Έκρηξη τιμών στα μέταλλα της πράσινης μετάβασης
Αλυσιδωτές επιπτώσεις και σημαντικές αυξήσεις κόστους σε αρκετούς κλάδους της οικονομίας από τις κατασκευές μέχρι τις τεχνολογικές εγκαταστάσεις θα έχει η έκρηξη τιμών στα τέσσερα μέταλλα της «πράσινης μετάβασης», δηλαδή στο χαλκό, το νικέλιο, το κοβάλτιο και το λίθιο. Σύμφωνα με μελέτη του γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών DIW, για να επιτευχθούν οι στόχοι των μηδενικών εκπομπών ρύπων μέχρι το 2050 θα χρειαστεί αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής χαλκού κατά 171% ετησίως, νικελίου κατά 325% ετησίως, κοβαλτίου κατά 643% και λιθίου κατά 2325% μέσα στην επόμενη εικοσαετία.
Οι αναλυτές του DIW προβλέπουν πως η τιμή του χαλκού από τα 6.000 δολάρια ανά τόνο το 2020 θα φτάσει τα 10.000 δολάρια ανά τόνο το 2030 και θα υποχωρήσει στα 8.000 δολάρια το 2040. Την ίδια περίοδο, προβλέπεται σχεδόν υπερτριπλασιασμός της τιμής του νικελίου από τα 14.000 δολάρια ανά τόνο το 2020 σε 37.000 το 2030 και 44.000 το 2040. Όσο για το κοβάλτιο, η τιμή του μετάλλου θα εκτοξευθεί από τα 35.000 δολάρια ανά τόνο το 2020 σε 217.000 δολάρια ανά τόνο το 2030 προκειμένου να υποχωρήσει στα 38.000 δολάρια ανά τόνο το 2040. Υπερδιπλασιασμός προβλέπεται και για την τιμή του λιθίου που από τα 6.000 δολάρια ανά τόνο το 2020 θα φτάσει τα 16.000 το 2030 και τα 13.000 δολάρια ανά τόνο το 2040.
Μεγάλες ποσότητες χαλκού θα απαιτήσει η στροφή προς την ηλεκτρική ενέργεια που συνοδεύει την πράσινη μετάβαση όπως για την κατασκευή καλωδίων, την κατασκευή ανεμογεννητριών, φωτοβολταϊκών πάρκων. Παράλληλα η έκρηξη της ηλεκτροκίνησης απαιτεί τεράστιες ποσότητες κοβαλτίου, λιθίου και νικελίου. Στη μελέτη επισημαίνεται πως οι τιμές θα εκτοξευθούν γιατί χρειάζονται τουλάχιστον δύο δεκαετίες προκειμένου να αναπτυχθούν νέα μεταλλεία. Στην περίπτωση του λιθίου, ανάλογα με τις τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν, θα χρειαστούν λιγότερα από 20 χρόνια αλλά και πάλι η ζήτηση θα είναι υψηλότερη από την παραγωγή για αρκετό διάστημα.
Οι αναλυτές του γερμανικού ινστιτούτου υποστηρίζουν πως για να αντιμετωπιστεί η αύξηση κόστους της ενεργειακής μετάβασης θα χρειαστεί παράλληλα με την παγκόσμια προσπάθεια μείωσης των ρύπων και μια διεθνής πρωτοβουλία για αύξηση της παραγωγής των κρίσιμων μετάλλων ή μεγάλες επενδύσεις σε περισσότερο φιλικές τεχνολογίες. Είναι γνωστές οι αντιδράσεις, όπως πρόσφατα στη γειτονική Σερβία, απέναντι στα σχέδια για άνοιγμα νέων ορυχείων λιθίου από πανίσχυρους διεθνείς ομίλους. Γι’ αυτό το λόγο πυκνώνουν και οι φωνές στην Ευρωπαϊκή Ένωση για αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων αφού η Ευρώπη εξαρτάται από τις εισαγωγές στα μέταλλα της πράσινης μετάβασης.
