Για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αναδύονται για τους παραγωγούς και για τον αγροδιατροφικό κλάδο ευρύτερα μιλά σε συνέντευξή του στο powergame.gr o Παύλος Σατολιάς, πρόεδρος στην Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘ.Ε.Α.Σ) και επικεφαλής του Αγροτικού Γαλακτοκομικού Συνεταιρισμού Καλαβρύτων

Ποιες είναι σήμερα οι μεγαλύτερες προκλήσεις για την ΕΘΕΑΣ;


Υπάρχουν κάποια τρέχοντα ζητήματα στα οποία πρέπει να πάρουμε άμεσα θέσεις και κάποιοι μεσοπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι σχεδιασμοί που περιλαμβάνουν προτάσεις και πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του αγροτικού τομέα και του συνεταιριστικού μοντέλου.

Στα ζητήματα άμεσης παρέμβασης είναι και τα κόστη για τους παραγωγούς;


Ναι, βέβαια. Από τα σημαντικότερα κόστη που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι αγρότες είναι το κόστος της ενέργειας. Πριν ενάμισι με δύο χρόνια είχε φτάσει τα 18, ακόμη και τα 20 λεπτά η KWh. Έχει κάνει μια ρύθμιση η κυβέρνηση για το αγροτικό τιμολόγιο με τιμή γύρω στα 10-12 λεπτά. Παρόλα αυτά, μας δίνεται η δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) ώστε και αυτό το κόστος να το εκμηδενίσουμε.

Μιλάτε για το πρόγραμμα ανάπτυξης φωτοβολταϊκών από τους αγρότες. Αυτό θα λύσει το πρόβλημα;


Έχουν γίνει εξαγγελίες μέτρων από την κυβέρνηση αλλά πρέπει άμεσα να εφαρμοστούν και να έχουν διευρυμένο αποτύπωμα και στις οργανώσεις των παραγωγών. Για παράδειγμα, το επιδοτούμενο πρόγραμμα για φωτοβολταϊκά μέχρι 50 KW στους αγρότες, ζητάμε να επεκταθεί και στους Συνεταιρισμούς. Επίσης, αυτό που πρέπει να τονίσουμε, καθώς τρέχουν και οι επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), είναι ότι όλες οι παρεμβάσεις που σχεδιάζονται θα πρέπει να υλοποιούνται γρήγορα, με πιο σύντομες διαδικασίες αξιολογήσεων και εγκρίσεων ώστε να επιταχύνεται η υλοποίηση και η απόδοση των επενδύσεων. Διότι και στο ΤΑΑ έχουμε καθυστερήσεις και πρέπει να πάμε πιο γρήγορα αλλά και το μέτρο που εξαγγέλθηκε για την εξοικονόμηση ενέργειας από τους αγρότες δεν θα έχει αποτέλεσμα εάν δεν βγουν γρήγορα οι ενισχύσεις για να επιδοτηθεί ο παραγωγός. Οι καθυστερήσεις λειτουργούν ως αντικίνητρο για την επένδυση.

Για το κόστος του πετρελαίου έχετε πρόταση;

Ζητάμε να το δει η Πολιτεία. Εμείς δεν θα υποδείξουμε τον τρόπο, π.χ. μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στο αγροτικό πετρέλαιο ή μια πιο γενναία επιδότηση επί πραγματικού κόστους πετρελαίου. Νομίζω αυτό το κατάλαβε και ο πρωθυπουργός στη συνάντηση που είχαμε. Αφορμής δοθείσης από την επιστροφή του πετρελαίου κίνησης, που δίνεται σε όλους όσοι δηλώνουν αγρότες, σημειώνω ότι θα πρέπει πλέον τα χρήματα αυτά -είτε αφορούν επιστροφή του πετρελαίου κίνησης είτε αφορούν έμμεσες και άμεσες ενισχύσεις από την ΕΕ στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ)-, πρέπει να κατευθύνονται σε αυτόν που έχει παραγωγή, στον αγρότη που παράγει και όχι στον αγρότη που δηλώνει αγρότης χωρίς να είναι.

