Κουμουτσάκος: Φοβάμαι ότι η Λιβύη θα προχωρήσει και σε ανακήρυξη ΑΟΖ
Για το σχέδιο Ερντογάν να σβήσει από τον χάρτη Κρήτη, Ρόδο, Καστελόριζο, Κάρπαθο και Κύπρο και τί κρύβεται πίσω από αυτό, τους κινδύνους για την Ελλάδα από το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης και τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, συζήτησαν μεταξύ άλλων, στην εκπομπή του ΣΚΑΪ «Αποτύπωμα» και τον δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα, ο Αναπληρωτής Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιώργος Κουμουτσάκος, ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών και νυν βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Κατρούγκαλος και ο Αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Πρωθυπουργού, