Αλαίν Μποκόμπζα: Μια αδύναμη Γερμανία είναι πρόβλημα για την Ευρώπη
Τελευταία φορά που το powergrame.gr φιλοξένησε τις απόψεις του Αλαίν Μποκόμπζα, επικεφαλής του Global Asset Management Allocation στη Societe Generale, ήταν λίγο πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όταν ο κόσμος φοβόταν το ξέσπασμα ενός πολέμου στην ανατολική Ευρώπη. Τώρα πια ο κ. Μποκόμπζα περιγράφει τη συγκυρία ως εξαιρετικά σύνθετη και θεωρεί πως η Γερμανία αποτελεί τον αδύναμο και όχι τον ισχυρό κρίκο, όπως συνέβαινε μεταπολεμικά στην Ευρώπη. Αν και οι προβλέψεις αποτελούν πρόκληση λόγω των πολλαπλών παραμέτρων που πρέπει να ληφθούν υπόψη, οι οικονομίες εξακολουθούν να βρίσκονται σε τροχιά ανάκαμψης και απέχουν σε αυτή τη φάση από τον κίνδυνο ύφεσης, τονίζει ο ίδιος. Ένα από τα μάχιμα στελέχη στον τομέα κατανομής assets με 28ετή εμπειρία στις διεθνείς αγορές, ο κ. Μποκόμπζα διευθύνει σήμερα μια «ορχήστρα» με 60 αναλυτές σε 10 διαφορετικά σημεία του κόσμου.
Όταν αναρωτιόμαστε σήμερα γιατί δεν σταματάμε τη χρηματοδότηση του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία, η απάντηση βρίσκεται στη Γερμανία
Η ΕΕ κατάφερε να επιβάλει ένα πετρελαϊκό εμπάργκο στη Ρωσία. Μήπως ανοίγει έτσι ο δρόμος για τη γενικότερη απεξάρτηση της Ευρώπης από τον ενεργειακό κλάδο της Ρωσίας;
Σε αυτήν την περίσταση, η Γερμανία βρίσκεται στην καρδία του προβλήματος. Από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία ήταν η ισχυρότερη χώρα μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών της Ευρώπης, αποτελώντας άγκυρα σταθερότητας με τη δυνατότητα να ανταπεξέρχεται καλύτερα από όλους σε δύσκολες καταστάσεις. Από το ξεκίνημα του πολέμου στην Ουκρανία όμως φάνηκε πως είναι ο αδύναμος κρίκος π.χ. με πολεμικά αεροσκάφη 30ετίας όταν η Ρωσία εκτοξεύει υπερηχητικούς πυραύλους. Βέβαια το Βερολίνο αντέδρασε άμεσα με την αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 100 δισ. ευρώ.
Προ δεκαετίας, όμως, αποφάσισαν οριστικά τον τερματισμό της πυρηνικής ενέργειας, η οποία δεν εκπέμπει ρύπους. Προτίμησαν τον άνθρακα, ο οποίος είναι εξαιρετικά επιζήμιος για το περιβάλλον, και αύξησαν τις προμήθειες ενέργειαςαπό τη Ρωσία, ειδικότερα του φυσικού αερίου. Οπότε όταν αναρωτιόμαστε σήμερα γιατί δεν σταματάμε τη χρηματοδότηση του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία, η απάντηση βρίσκεται στη Γερμανία. Διότι οι μικρότερες χώρες της Ευρώπης που προμηθεύονται ενέργεια από τη Ρωσία αντιπροσωπεύουν ένα χαμηλό ποσοστό της συνολικής εξάρτησης από τη Μόσχα.
Η Γαλλία, από την άλλη πλευρά, ποτέ δεν σταμάτησε να επενδύει στον στρατό της και το 70% της κατανάλωσης ενέργειας προέρχεται από πυρηνικά εργοστάσια. Για πρώτη φορά ίσως μετά από μια 40ετία, η Γαλλία πηγαίνει καλύτερα και στηρίζει με τον πρόεδρο της, Εμανουέλ Μακρόν, την ευρωπαϊκή ιδέα σε μια περίπλοκη γεωπολιτική κατάσταση. Η Γερμανία είναι σήμερα αδύναμη και μια αδύναμη Γερμανία είναι πρόβλημα για την Ευρώπη. Ακόμη και ο πληθωρισμός στη Γερμανία -στο 7,9% τον Μάιο- είναι υψηλότερος από τη Γαλλία, που περιορίστηκε στο 5,2%.