Ακούγεται λογικό. Γιατί δεν εφαρμόζεται;

Είναι μια αστοχία της ΚΑΠ, της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου, που άφηνε αυτό το “παραθυράκι”, αν και θα μπορούσαμε ως χώρα να βρούμε τρόπους υιοθετώντας προϋποθέσεις (“κόφτες”). Γίνεται κοινωνική πολιτική με τα χρήματα του αγροτικού τομέα. Εμείς δεν θα σταματήσουμε να διεκδικούμε ενισχύσεις, επιστροφές που αφορούν δημόσια χρήματα και επενδύσεις που έχουν σκοπό να στηρίξουν τον αγροτικό τομέα να κατευθύνονται στον αγρότη που παράγει. Αυτό θα έχει παραγωγικό πολλαπλασιαστικό αποτύπωμα. Νομίζω ότι έχει γίνει πλέον κατανοητό και στην νέα ΚΑΠ που εφαρμόζουμε δεν θα έχουμε τέτοια φαινόμενα. Αυτό είναι σημαντικό διότι μειώνονται τα χρήματα από την ΕΕ, που φαίνεται να έχει άλλες προτεραιότητες, αλλά αν δεν φτάνουν και όπως πρέπει στους αγρότες δημιουργείται πρόβλημα.

Άρα το κόστος της ενέργειας και του πετρελαίου μπορείτε να το αντιμετωπίσετε με στοχευμένες επιδοτήσεις στον παραγωγό και με κίνητρα για τις ΑΠΕ, με την προϋπόθεση ότι θα αντιμετωπιστεί η γραφειοκρατία. Θα υπάρχει όμως αποτύπωμα στις τιμές των προϊόντων για τους καταναλωτές;

Τα προϊόντα έχουν ακριβύνει όλα αυτά τα χρόνια λόγω του κόστους παραγωγής. Δεν αποφάσισαν μια μέρα οι αγρότες ή οι Συνεταιρισμοί ή οι μεταποιητικές μονάδες να κερδίσουν περισσότερα. Άρα αν περιορίσουμε το κόστος ενέργειας θα έχουμε καλύτερα κοστολογημένο προϊόν για τον καταναλωτή.

Για την προώθηση των προϊόντων σε ξένους καταναλωτές, ως ΕΘΕΑΣ, έχετε προχωρήσει στη σύσταση εξαγωγικής εταιρείας. Σε τι φάση είναι αυτή η πρωτοβουλία;

Έχουμε συμφωνήσει σε καταστατικό και έχουμε ορίσει ήδη προσωρινή διοίκηση. Η ελληνική εξαγωγική συνεταιριστική ανώνυμη εταιρεία οριστικοποιεί το καταστατικό της αυτό το διάστημα, μετά το Πάσχα, και θα λέγεται CONGREXPO έχοντας συσταθεί με μετόχους τους 35 μεγαλύτερους συνεταιρισμούς της χώρας. Καθώς σκοπός της εταιρείας είναι να ανοίξει αγορές και να κλείσει μεγάλες συμφωνίες, όποιος θέλει από όλους τους συνεταιρισμούς της χώρας θα μπορεί να φέρει προϊόν για εξαγωγή κάτω από την ομπρέλα της Congrexpo, με τον κωδικό του συνεταιρισμού.

Ποιος θα “τρέξει” την εξαγωγική εταιρεία;

ΑΠ: Θα την “τρέξουν” κάποιοι άνθρωποι που ξέρουν την διεθνή αγορά. Ζητάμε όμως την τεχνογνωσία και τη στήριξη του κράτους που έχει τις διασυνδέσεις με εξαγωγικούς οργανισμούς ώστε να συνεισφέρει στην επιτυχία του εγχειρήματος. Δεν ζητάμε χρήματα, αλλά μιλάμε για μια εθνική προσπάθεια. Πρόκειται για ένα μεγάλο εθνικό brand, μέσω του οποίου θα μπορούν όλα τα προϊόντα των συνεταιρισμών να απευθυνθούν σε μεγάλες αγορές του εξωτερικού και να συνάψουν μεγάλες συμφωνίες. Αυτό θα αντιμετωπίσει κεντρικά την αδυναμία της ελληνικής παραγωγής, που -ως κατακερματισμένη- δεν ευνοεί τη σύναψη συμφωνιών με μεγάλες εταιρείες λόγω των μικρών ποσοτήτων. Στόχος είναι να συγκεντρώνονται αυτές οι ποσότητες και να γίνονται ενέργειες κεντρικά, ταυτόχρονα με την διερεύνηση αγορών. Είναι ένα φιλόδοξο σχέδιο, θέλει πολλή δουλειά και πρέπει να τύχει της υποστήριξης όλων και ειδικά της Πολιτείας σε θέματα τεχνογνωσίας.

