Για τις ενεργειακές ιδιαιτερότητες της Ελλάδας, για την ανάγκη για αύξηση στην παροχή LNG, για τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα πρέπει να τηρηθεί μακροπρόθεσμα η διασφάλιση ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της καύσης πετρελαίου και της επιστροφής στο λιγνίτη, αλλά και για τη σημασία των επενδύσεων στις ΑΠΕ, το βιομεθάνιο, το υδρογόνο και τις καθαρές μορφές ενέργειας μίλησε ο δρ. Fatih Birol, Εκτελεστικός Διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), σε συνέντευξή του στο powergame.gr.

Ο κ. Μπιρόλ σχολίασε το νέο κλιματικό νόμο της χώρας μας, ενώ προειδοποίησε, σχετικά με τη Ρωσία, πως παραμένει ο ενεργειακός κίνδυνος για την Ευρώπη που προέρχεται από την τακτική της Μόσχας να χρησιμοποιεί ως όπλο τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.


Ο κ. Μπιρόλ εξέθεσε αναλυτικά τα μέτρα που μπορεί να λάβει τόσο ειδικά η Ελλάδα, όσο και γενικότερα τα κράτη-μέλη της ΕΕ για τη διασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας, σημειώνοντας πως θα υπάρξει πρόβλημα αν η Ρωσία κλείσει τη στρόφιγγα και τα ευρωπαϊκά αποθέματα φυσικού αερίου δεν βρίσκονται σε τουλάχιστον 90% εν όψει του χειμώνα.

Προειδοποίησε επίσης ότι η ενεργειακή κρίση νομιμοποιεί μεν την επιστροφή στο λιγνίτη και την ενέργεια υψηλού άνθρακα, θα πρέπει όμως τα ευρωπαϊκά κράτη να προσέξουν, ώστε να μην παγιδευτούν σε υποδομές μεγάλης κλίμακας που θα τις εγκλωβίσουν μελλοντικά.


Τέλος ανάπτυξε τα επιχειρήματα υπέρ της επιστροφής στην πυρηνική ενέργεια, σημειώνοντας ότι η απόφαση υπέρ της πυρηνικής ενέργειας εναπόκειται στις εθνικές κυβερνήσεις, ενώ η βιωσιμότητα πιθανής επιστροφής σε αυτήν εξαρτάται από τις επενδύσεις και τα μέτρα που θα λάβει και η συγκεκριμένη βιομηχανία.

Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη:


Σε πρόσφατη συνέντευξή σας στους Financial Times, προειδοποιήσατε τα κράτη-μέλη της ΕΕ πως θα πρέπει να προετοιμαστούν για το ενδεχόμενο ενός ολικού τερματισμού της παροχής φυσικού αερίου από πλευράς Ρωσίας. Πόσο πιθανή θεωρείτε μία τέτοια περίπτωση, με άλλα λόγια η ρωσική κυβέρνηση να αποκόψει συνολικά την προμήθειά της σε φυσικό αέριο προς την ευρωπαϊκή αγορά; Πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση;
Η κατάσταση παραμένει κρίσιμη και η Ευρώπη πρέπει να κλιμακώσει τις προσπάθειές της για να οικοδομήσει την ανθεκτικότητά της εν όψει του χειμώνα. Ως Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) είχαμε προειδοποιήσει πως η Ρωσία χρησιμοποιεί ως όπλο τις εξαγωγές του φυσικού αερίου ακόμη και πριν εισβάλλει στην Ουκρανία και μόλις μία εβδομάδα από την έναρξη της σύγκρουσης, δημοσιεύσαμε ένα σχέδιο δέκα σημείων για τον περιορισμό της εξάρτησης της ΕΕ από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.

Περισσότερο από έναν μήνα αργότερα, προειδοποιήσαμε δημοσίως πως μία πλήρης αποκοπή της ροής του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη δεν μπορεί να αποκλειστεί καθώς και σχετικά με το πόσο επείγον είναι να σχεδιάσει κανείς αναλόγως.

Υπό το φως των πρόσφατων περιορισμών στην παροχή αερίου από τη Ρωσία, είναι απαραίτητη μία γκάμα μέτρων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν στη ζήτηση. Αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν τον περιορισμό της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας με ελέγχους στη θερμοκρασία των κλιματιστικών και εισαγωγή περιορισμών στις ώρες λειτουργίας των μη-βασικών εμπορικών υπηρεσιών.