Η αξία των παραγόμενων τεσσάρων μετάλλων θα φτάσει τα 11,5 τρισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2021 – 2040 με βάση το σενάριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) για μηδενικές εκμπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050. Θα είναι δηλαδή σχεδόν ίδια με την αξία του παραγώμενου αργού πετρελαίου για την ίδια περίοδο. Έτσι ο χαλκός, το νικέλιο, το κοβάλτιο και το λίθιο, θα μετατραπούν σε πρώτες ύλες που θα έχουν σημαντική επίπτωση στον πληθωρισμό, το παγκόσμιο εμπόριο και την παγκόσμια παραγωγή. Όπως οι εξαγωγές πετρελαίου αποτελούν σήμερα στρατηγικό περιουσιακό στοιχείο για χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία, έτσι και οι εξαγωγές των τεσσάρων μετάλλων της πράσινης μετάβασης θα διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη στρατηγική των χωρών που τα παράγουν.
Η παραγωγή αυτών των μετάλλων συγκεντρώνεται σε πολύ λίγες χώρες που σταδιακά θα ενισχύσουν τα γεωπολιτικά τους πλεονεκτήματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι χώρες που είναι σήμερα οι μεγαλύτεροι παραγωγοί των τεσσάρων μετάλλων διαθέτουν και τα μεγαλύτερα αποθέματα. Ετσι, για παράδειγμα, το Κονγκό έχει σήμερα περίπου το 70% της παγκόσμιας παραγωγής σε κοβάλτιο και την ίδια στιγμή διαθέτει σχεδόν τα μισά παγκόσμια αποθέματα κοβαλτίου. Η Χιλή έχει τη μεγαλύτερη παραγωγή χαλκού και τα μεγαλύτερα αποθέματα παγκοσμίως σε χαλκό και λίθιο. Η Αυστραλία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος παραγωγός λιθίου και διαθέτει τεράστια αποθέματα και στα τέσσερα μέταλλα της πράσινης μετάβασης. Η Ινδονησία παράγει τις μεγαλύτερες ποσότητες νικελίου.
Οι προβλέψεις για τις τιμές των μετάλλων της πράσινης μετάβασης
2020 2030 2040
Χαλκός 6.000 10.000 8.000
Νικέλιο 14.000 37.000 44.000
Κοβάλτιο 35.000 217.000 38.000
Λίθιο 6.000 16.000 16.000
Οι αναλυτές του DIW προβλέπουν πως η τιμή του χαλκού από τα 6.000 δολάρια ανά τόνο το 2020 θα φτάσει τα 10.000 δολάρια ανά τόνο το 2030 και θα υποχωρήσει στα 8.000 δολάρια το 2040. Την ίδια περίοδο, προβλέπεται σχεδόν υπερτριπλασιασμός της τιμής του νικελίου από τα 14.000 δολάρια ανά τόνο το 2020 σε 37.000 το 2030 και 44.000 το 2040. Όσο για το κοβάλτιο, η τιμή του μετάλλου θα εκτοξευθεί από τα 35.000 δολάρια ανά τόνο το 2020 σε 217.000 δολάρια ανά τόνο το 2030 προκειμένου να υποχωρήσει στα 38.000 δολάρια ανά τόνο το 2040. Υπερδιπλασιασμός προβλέπεται και για την τιμή του λιθίου που από τα 6.000 δολάρια ανά τόνο το 2020 θα φτάσει τα 16.000 το 2030 και τα 13.000 δολάρια ανά τόνο το 2040.