Τι τζίρο κάνουν αυτοί οι 35 μεγαλύτεροι συνεταιρισμοί που αναφέρατε; Είναι κερδοφόροι; Και τι γίνεται με τους υπόλοιπους;

Είναι οι καλύτεροι συνεταιρισμοί της χώρας και κάνουν τζίρο γύρω στα 2,5 δισ. ευρώ. Στην ΕΘΕΑΣ έχουμε 300 συνεταιρισμούς και κάποιους πολύ μικρούς αλλά συνολικά τα μέλη μας αντιπροσωπεύουν πάνω από το 80% του συνεταιριστικού τζίρου της χώρας και οι περισσότεροι από αυτούς έχουν προοπτικές. Όποιοι συνεταιρισμοί αντιμετώπισαν προβλήματα την προηγούμενη δεκαετία μπήκαν είτε σε διαδικασία εκκαθάρισης είτε σε ρυθμίσεις. Οπότε έχουν μείνει οι μεγάλοι συνεταιρισμοί και οι μικροί που αναπτύσσονται.

Υπάρχουν όμως και οι αγρότες με “κόκκινα δάνεια”. Πώς αντιμετωπίζετε αυτό το πρόβλημα;

Χρειάζονται μελετημένα βήματα. Από παλιά έχουμε 15.000 -16.000 ΑΦΜ αγροτών με “κόκκινα” δάνεια και το ίδιο ισχύει για αρκετούς συνεταιρισμούς, με υποχρεώσεις που έρχονται από παλιά. Αυτό που λέμε εμείς για τους συνεταιρισμούς -αλλά και για τους αγρότες- είναι ότι δεν μπορεί μια συνεταιριστική περιουσία γενεών επειδή ένα προϊόν δεν πήγε καλά να περνάει στα funds. Δεν ζητάμε να χαριστεί ούτε ένα ευρώ. Ζητάμε να μας πουν σε τι αξία πουλήθηκαν τα δάνεια στα funds, να προβλέψουμε και μια μικρή “κερδοφορία” πάνω από την αξία αγοράς και από κει και πέρα να γίνει μια ρύθμιση. Έτσι όποιος συνεταιρισμός ή/και αγρότης μπορεί να καταστεί βιώσιμος να του απελευθερωθούν τα παραγωγικά ακίνητα (π.χ. σταύλος, τυροκομείο, συσκευαστήριο κ.α.) για να μπορεί να λειτουργήσει και τα funds να πάρουν τα αστικά ακίνητα ως μέρος εξασφάλισης. Πρέπει να απελευθερωθούν αυτές οι παραγωγικές δυνάμεις.

Υπάρχει “φως” στην αντιμετώπιση του προβλήματος;

Έχουμε αναλάβει κάποιες πρωτοβουλίες και περιμένουμε μετά την περίοδο του Πάσχα εξελίξεις, σε συνέχεια επαφών με τον πρωθυπουργό και την Τράπεζα της Ελλάδος. Η ΕΘΕΑΣ καλείται να διαδραματίσει έναν κεντρικό ρόλο ώστε ένα θέμα που βαλτώνει χρόνια να οδηγηθεί σε μια δίκαιη και οριστική λύση.

Έχετε άλλες προτάσεις για την ανάταξη του συνεταιριστικού κινήματος με γνώμονα την δημιουργία αξίας για τον παραγωγό αλλά και για τον καταναλωτή;

Η κεντρική ιδέα είναι να κινητροδοτήσουμε. Θέλουμε ένα σύγχρονο πλαίσιο που θα καθορίζει τη λειτουργία των Συνεταιρισμών, με την Πολιτεία να ασκεί μεν εποπτεία, να αφήνει δε ευελιξία ώστε η ένωση Συνεταιρισμών να λειτουργεί ως εταιρεία. Έχουμε παραδείγματα στη χώρα μας που δείχνουν ότι όπου υπάρχουν ισχυροί Συνεταιρισμοί κερδίζουν όλοι: οι παραγωγοί, το προϊόν, η τοπική οικονομία και ο καταναλωτής. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να νομοθετήσει η Πολιτεία και έχουμε σχετικές προτάσεις. Μόνο μέσα από το συνεταιριστικό κίνημα θα έχουμε την ισορροπία που θέλουμε: καλή τιμή στον παραγωγό και καλό προϊόν σε προσιτή τιμή στον καταναλωτή. Αυτό γίνεται στην κεντρική Ευρώπη και στις ανεπτυγμένες χώρες όπου η παρέμβαση των Συνεταιρισμών είναι καταλυτική. Αυτό είναι σημαντικό για την βιωσιμότητα και το μέλλον του πρωτογενή τομέα στη χώρα μας. Έχουμε καταγράψει παρατηρήσεις και διαμορφώνουμε προτάσεις.

Ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα για τον σύγχρονο αγρότη είναι η εξέλιξη της τεχνολογίας. Υπάρχει εκπαίδευση;

Το θέμα της εκπαίδευσης είναι κεντρικό και το τοποθετούμε σε δύο βάσεις, αφενός στην εκπαίδευση για τη συνεργασία, κάτι που μπορούμε να πετύχουμε μόνο με οικονομικά κίνητρα στη χώρα μας και αφετέρου στην εκπαίδευση του αγρότη επιχειρηματία, που θα αντιλαμβάνεται τις τάσεις στην αγορά και θα μπορεί να υιοθετήσει καινοτομίες και να εφαρμόσει νέες τεχνολογίες.