Μείωση της χρήσης του φυσικού αερίου στον τομέα της ενέργειας, με την αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλής σε άνθρακα αλλά και επιτρέποντας προσωρινά την παραγωγή ενέργειας υψηλού άνθρακα και ενέργειας με καύση πετρελαίου. Την παροχή κινήτρων για μειωμένη βιομηχανική ζήτηση σε φυσικό αέριο μέσω μοντέλων δημοπρασιών που θα ανταμείβουν τους μεγάλους βιομηχανικούς καταναλωτές οι οποίοι περιορίζουν την κατανάλωση αερίου και το διαθέτουν στην αγορά.

Χρηματοδοτικοί μηχανισμοί, όπως δάνεια με κρατική στήριξη και συμβόλαια επί της διαφοράς (CFDs), θα πρέπει επίσης να εξεταστούν, προκειμένου να δημιουργήσουν κίνητρα για ενίσχυση της αποθήκευσης, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι αποθήκες είναι επαρκώς γεμάτες με το ξεκίνημα της περιόδου που αρχίζει η θέρμανση (χειμερινή περίοδος).

Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: Αν η Ρωσία κόψει το φυσικό αέριο προς την Ευρώπη και οι αποθήκες μας δεν είναι πλήρεις σε ποσοστό τουλάχιστον 90% μόλις ξεκινήσει η περίοδος της θέρμανσης, μπορεί να μην έχουμε αρκετό αέριο για όλο το χειμώνα, κάτι που θα είχε σοβαρές επιπτώσεις.

Ποια είναι η συμβουλή σας προς την ελληνική κυβέρνηση; Ποιο θα ήταν ένα ρεαλιστικό σχέδιο εκτάκτου δράσης για τη χώρα μας;
Η Ελλάδα έχει την ιδιαιτερότητα ότι λιγότερο από το 10% της τελικής ενεργειακής ζήτησης εξαρτάται από το φυσικό αέριο. Το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών σε φυσικό αέριο είναι για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (περίπου 60%). Αυτό που είναι σημείο-κλειδί, είναι να εξασφαλιστεί πως κάποια από τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας έχουν τη δυνατότητα να γυρίσουν στην καύση πετρελαίου, καθώς και να αυξηθεί η δυνατότητα για LNG.

Επίσης, τα μέτρα που θα μπορούσαν να περιορίσουν τη ζήτηση αερίου στο πνεύμα της πρόσφατης ανάλυσης του ΙΕΑ για τον περιορισμό της ζήτησης αερίου στην ΕΕ (για παράδειγμα, επιτάχυνση των έργων αιολικής και ηλιακής ενέργειας, βελτίωση της ενεργειακής αυτονομίας των κτιρίων, μείωση του θερμοστάτη κατά τη θέρμανση κατά 1ο C) θα μπορούσαν να ελαφρύνουν την πίεση στο σύστημα.

Επίσης, πρέπει να έχουμε στο νου μας πως η φθηνότερη, πιο ασφαλής και πιο πράσινη ενέργεια, είναι εκείνη, τη χρήση της οποίας μπορούμε να αποφύγουμε. Η Ελλάδα έχει σημαντική δυνατότητα να εντείνει την ενεργειακή αποδοτικότητα σε πολλούς τομείς και αυτή είναι μία δυνατότητα η οποία σήμερα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να μπει σε προτεραιότητα και να χορηγηθούν κίνητρα, όπως (έγινε) με το πρόσφατο πρόγραμμα ανακύκλωσης και αντικατάστασης των παλιών ηλεκτρικών συσκευών.

Θεωρείτε πως η διατήρηση των παλιών λιγνιτικών μονάδων αποτελεί μία επιθυμητή βραχυπρόθεσμη επιλογή για τη διασφάλιση της ενεργειακής αποδοτικότητας; Ποια είναι η ανταπόκρισή σας στον στόχο του νέου ελληνικού κλιματικού νόμου, για τον τερματισμό της χρήσης του λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ως το 2028;
Οι τρέχοντες περιορισμοί στις ενεργειακές αγορές είναι επώδυνοι για όλους μας και καταλαβαίνω πως κάποιες κυβερνήσεις πρέπει να πάρουν δύσκολες αποφάσεις προκειμένου να διασφαλίσουν τα αποθέματα ενέργειας για τους πολίτες τους. Τα προσωρινά μέτρα που εισήγαγαν αρκετά κράτη-μέλη της ΕΕ και τα οποία επιτρέπουν υψηλότερη παραγωγή ενέργειας από τον άνθρακα είναι νομιμοποιημένες ενέργειες στην παρούσα συγκυρία για την εξοικονόμηση αερίου εν όψει του χειμώνα, εκεί όπου είναι απαραίτητο για τη θέρμανση κτιρίων όπως κατοικίες, σχολεία, χώροι εργασίας. Αν γίνει ορθή διαχείριση και εισαχθούν μόνο προσωρινά, αυτά τα μέτρα δεν υπάρχει λόγος να εκτροχιάσουν τις φιλοδοξίες της ΕΕ για μηδενικές εκπομπές (ρύπων).

