρησιμοποιούν το νερό οι αγρότες.
Ο κ. Θ. Σκυλακάκης εντάσσει στη συγκεκριμένη κατηγορία επενδύσεων «μεγαλοπρεπείς δρόμους και υπέροχα κέντρα που αξιοποιούνται σε ποσοστό 10-30% της δυναμικότητάς τους» και τονίζει: «το στοίχημα είναι πολύ μεγαλύτερο από το να απορροφήσουμε τους πόρους του Ταμείου Ανάπτυξης. Είναι να συνειδητοποιήσουμε επιτέλους ότι η αποτελεσματικότητα των συστημάτων είναι να παράγουμε πλούτο. Αλλιώς βάζουμε φρύγανα για θεμέλια», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Το διπλό αυτό μήνυμα εκπέμπει σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις αλλά και στις δημόσιες παρεμβάσεις του ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών – αρμόδιος για το Ταμείο Ανάκαμψης, κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης επιδιώκοντας από τη μία, να προχωρήσει γρήγορα η υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης, χωρίς τα γραφειοκρατικά βάρη και καθυστερήσεις που παρατηρούνται διαχρονικά στην υλοποίηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και από την άλλη, η επιλογή των έργων και των δράσεων να γίνει κατά τρόπο, ώστε όσα ενταχθούν να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην οικονομία συμβάλλοντας στην παραγωγική και εξωστρεφή ανάπτυξη.
Πιο «ελεύθερο» το Ταμείο Ανάκαμψης από το ΕΣΠΑ
«Προσπαθώ να πείσω τους γραφειοκράτες που είναι συνηθισμένοι από το ΕΣΠΑ και έχοντάς το στο μυαλό τους μου λένε: «αυτό δεν είναι επιλέξιμο», εξομολογήθηκε πρόσφατα ο κ. Θ. Σκυλακάκης αποκαλύπτοντας τον εξής διάλογο:
«Ποιον ρωτήσατε για τις επιλεξιμότητες»;
«Μα, έτσι νομίζουμε».
«Δεν υπάρχει πρόβλημα επιλεξιμοτήτων στο Ταμείο».
Αυτό ξεκαθαρίζει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών προσθέτοντας ότι ναι μεν υπάρχει συγκεκριμένη ποσόστωση στα κονδύλια που θα κατευθυνθούν για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση της ελληνικής οικονομίας, ωστόσο «η φύση του Ταμείου είναι πολύ πιο ελεύθερη απ’ ότι τα κλασικά ευρωπαϊκά προγράμματα».
Το «κλειδί» είναι όμως, ότι η ελευθερία συνοδεύεται από την υποχρέωση του κράτους για μεταρρυθμίσεις. (Το Ταμείο Ανάκαμψης) «είναι ένα πάρα πολύ καλό εργαλείο διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση από τη μία δίνει πολύτιμους πόρους στα κράτη – μέλη και από την άλλη τα πιέζει με τις μεταρρυθμίσεις να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα διαχείρισης των συστημάτων τους. Άρα, μεγαλύτερη ελευθερία στα χρήματα και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στα συστήματα», επισημαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Θ. Σκυλακάκης.
Οι «λευκοί ελέφαντες»: Εργοστάσια – κουφάρια, συνεδριακά κέντρα χωρίς… συνέδρους
Το δεύτερο μήνυμά του έχει σχέση με το αναπτυξιακό αποτύπωμα των έργων και των δράσεων που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο. Χρησιμοποιεί γι’ αυτό μια ευρύτατη διαδεδομένη στον κόσμο της οικονομίας έννοια, αυτή του «λευκού ελέφαντα». Η έννοια αυτή έχει τις ρίζες της στο Βασίλειο του Σιάμ (σημερινή Ταϋλάνδη). Καθώς οι λευκοί ελέφαντες ήταν εξαιρετικά σπάνιοι, θεωρούνταν ιερά ζώα και αυτομάτως περιέρχονταν στην κατοχή του βασιλιά, ο οποίος συνήθως τους δώριζε. Εάν συμπαθούσε εκείνον στον οποίο έδινε τον ελέφαντα, του χάριζε και γη ώστε να μπορεί να ανταπεξέρθει στο υψηλό κόστος εκτροφής του ζώου. Στην αντίθετη περίπτωση, δεν του έδινε γη κι έτσι όποιος έπαιρνε τον δώρο, συνήθως καταστρέφονταν οικονομικά αφού δεν είχε τα μέσα για να το θρέψει.
Κατ’ αναλογία «λευκός ελέφαντας» θεωρείται στην οικονομία, μια επένδυση που δεν είναι αποδοτική και συνήθως επιφέρει περισσότερο κόστος απ’ ότι όφελος. Χαρακτηριστικές τέτοιες επενδύσεις στην ελληνική οικονομία είναι τα βιομηχανικά κτίρια – κουφάρια και – λιγότερο γνωστά – τα φράγματα χωρίς αρδευτικά δίκτυα ώστε να χρησιμοποιούν το νερό οι αγρότες.
Ο κ. Θ. Σκυλακάκης εντάσσει στη συγκεκριμένη κατηγορία επενδύσεων «μεγαλοπρεπείς δρόμους και υπέροχα κέντρα που αξιοποιούνται σε ποσοστό 10-30% της δυναμικότητάς τους» και τονίζει: «το στοίχημα είναι πολύ μεγαλύτερο από το να απορροφήσουμε τους πόρους του Ταμείου Ανάπτυξης. Είναι να συνειδητοποιήσουμε επιτέλους ότι η αποτελεσματικότητα των συστημάτων είναι να παράγουμε πλούτο. Αλλιώς βάζουμε φρύγανα για θεμέλια», σημειώνει χαρακτηριστικά.
