Των Σπύρου Νάννου, Γιώργου Λυκουρέντζου - Εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

Εστιάζοντας σε δύο βασικά στοιχεία, τα οποία εκτιμάται ότι θα κρίνουν κατά πολύ τον νικητή των εκλογών, πορεύονται προς την τελευταία εβδομάδα πριν από την κρίσιμη αναμέτρηση της 25ης Ιανουαρίου τα κόμματα, στα κεντρικά επιτελεία των οποίων εξετάζονται όλα τα σενάρια, προκειμένου να προσαρμόσουν τη στρατηγική τους. Πρόκειται, πρώτον, για τον αριθμό των κομμάτων που θα εξασφαλίσουν την είσοδό τους στη Βουλή και, δεύτερον, για την προσέλκυση των αναποφάσιστων ψηφοφόρων, που στην πλειοψηφία τους εκτιμάται ότι ανήκουν στον μεσαίο χώρο. 

Ο βασικός κορμός, λοιπόν, ανήκει στο Κέντρο και σίγουρα θα γείρει την πλάστιγγα ή προς την αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ ή προς το κλείσιμο της ψαλίδας για τη Ν.Δ. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως ο μεν ΣΥΡΙΖΑ σπεύδει να μιλήσει για κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και άλλων φόρων, ενώ η Ν.Δ. εγκαταλείπει την ακραία ρητορική του φόβου και προσπαθεί να κάνει «άνοιγμα» στον μεσαίο χώρο. Στη λογική αυτή, ο πρωθυπουργός πυκνώνει τις τηλεοπτικές εμφανίσεις του και αναμένεται να υπάρξει και στροφή στην επικοινωνιακή τακτική της κυβέρνησης. Την ίδια ώρα, τα επιτελεία των δύο βασικών μονομάχων φαίνεται ότι προκρίνουν στο παρασκήνιο το σενάριο των «καθαρών λύσεων», καθώς φαίνεται πια ξεκάθαρα από την εξέλιξη των δημοσκοπήσεων ότι τα ποσοστά του δικομματισμού ενισχύονται ύστερα από αρκετά χρόνια και θα καθορίσουν τη μέρα μετά τις κάλπες. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, το ενδεχόμενο επαναληπτικών εκλογών φαντάζει πλέον πιο πιθανό από ποτέ, με τα δύο κόμματα να εξετάζουν ανοιχτά αυτό το πλάνο, για διαφορετικούς όμως λόγους το καθένα.

Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, ο σχεδιασμός στον οποίο έχει καταλήξει ο Αλ. Τσίπρας (ο οποίος σε κάθε ευκαιρία τονίζει ότι δεν σκοπεύει να συνεργαστεί με κανένα από τα υπάρχοντα κόμματα) είναι η επιδίωξη της αυτοδυναμίας μέχρι και την ύστατη ώρα. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, τα σενάρια που εξετάζονται είναι δύο: Εάν η διαφορά με τη Ν.Δ. είναι μικρότερη των 2,5 μονάδων, ο ΣΥΡΙΖΑ θα επιδιώξει συνεργασία κυρίως με το «Ποτάμι» και τους ΑΝ.ΕΛ. και δευτερευόντως με το ΠΑΣΟΚ. Εάν, ωστόσο, η διαφορά ξεπεράσει τις 3,5 μονάδες (κάτι που είναι και το πλέον πιθανό, με βάση τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, μεταξύ των οποίων και  της Metron Analysis), οι εισηγήσεις που κυριαρχούν στην Κουμουνδούρου είναι να προτιμηθεί ο δρόμος της νέας προσφυγής στις κάλπες, καθώς εκτιμούν ότι σε μια τέτοια περίπτωση οι ψηφοφόροι θα ακολουθήσουν το πρώτο κόμμα, δίνοντάς του αυτοδυναμία. Αντίστοιχα, στη Νέα Δημοκρατία αρχίζει να κερδίζει έδαφος η άποψη ότι η «γαλάζια» παράταξη σε ενδεχόμενες επαναληπτικές εκλογές, ακόμα και αν την 25η Ιανουαρίου κερδίσει την πρώτη θέση ο ΣΥΡΙΖΑ, θα περάσει μπροστά, αφού το κλίμα φόβου, αστάθειας και χάους που θα διαμορφωθεί μετά την αποτυχία σχηματισμού κυβέρνησης θα συσπειρώσει τους ψηφοφόρους της.

Πάντως, στη λογική των «καθαρών λύσεων» φαίνεται ότι προσανατολίζονται και εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου, που διαβλέπουν ότι μια κυβέρνηση με αυτοδυναμία θα αποτελούσε πρώτης τάξεως ευκαιρία να υπάρξει πρόοδος σε μια σειρά από κρίσιμα θέματα στον χώρο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, αλλά και στο μοίρασμα της «πίτας» την επόμενη μέρα. Κι αυτό διότι θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η καινούργια Βουλή, εκτός από νέα πολιτικά, θα «γεννήσει» και νέα επιχειρηματικά «τζάκια», τα οποία από τώρα εκδηλώνουν τις προτιμήσεις τους.