Οι αλλαγές στο κλίμα έχουν αφυπνήσει τον αγροτικό κόσμο;

Η κλιματική αλλαγή αναδύει κινδύνους και καθιστά περισσότερο αναγκαία την εκπαίδευση των παραγωγών και την παρακολούθηση των εξελίξεων της επιστήμης.

Παρόλα αυτά υπάρχουν και αντιδράσεις όταν επιστήμονες προτείνουν αλλαγές στο μοντέλο παραγωγής. Πώς το αντιμετωπίζετε αυτό;

Βλέπουμε καθημερινά ότι οι παραγωγοί υπολογίζουν το ρίσκο και δυσκολεύονται να κάνουν μεγάλες αλλαγές. Προτιμούν να διατηρήσουν τη σιγουριά κι ας μην διεκδικήσουν μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία. Αυτό το μοντέλο όμως πρέπει να αλλάξει. Κι αυτό επιτάσσει και η κλιματική αλλαγή που επηρεάζει τη δραστηριότητά μας. Άρα δεν μπορούμε να επιμένουμε σε παραδοσιακές καλλιέργειες. Πρέπει να πάμε σε καλλιέργειες λιγότερο ενεργοβόρες και με λιγότερες ανάγκες σε νερό, με τις οποίες μπορούμε να δώσουμε μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία στο προϊόν. Για παράδειγμα, το βαμβάκι φέρνει κάποια χρήματα στη χώρα αλλά ο παραγωγός δεν παίρνει καμία υπεραξία, ούτε καν οι εκκοκιστές δεδομένου ότι μεγάλος όγκος φεύγει προς την Τουρκία και επιστρέφει ως έτοιμο προϊόν, ρούχα και νήματα. Άρα δεν μπορείς να επιμένεις σε τέτοιες καλλιέργειες, κάτι που φυσικά δεν μπορεί να γίνει βίαια, από τη μια μέρα στην άλλη, κι επιπλέον πρέπει ο παραγωγός να στηριχθεί και να κατανοήσει την ανάγκη της αλλαγής. Αυτός είναι ένας διαρκής αγώνας κι ένα στοίχημα που απαιτεί τη συμμετοχή όλων: επιστημόνων, παραγωγών, συνεταιρισμών, της ΕΘΕΑΣ, της Πολιτείας κ.ο.κ..

Μιλώντας για το βαμβάκι που απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού μήπως παραβλέπουμε ότι η Ελλάδα είναι κορυφαίος παγκόσμιος παίκτης στη συγκεκριμένη αγορά; Δεν θα ήταν πιο βιώσιμο να αναβιώσει η κλωστοϋφαντουργία και να διασωθεί όποια τεχνογνωσία έχει απομείνει στον κλάδο μετά την αποβιομηχάνιση;

Αυτό είναι ένα παράδειγμα. Πρέπει να ζυγίσουμε τις αποφάσεις. Σήμερα δεν έχουμε υπεραξία στο βαμβάκι, ούτε Συνεταιρισμούς, ούτε εκκοκκιστήρια και βιομηχανίες. Πρέπει να σκεφτούμε αν θα δημιουργήσουμε όλη την αλυσίδα, μέχρι το τελικό προϊόν, ώστε να δημιουργηθεί η υπεραξία για τους αγρότες, τους μεταποιητές και την οικονομία της χώρας ή αν θα πάμε σε άλλο προϊόν που θα φέρει άμεσα αυτή την υπεραξία και πιθανόν θα βοηθήσει τον τόπο μας λόγω της κλιματικής κρίσης. Το νερό είναι η επόμενη πρόκληση που αναδύεται και πρέπει να διαχειριστούμε σωστά αυτό τον πόρο διότι χωρίς νερό δεν υπάρχει καλλιέργεια και δεν υπάρχει ζωική παραγωγή. Πρέπει να υλοποιήσουμε μεγάλα έργα, στο πλαίσιο και του ΤΑΑ, με φραγματοδεξαμενές οι οποίες συγκρατούν το νερό και εμπλουτίζουν το υπέδαφος. Τώρα είναι η ώρα να ανοίξουν αυτές οι συζητήσεις σε συνδυασμό με την ενδυνάμωση των Συνεταιρισμών ώστε να αναλάβουν ρόλο καθοδηγητικό, ως ο μόνος θεσμός που μπορεί να εγγυηθεί το εισόδημα του αγρότη.