Ωστόσο, η τωρινή κρίση δεν θα πρέπει να αποτελέσει δικαιολογία για μία παρατεταμένη επιστροφή στον άνθρακα. Η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειες για να μειώσει την εξάρτησή της από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα επιταχύνοντας τη χρήση ανανεώσιμων (πηγών ενέργειας) και αντλιών θερμότητας, για τον διπλασιασμό των μέτρων ενεργειακής αποδοτικότητας στα κτίρια, τις μεταφορές και τη βιομηχανία και για την οικοδόμηση μίας ανθεκτικής αγοράς αερίου χαμηλού άνθρακα, βασισμένης στην εγχώρια παραγωγή βιομεθανίου και υδρογόνου.

Πολλά έχουν αλλάξει από την προηγούμενη συνέντευξη που είχατε παραθέσει στο powergame.gr. Θα λέγατε πως ο πόλεμος στην Ουκρανία συνολικά έχει βάλει σε στασιμότητα την πράσινη ενεργειακή μετάβαση ανά την Ευρώπη; Τι μπορεί να γίνει γι’ αυτό;
Πιστεύω πως χρειάζεται να είμαστε ρεαλιστές όσον αφορά στην ανάγκη για προσωρινά μέτρα, που μπορεί να απαιτούνται για να αντιμετωπίσουμε την κρίση. Όμως δεν μπορούμε να αναπτύσσουμε υποδομές ορυκτών καυσίμων μεγάλης κλίμακας που θα μας εγκλωβίσουν στο μέλλον.

Εκτός από το να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για την τωρινή παροχή (ενέργειας) -συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας- η σωστή απάντηση στην σημερινή κρίση, επιπρόσθετα, είναι μία μεγάλη και ταχεία κλιμάκωση των επενδύσεων στην ενεργειακή αποδοτικότητα, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άλλες καθαρές τεχνολογίες.

Πράττοντας αυτό, η Ευρώπη χρειάζεται επίσης να αναπτύξει καλοσχεδιασμένες βιομηχανικές πολιτικές, ώστε να αποτρέψει την επανάληψη αύριο, αυτού που βιώνουμε σήμερα, με το φυσικό αέριο της Ρωσίας- για παράδειγμα με ηλιακές φωτοβολταϊκές μονάδες ή με μπαταρίες.

Έχετε επίσης αναπτύξει το επιχείρημα υπέρ της αναβολής του κλεισίματος πυρηνικών μονάδων, ώστε να διασφαλιστεί η παροχή ενέργειας. Αποτελεί αυτό μία αναφορά στον σχεδιασμό της Γερμανίας να βάλει λουκέτο στις εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας ως το τέλος του έτους; Τι θα απαντούσατε σε όσους ανησυχούν γι’ αυτή την προοπτική;
Με βάση το σημερινό πλαίσιο της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, των εκτοξευμένων στα ύψη τιμών των ορυκτών καυσίμων, τις προκλήσεις στην ενεργειακή ασφάλεια και τις φιλόδοξες δεσμεύσεις σε σχέση με το κλίμα, βλέπουμε όλο και περισσότερες χώρες να επανεξετάζουν την πυρηνική ενέργεια με ανανεωμένο ενδιαφέρον. Φυσικά, αποτελεί απόφαση κάθε χώρας ξεχωριστά αν θα χρησιμοποιήσει αυτή την τεχνολογία ή όχι.

Προσωπικά, ικανοποιήθηκα που η κυβέρνηση του Βελγίου υιοθέτησε τη σύσταση του ΙΕΑ να αναβάλλει τον τερματισμό της πυρηνικής της δυνατότητας, καθώς αυτό συμβάλλει στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε μία δύσκολη συγκυρία.

Παρότι υπάρχουν ευνοϊκά στοιχεία για μία επιστροφή της πυρηνικής ενέργειας, μία νέα εποχή για αυτή την επιλογή δεν είναι επ’ ουδενί διασφαλισμένη. Θα εξαρτηθεί από το εάν οι κυβερνήσεις θα εφαρμόσουν ισχυρές πολιτικές για να εγγυηθούν την ασφαλή και βιώσιμη λειτουργία των πυρηνικών μονάδων για τα επόμενα χρόνια -και από το εάν θα κινητοποιήσουν τις απαραίτητες επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων σε νέες τεχνολογίες.

Η πυρηνική βιομηχανία πρέπει να αντιμετωπίσει θέματα υπέρβασης κόστους και καθυστερήσεων, που έχουν ταλανίσει την κατασκευή νέων μονάδων στις αναπτυγμένες οικονομίες.