ΣΕΝΑΡΙΟ 1

Επαναληπτικές εκλογές όπως το 2012, με λίστα

Με τα δεδομένα που διαμορφώνονται, το πιθανότερο σενάριο είναι να οδηγηθεί η χώρα σε επαναληπτικές κάλπες. Στην κατεύθυνση αυτή αναμένεται να συμβάλουν αφ’ ενός το ενδεχόμενο κανένα κόμμα να μην πετύχει αυτοδυναμία, αφ’ ετέρου το γεγονός ότι οι διερευνητικές εντολές που θα ακολουθήσουν για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας μπορεί να αποβούν άκαρπες. Σε μια τέτοια περίπτωση, η χώρα οδηγείται σε δεύτερες εκλογές, όπως έγινε και το 2012, με λίστα, καθώς δεν θα έχει συμπληρωθεί το 18μηνο από τις προηγούμενες κάλπες. Πιθανότητες για ένα τέτοιο σενάριο υπάρχουν μόνο αν έρθει πρώτος ο ΣΥΡΙΖΑ, καθώς σε περίπτωση επικράτησης της Νέας Δημοκρατίας άπαντες θεωρούν βέβαιο ότι θα σχηματιστεί κυβέρνηση. Δεδομένου, όμως, ότι όλες οι δημοσκοπήσεις δίνουν πρώτο κόμμα τον ΣΥΡΙΖΑ (με την αυτοδυναμία για πρώτη φορά να βρίσκεται προ των θυρών), η δήλωση του Αλέξη Τσίπρα πως δεν προτίθεται να συνεργαστεί με το ΠΑΣΟΚ, το «Ποτάμι» και το ΚΙΔΗΣΟ, η πιθανότητα οι ΑΝ.ΕΛ. (ο μόνος σίγουρος εταίρος του ΣΥΡΙΖΑ) να μείνουν εκτός Βουλής, καθώς και η θέση του ΚΚΕ πως δεν θα δώσει ψήφο ανοχής σε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ συντελούν στη διαμόρφωση αυτού του σκηνικού. Πάντως, ενδεχόμενη προκήρυξη δεύτερων εκλογών θα σημάνει μακρά προεκλογική περίοδο. Ο αστάθμητος παράγοντας που οδηγεί όχι σε μια σύντομη προεκλογική περίοδο 21 ημερών, αλλά πιθανότατα σε μία έως και 40 ημερών και δεύτερες εκλογές ακόμα και στις 15 Μαρτίου, είναι η υποχρεωτική για τους περισσότερους συνταγματολόγους εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τη Βουλή που θα προκύψει την επόμενη Κυριακή.

ΣΕΝΑΡΙΟ 2

Αυτοδυναμία ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και στο όριο των 151

Από την προηγούμενη εβδομάδα στην Κουμουνδούρου μιλούν για την ανάγκη επίτευξης αυτοδυναμίας, όχι μόνο για να αποφύγουν τη συζήτηση περί συνεργασιών της επόμενης ημέρας, αλλά και για να συμβάλουν με αυτόν τον τρόπο στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συσπείρωση των ψηφοφόρων της Αριστεράς. Ωστόσο, σύμφωνα με τους πολιτικούς αναλυτές, το ύψος του πήχη της αυτοδυναμίας εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το συνολικό ποσοστό των κομμάτων που δεν θα μπουν στη Βουλή. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι τα σενάρια που εξασφαλίζουν αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ, έστω και οριακή, προβλέπουν Βουλή με έξι κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ, Ν.Δ., «Ποτάμι», Χρυσή Αυγή, ΚΚΕ και ΠΑΣΟΚ), με τους Ανεξάρτητους Ελληνες και το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών του Γιώργου Παπανδρέου να μένουν εκτός Κοινοβουλίου. Ενδεικτικό είναι το σενάριο σύμφωνα με το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ θα εξασφαλίσει 151 έδρες, στην περίπτωση που συγκεντρώσει ποσοστό 35%, και θα ακολουθούν η Ν.Δ. με 31%, το τρίτο κόμμα με 7%, το τέταρτο κόμμα με 6%, το πέμπτο κόμμα με 4,5% και το έκτο κόμμα με 3,5%, ενώ εκτός Βουλής θα μένουν κόμματα με συνολικό ποσοστό 13%. Οπως γίνεται αντιληπτό, κλειδί για την επίτευξη αυτοδυναμίας είναι το ποσοστό των κομμάτων που θα μείνουν εκτός Βουλής, την ώρα που οι εκλογικοί αναλυτές πιστεύουν ότι αυτό είναι πιθανόν να μειωθεί μέχρι την ημέρα των εκλογών, δεδομένου ότι τα δημοσκοπικά ευρήματα τους τελευταίους μήνες δείχνουν σημάδια ενίσχυσης του σημερινού δικομματισμού.