Οπότε είναι εφικτό ένα πετρελαϊκό εμπάργκο χωρίς να προκληθούν μεγάλες επιπτώσεις ακόμη και στη γερμανική οικονομία, αλλά η διακοπή του φυσικού αερίου από τη Ρωσία θα επέφερε τεράστια αναστάτωση στις βιομηχανικές δυνάμεις της χώρας καθώς με αυτό λειτουργούν όλα αυτά τα χρόνια.
Για πρώτη φορά ίσως μετά από μια 40ετία, η Γαλλία πηγαίνει καλύτερα
Η ΕΕ, ωστόσο, έχει ανακοινώσει πως θα μειώσει κατά δυο τρίτα τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέχρι τα τέλη του έτους…
Δεν μπορεί η Γερμανία να σταματήσει να προμηθεύεται φυσικό αέριο από τη Ρωσία μέχρι τα τέλη του έτους. Το 40% προέρχεται από τη Ρωσία. Δεν γίνεται να αντικατασταθεί όλη αυτή η ποσότητα φυσικού αερίου από άλλες πηγές σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Είναι τεράστιος ο όγκος για να αναπληρωθεί π.χ. από αμερικανικό LNG. Ναι μεν η ΕΕ έχει προβεί σε αυτές τις ανακοινώσεις, αλλά η Γερμανία δεν έχειεπιβεβαιώσει επίσημα ή ανεπίσημα πως θα αποστασιοποιηθεί σύντομα από το φυσικό αέριο της Ρωσίας.
Οπότε η Ευρώπη είναι εγκλωβισμένη σε έναν φαύλο κύκλο, που αναγκαστικά θα εξαρτάται ενεργειακά από τη Ρωσία για κάποιο διάστημα ακόμα…
Σε αυτή τη φάση, επισπεύδουμε την απαλλαγή μας από το ρωσικό πετρέλαιο μέχρι τα τέλη του έτους. Ούτως ή άλλως, το καλοκαίρι μειώνεται η κατανάλωση. Το ζήτημα είναι πώς θα εξασφαλιστεί η απαραίτητη ενέργεια για να καλυφθούν οι ανάγκες θέρμανσης το χειμώνα, ιδιαίτερα εάν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές. Tην ίδια ώρα, οι ΗΠΑ, που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, αυξάνουν την παραγωγή τους για να ανταπεξέλθουν το συντομότερο δυνατό στη ζήτηση και να στηρίξουν το ενεργειακό μποϊκοτάζ στη Ρωσία. Εκεί αποδίδεται, εξάλλου, η ενίσχυση του δολαρίου.
Επιπλέον, κανείς δεν γνωρίζει μέχρι τον χειμώνα εάν θα αυξηθούν οι ροές πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία ή το Ιράν. Είναι άγνωστο εάν θα καταφέρει η κυβέρνηση Μπάιντεν να καταλήξει σε συμφωνία με την Τεχεράνη ή εάν οι Δημοκρατικοί θα χάσουν την πλειοψηφία των εδρών που κατέχουν στο αμερικανικό Κογκρέσο από τις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου. Με τις τιμές του πετρελαίου, όμως, σε υψηλά επίπεδα οι Αμερικανοί έχουν κίνητρο να αυξήσουν ακόμη πιο πολύ την παραγωγή τους. Τα περιθώρια ελιγμών με το φυσικό αέριο, αντίθετα, είναι πολύ πιο στενά για την Ευρώπη.
Υπάρχει κίνδυνος ύφεσης στην Ευρωζώνη;
Ανέκαθεν το πετρέλαιο ήταν περίπλοκο ζήτημα με βαθιές ρίζες στην οικονομία και γεωπολιτικές προεκτάσεις. Ελλοχεύει κίνδυνος να σκαρφαλώσουν οι τιμές του πετρελαίου έως τα 150 δολάρια το βαρέλι εάν υπάρξει αναταραχή στις αγορές από την παρατεταμένη ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Ιδιαίτερα ευάλωτες είναι δε χώρες όπως η Ιταλία όπου εξακολουθούν να είναι δημοσιονομικά αδύναμες με υψηλό πληθωρισμό. Στην Ελλάδα, μάλιστα, ο πληθωρισμός κινείται ήδη σε διψήφια ποσοστά.