Μεγάλες ποσότητες χαλκού θα απαιτήσει η στροφή προς την ηλεκτρική ενέργεια που συνοδεύει την πράσινη μετάβαση όπως για την κατασκευή καλωδίων, την κατασκευή ανεμογεννητριών, φωτοβολταϊκών πάρκων. Παράλληλα η έκρηξη της ηλεκτροκίνησης απαιτεί τεράστιες ποσότητες κοβαλτίου, λιθίου και νικελίου. Στη μελέτη επισημαίνεται πως οι τιμές θα εκτοξευθούν γιατί χρειάζονται τουλάχιστον δύο δεκαετίες προκειμένου να αναπτυχθούν νέα μεταλλεία. Στην περίπτωση του λιθίου, ανάλογα με τις τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν, θα χρειαστούν λιγότερα από 20 χρόνια αλλά και πάλι η ζήτηση θα είναι υψηλότερη από την παραγωγή για αρκετό διάστημα.
Οι αναλυτές του γερμανικού ινστιτούτου υποστηρίζουν πως για να αντιμετωπιστεί η αύξηση κόστους της ενεργειακής μετάβασης θα χρειαστεί παράλληλα με την παγκόσμια προσπάθεια μείωσης των ρύπων και μια διεθνής πρωτοβουλία για αύξηση της παραγωγής των κρίσιμων μετάλλων ή μεγάλες επενδύσεις σε περισσότερο φιλικές τεχνολογίες. Είναι γνωστές οι αντιδράσεις, όπως πρόσφατα στη γειτονική Σερβία, απέναντι στα σχέδια για άνοιγμα νέων ορυχείων λιθίου από πανίσχυρους διεθνείς ομίλους. Γι’ αυτό το λόγο πυκνώνουν και οι φωνές στην Ευρωπαϊκή Ένωση για αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων αφού η Ευρώπη εξαρτάται από τις εισαγωγές στα μέταλλα της πράσινης μετάβασης.
Η αξία των παραγόμενων τεσσάρων μετάλλων θα φτάσει τα 11,5 τρισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2021 – 2040 με βάση το σενάριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) για μηδενικές εκμπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050. Θα είναι δηλαδή σχεδόν ίδια με την αξία του παραγώμενου αργού πετρελαίου για την ίδια περίοδο. Έτσι ο χαλκός, το νικέλιο, το κοβάλτιο και το λίθιο, θα μετατραπούν σε πρώτες ύλες που θα έχουν σημαντική επίπτωση στον πληθωρισμό, το παγκόσμιο εμπόριο και την παγκόσμια παραγωγή. Όπως οι εξαγωγές πετρελαίου αποτελούν σήμερα στρατηγικό περιουσιακό στοιχείο για χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία, έτσι και οι εξαγωγές των τεσσάρων μετάλλων της πράσινης μετάβασης θα διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη στρατηγική των χωρών που τα παράγουν.
Η παραγωγή αυτών των μετάλλων συγκεντρώνεται σε πολύ λίγες χώρες που σταδιακά θα ενισχύσουν τα γεωπολιτικά τους πλεονεκτήματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι χώρες που είναι σήμερα οι μεγαλύτεροι παραγωγοί των τεσσάρων μετάλλων διαθέτουν και τα μεγαλύτερα αποθέματα. Ετσι, για παράδειγμα, το Κονγκό έχει σήμερα περίπου το 70% της παγκόσμιας παραγωγής σε κοβάλτιο και την ίδια στιγμή διαθέτει σχεδόν τα μισά παγκόσμια αποθέματα κοβαλτίου. Η Χιλή έχει τη μεγαλύτερη παραγωγή χαλκού και τα μεγαλύτερα αποθέματα παγκοσμίως σε χαλκό και λίθιο. Η Αυστραλία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος παραγωγός λιθίου και διαθέτει τεράστια αποθέματα και στα τέσσερα μέταλλα της πράσινης μετάβασης. Η Ινδονησία παράγει τις μεγαλύτερες ποσότητες νικελίου.
Οι προβλέψεις για τις τιμές των μετάλλων της πράσινης μετάβασης
2020 2030 2040
Χαλκός 6.000 10.000 8.000
Νικέλιο 14.000 37.000 44.000
Κοβάλτιο 35.000 217.000 38.000
Λίθιο 6.000 16.000 16.000