ΣΕΝΑΡΙΟ 3

Οι συνεργασίες της Κουμουνδούρου

Μέχρι στιγμής, το τοπίο που διαμορφώνεται για το ενδεχόμενο μετεκλογικών συνεργασιών μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και άλλων κομμάτων δείχνει ιδιαίτερα θολό, με την Κουμουνδούρου να μη δείχνει έτοιμη για συμβιβασμούς. Μοναδική αχτίδα φωτός για τον Αλέξη Τσίπρα είναι ο Πάνος Καμμένος, που εμφανίζεται πρόθυμος για κυβερνητική συνεργασία με την Κουμουνδούρου, εφόσον το κόμμα του καταφέρει να μπει στη Βουλή. Ιδιάζουσα περίπτωση είναι ο Σταύρος Θεοδωράκης. Παρά την «κόντρα» που έχουν, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ στην ουσία αφήνει να εννοηθεί πως τα δύο κόμματα μπορούν να συναντηθούν κάπου στη… μέση! Πάντως, υποψήφιοι του «Ποταμιού», όπως ο Χάρης Θεοχάρης, λένε ανοιχτά πως το κόμμα τους μπορεί να συνεργαστεί μετεκλογικά με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά υπό προϋποθέσεις. Το ΠΑΣΟΚ θεωρεί πως πρέπει να υπάρξει μια εθνική στρατηγική, με τη συμμετοχή των δύο πρώτων κομμάτων (ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ.), ωστόσο δεν λέει «όχι» σε μια συνεργασία με την Κουμουνδούρου. Ολα, όμως, θα εξαρτηθούν από την αριθμητική των εδρών κάθε κόμματος που θα προκύψει την ερχόμενη Κυριακή.

Μέχρι στιγμής, πάντως, και σύμφωνα με την εκτίμηση εδρών της Metron Analysis, οι κοινοβουλευτικές δυνάμεις αναμένεται να κινηθούν ως εξής: ΣΥΡΙΖΑ 138-147 έδρες, Ν.Δ. 72-85 έδρες, Χ.Α. 14-20 έδρες, ΠΑΣΟΚ 11-17 έδρες, «Ποτάμι» 19-29 έδρες, ΚΚΕ 14-19 έδρες και ΑΝ.ΕΛ. 9-13 έδρες.

ΣΕΝΑΡΙΟ 4

Βουλή οκτώ κομμάτων και συνθήκες ακυβερνησίας

Εντονος προβληματισμός επικρατεί στα επιτελεία των κομμάτων για το ενδεχόμενο να διαμορφωθούν συνθήκες ακυβερνησίας από τα εκλογικά αποτελέσματα. Στην υλοποίηση αυτού του σεναρίου υπολογίζεται ότι μπορεί να συμβάλει η έντονη πόλωση, που εκτιμάται ότι θα εκτινάξει τον ΣΥΡΙΖΑ σε ποσοστά μεταξύ 36% και 37%, αλλά και τη Ν.Δ. στο 31%-32%, πράγμα που θα οδηγήσει στην απώλεια της αυτοδυναμίας από το πρώτο κόμμα, καθώς θα μειωθεί το αθροιστικό ποσοστό των κομμάτων που δεν θα μπουν στη Βουλή. Στην περίπτωση, μάλιστα, που προκύψει οκτακομματική Βουλή με το κόμμα του Γ. Παπανδρέου ή των ΑΝ.ΕΛ. του Π. Καμμένου, τότε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα συγκεντρώσει πάνω από 145 έδρες. Και αυτό παρά το γεγονός ότι στην Κουμουνδούρου θεωρούν ότι το ΚΚΕ μπορεί να προσφέρει ψήφο ανοχής, κάτι βέβαια που ο γενικός γραμματέας του κόμματος, Δημήτρης Κουτσούμπας, απορρίπτει κατηγορηματικά! Αντίστοιχα, ένας μεγάλος συνασπισμός με τη Νέα Δημοκρατία φαντάζει όνειρο θερινής νυκτός, ενώ ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έχει κόψει κάθε συζήτηση συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ, όπως και με το ΚΙΔΗΣΟ, αν και ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου μιλώντας στην ιταλική εφημερίδα «Corriere della Sera» άφησε μια «χαραμάδα» ελπίδας για συνεννόηση. Ενδεικτικό είναι πως στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ μιλούν για Ειδικά Δικαστήρια προκειμένου να ερευνηθεί το πώς φθάσαμε στα Μνημόνια.