Εκτός από τις άμεσες συνέπειες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ποιοι άλλοι είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία;
Σήμερα οι κεντρικές τράπεζες προχωρούν στη μεγαλύτερη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής τουλάχιστον των τελευταίων δυο δεκαετιών. Αλλά δεν συμμερίζομαι την άποψη πως η αμερικανική οικονομία φλερτάρει με μια ύφεση, αφού ανακοινώθηκε η δημιουργία σχεδόν μισού εκατομμυρίου θέσεων εργασίας τον Μάιο. Εάν αυτή είναι μια οικονομία στα πρόθυρα της ύφεσης, τότε τι να σας πω! Υπάρχει ένας τέτοιος κίνδυνος εάν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) δρομολογήσει πιο επιθετικά μια σειρά από αυξήσεις επιτοκίων λόγω της εύρωστης απασχόλησης. Σ’ ό,τι αφορά στην Ευρώπη, ο κίνδυνος ύφεσης είναι απόμακρος σε αυτή τη φάση καθώς οι υπηρεσίες ανοίγουν ξανά, με ισχυρή κινητικότητα στην εστίαση, τα ξενοδοχεία και τον αεροπορικό κλάδο. Οι οικονομίες εξακολουθούν να βρίσκονται σε τροχιά ανάπτυξης.
Πόσο δύσκολο είναι να προβλέψει κανείς την πορεία των τιμών του μαύρου χρυσού κάτω από τη συγκεκριμένη συγκυρία;
Είναι μια πρόκληση εάν αναλογιστεί κανείς πως υπάρχει πιθανότητα να φθάσουν τα 150 δολάρια το βαρέλι στην περίπτωση ανεπαρκούς προσφοράς και τα 60 δολάρια το βαρέλι εάν υπάρξει ύφεση. Είναι δε μεγάλες οι αλυσιδωτές αντιδράσεις με τον πληθωρισμό κ.ο.κ. Είναι μια ασυνήθιστα περίπλοκη κατάσταση διότι έχουμε να συνυπολογίσουμε διάφορους παράγοντες που συμβαίνουν ταυτόχρονα. Πετρέλαιο, φυσικό αέριο, εμπορεύματα και εφοδιαστικές αλυσίδες είναι κάποιες από τις παραμέτρους που επηρεάζουν τον πληθωρισμό και κατ’ επέκταση την πολιτική των κεντρικών τραπεζών. Είναι εποχή μείωσης του επενδυτικού ρίσκου. Αυτή είναι η κυρίαρχη τάση στις αγορές.
Όταν αναρωτιόμαστε σήμερα γιατί δεν σταματάμε τη χρηματοδότηση του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία, η απάντηση βρίσκεται στη Γερμανία
Η ΕΕ κατάφερε να επιβάλει ένα πετρελαϊκό εμπάργκο στη Ρωσία. Μήπως ανοίγει έτσι ο δρόμος για τη γενικότερη απεξάρτηση της Ευρώπης από τον ενεργειακό κλάδο της Ρωσίας;
Σε αυτήν την περίσταση, η Γερμανία βρίσκεται στην καρδία του προβλήματος. Από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία ήταν η ισχυρότερη χώρα μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών της Ευρώπης, αποτελώντας άγκυρα σταθερότητας με τη δυνατότητα να ανταπεξέρχεται καλύτερα από όλους σε δύσκολες καταστάσεις. Από το ξεκίνημα του πολέμου στην Ουκρανία όμως φάνηκε πως είναι ο αδύναμος κρίκος π.χ. με πολεμικά αεροσκάφη 30ετίας όταν η Ρωσία εκτοξεύει υπερηχητικούς πυραύλους. Βέβαια το Βερολίνο αντέδρασε άμεσα με την αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 100 δισ. ευρώ.
Προ δεκαετίας, όμως, αποφάσισαν οριστικά τον τερματισμό της πυρηνικής ενέργειας, η οποία δεν εκπέμπει ρύπους. Προτίμησαν τον άνθρακα, ο οποίος είναι εξαιρετικά επιζήμιος για το περιβάλλον, και αύξησαν τις προμήθειες ενέργειαςαπό τη Ρωσία, ειδικότερα του φυσικού αερίου. Οπότε όταν αναρωτιόμαστε σήμερα γιατί δεν σταματάμε τη χρηματοδότηση του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία, η απάντηση βρίσκεται στη Γερμανία. Διότι οι μικρότερες χώρες της Ευρώπης που προμηθεύονται ενέργεια από τη Ρωσία αντιπροσωπεύουν ένα χαμηλό ποσοστό της συνολικής εξάρτησης από τη Μόσχα.
Η Γαλλία, από την άλλη πλευρά, ποτέ δεν σταμάτησε να επενδύει στον στρατό της και το 70% της κατανάλωσης ενέργειας προέρχεται από πυρηνικά εργοστάσια. Για πρώτη φορά ίσως μετά από μια 40ετία, η Γαλλία πηγαίνει καλύτερα και στηρίζει με τον πρόεδρο της, Εμανουέλ Μακρόν, την ευρωπαϊκή ιδέα σε μια περίπλοκη γεωπολιτική κατάσταση. Η Γερμανία είναι σήμερα αδύναμη και μια αδύναμη Γερμανία είναι πρόβλημα για την Ευρώπη. Ακόμη και ο πληθωρισμός στη Γερμανία -στο 7,9% τον Μάιο- είναι υψηλότερος από τη Γαλλία, που περιορίστηκε στο 5,2%.
Οπότε είναι εφικτό ένα πετρελαϊκό εμπάργκο χωρίς να προκληθούν μεγάλες επιπτώσεις ακόμη και στη γερμανική οικονομία, αλλά η διακοπή του φυσικού αερίου από τη Ρωσία θα επέφερε τεράστια αναστάτωση στις βιομηχανικές δυνάμεις της χώρας καθώς με αυτό λειτουργούν όλα αυτά τα χρόνια.
Για πρώτη φορά ίσως μετά από μια 40ετία, η Γαλλία πηγαίνει καλύτερα
Η ΕΕ, ωστόσο, έχει ανακοινώσει πως θα μειώσει κατά δυο τρίτα τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέχρι τα τέλη του έτους…
Δεν μπορεί η Γερμανία να σταματήσει να προμηθεύεται φυσικό αέριο από τη Ρωσία μέχρι τα τέλη του έτους. Το 40% προέρχεται από τη Ρωσία. Δεν γίνεται να αντικατασταθεί όλη αυτή η ποσότητα φυσικού αερίου από άλλες πηγές σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Είναι τεράστιος ο όγκος για να αναπληρωθεί π.χ. από αμερικανικό LNG. Ναι μεν η ΕΕ έχει προβεί σε αυτές τις ανακοινώσεις, αλλά η Γερμανία δεν έχειεπιβεβαιώσει επίσημα ή ανεπίσημα πως θα αποστασιοποιηθεί σύντομα από το φυσικό αέριο της Ρωσίας.
Οπότε η Ευρώπη είναι εγκλωβισμένη σε έναν φαύλο κύκλο, που αναγκαστικά θα εξαρτάται ενεργειακά από τη Ρωσία για κάποιο διάστημα ακόμα…
Σε αυτή τη φάση, επισπεύδουμε την απαλλαγή μας από το ρωσικό πετρέλαιο μέχρι τα τέλη του έτους. Ούτως ή άλλως, το καλοκαίρι μειώνεται η κατανάλωση. Το ζήτημα είναι πώς θα εξασφαλιστεί η απαραίτητη ενέργεια για να καλυφθούν οι ανάγκες θέρμανσης το χειμώνα, ιδιαίτερα εάν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές. Tην ίδια ώρα, οι ΗΠΑ, που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, αυξάνουν την παραγωγή τους για να ανταπεξέλθουν το συντομότερο δυνατό στη ζήτηση και να στηρίξουν το ενεργειακό μποϊκοτάζ στη Ρωσία. Εκεί αποδίδεται, εξάλλου, η ενίσχυση του δολαρίου.