ΣΕΝΑΡΙΟ 5

Η Ν.Δ. προσβλέπει σε επανάληψη του 2000

Το πέμπτο σενάριο -ίσως το πιο αδύναμο αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με όλες τις μετρήσεις- αναφέρεται στην περίπτωση που η Ν.Δ. έρθει, έστω και οριακά, πρώτο κόμμα. Στη λεωφόρο Συγγρού προσβλέπουν στην επανάληψη των εκλογών του 2000, όταν ο Κώστας Καραμανλής, ο οποίος προηγείτο, έχασε με ισχνή διαφορά από τον Κώστα Σημίτη. Σε αυτή την δύσκολη περίπτωση, έχοντας εξασφαλίσει 142 έδρες, θα μπορούσε να συγκυβερνήσει με οποιοδήποτε κόμμα λάμβανε ποσοστό άνω του 4%. Για την επικράτηση αυτού του σεναρίου, στη Νέα Δημοκρατία έχουν ρίξει όλο το βάρος στον Αντώνη Σαμαρά και στις περιοδείες του σε όλη την Ελλάδα. Το ερώτημα είναι με ποια κόμματα θα μπορούσε η «γαλάζια» παράταξη να συνεργαστεί. Εχουμε και λέμε: Με το «Ποτάμι» η συνεργασία φαντάζει «φυσιολογική», δεδομένου ότι ο Σταύρος Θεοδωράκης θεωρεί, όπως λέει στις συνεντεύξεις του, πως «το Ποτάμι θα συνεργαστεί για να σώσει τη χώρα». Με το ΠΑΣΟΚ τα πράγματα είναι πιο απλά, αφού υπάρχει η σχετική εμπειρία. Περιπτώσεις π.χ. υφαρπαγής βουλευτών (Αντζελα Γκερέκου) δεν πρόκειται να αποτελέσουν εμπόδιο για τη μετεκλογική συνεργασία τους. Με τους ΑΝ.ΕΛ. δεν πρόκειται να υπάρξει σημείο επαφής. Αλλωστε, στη Συγγρού θεωρούν πως ο Πάνος Καμμένος δεν θα μπορέσει να βρεθεί στην επόμενη Βουλή. Για το ΚΙΔΗΣΟ του Γιώργου Παπανδρέου, τα πράγματα είναι ιδιαίτερα ρευστά. Εφόσον μπει στη Βουλή, ο πρώην πρωθυπουργός δεν αποκλείεται να συζητήσει με τον Αντώνη Σαμαρά, όμως υπάρχουν πολλά εμπόδια. Για παράδειγμα, δεν έχει ξεχάσει -και το λέει στις συνεντεύξεις του- τι έγινε την περίοδο που τον ανέτρεψαν από την πρωθυπουργία.

ΣΕΝΑΡΙΟ 6

Ο φόβος «ατυχήματος» σε θέματα οικονομίας

Μπορεί η αιφνίδια προσφυγή των δύο (ως τώρα) συστημικών τραπεζών στον Εκτακτο Μηχανισμό Ρευστότητας να έχει προληπτικό και μάλλον περιορισμένου εύρους χαρακτήρα (όπως τουλάχιστον διαβεβαιώνουν στελέχη της Alpha και της Eurobank, αλλά κι από την Τράπεζα της Ελλάδος), ωστόσο δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς το προφανές: ότι όσο εμπλέκεται το θέμα των τραπεζών στην προεκλογική ατζέντα, τόσο ηλεκτρίζεται η ατμόσφαιρα και αυξάνεται ο εκνευρισμός στους καταθέτες, που ομολογουμένως έχουν επιδείξει ως τώρα αξιοθαύμαστη αυτοσυγκράτηση και ψυχραιμία, παρά τον «βομβαρδισμό» τους με σενάρια περί Grexit, αλλά και τη «θολούρα» για το πώς ακριβώς θα επιχειρηθεί η αναδιάρθρωση του χρέους. Αφήνοντας κανείς κατά μέρος το πώς και το γιατί διέρρευσε το αίτημα των δύο τραπεζών για προσφυγή στον ELA (στην κρίση του 2012 είχαν αντληθεί περί τα 120 δισ. ευρώ, χωρίς να ανοίξει... ρουθούνι), η πραγματικότητα είναι ότι η ρευστότητα έχει περιοριστεί δραστικά, αφού όλα τα εργαλεία (όπως ο εσωτερικός δανεισμός με repos) έχουν εξαντληθεί, ενώ συν τοις άλλοις υπάρχει μια ελεγχόμενη μεν, αλλά διόλου ευκαταφρόνητη εκροή καταθέσεων. Και το ερώτημα που μένει να απαντηθεί στις κάλπες της επόμενης Κυριακής είναι αν αυτή η αναστάτωση στο τραπεζικό σύστημα θα επηρεάσει την ψήφο των αναποφάσιστων...