Επιπλέον, κανείς δεν γνωρίζει μέχρι τον χειμώνα εάν θα αυξηθούν οι ροές πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία ή το Ιράν. Είναι άγνωστο εάν θα καταφέρει η κυβέρνηση Μπάιντεν να καταλήξει σε συμφωνία με την Τεχεράνη ή εάν οι Δημοκρατικοί θα χάσουν την πλειοψηφία των εδρών που κατέχουν στο αμερικανικό Κογκρέσο από τις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου. Με τις τιμές του πετρελαίου, όμως, σε υψηλά επίπεδα οι Αμερικανοί έχουν κίνητρο να αυξήσουν ακόμη πιο πολύ την παραγωγή τους. Τα περιθώρια ελιγμών με το φυσικό αέριο, αντίθετα, είναι πολύ πιο στενά για την Ευρώπη.
Υπάρχει κίνδυνος ύφεσης στην Ευρωζώνη;
Ανέκαθεν το πετρέλαιο ήταν περίπλοκο ζήτημα με βαθιές ρίζες στην οικονομία και γεωπολιτικές προεκτάσεις. Ελλοχεύει κίνδυνος να σκαρφαλώσουν οι τιμές του πετρελαίου έως τα 150 δολάρια το βαρέλι εάν υπάρξει αναταραχή στις αγορές από την παρατεταμένη ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Ιδιαίτερα ευάλωτες είναι δε χώρες όπως η Ιταλία όπου εξακολουθούν να είναι δημοσιονομικά αδύναμες με υψηλό πληθωρισμό. Στην Ελλάδα, μάλιστα, ο πληθωρισμός κινείται ήδη σε διψήφια ποσοστά.
Εκτός από τις άμεσες συνέπειες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ποιοι άλλοι είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία;
Σήμερα οι κεντρικές τράπεζες προχωρούν στη μεγαλύτερη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής τουλάχιστον των τελευταίων δυο δεκαετιών. Αλλά δεν συμμερίζομαι την άποψη πως η αμερικανική οικονομία φλερτάρει με μια ύφεση, αφού ανακοινώθηκε η δημιουργία σχεδόν μισού εκατομμυρίου θέσεων εργασίας τον Μάιο. Εάν αυτή είναι μια οικονομία στα πρόθυρα της ύφεσης, τότε τι να σας πω! Υπάρχει ένας τέτοιος κίνδυνος εάν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) δρομολογήσει πιο επιθετικά μια σειρά από αυξήσεις επιτοκίων λόγω της εύρωστης απασχόλησης. Σ’ ό,τι αφορά στην Ευρώπη, ο κίνδυνος ύφεσης είναι απόμακρος σε αυτή τη φάση καθώς οι υπηρεσίες ανοίγουν ξανά, με ισχυρή κινητικότητα στην εστίαση, τα ξενοδοχεία και τον αεροπορικό κλάδο. Οι οικονομίες εξακολουθούν να βρίσκονται σε τροχιά ανάπτυξης.
Πόσο δύσκολο είναι να προβλέψει κανείς την πορεία των τιμών του μαύρου χρυσού κάτω από τη συγκεκριμένη συγκυρία;
Είναι μια πρόκληση εάν αναλογιστεί κανείς πως υπάρχει πιθανότητα να φθάσουν τα 150 δολάρια το βαρέλι στην περίπτωση ανεπαρκούς προσφοράς και τα 60 δολάρια το βαρέλι εάν υπάρξει ύφεση. Είναι δε μεγάλες οι αλυσιδωτές αντιδράσεις με τον πληθωρισμό κ.ο.κ. Είναι μια ασυνήθιστα περίπλοκη κατάσταση διότι έχουμε να συνυπολογίσουμε διάφορους παράγοντες που συμβαίνουν ταυτόχρονα. Πετρέλαιο, φυσικό αέριο, εμπορεύματα και εφοδιαστικές αλυσίδες είναι κάποιες από τις παραμέτρους που επηρεάζουν τον πληθωρισμό και κατ’ επέκταση την πολιτική των κεντρικών τραπεζών. Είναι εποχή μείωσης του επενδυτικού ρίσκου. Αυτή είναι η κυρίαρχη τάση στις αγορές.
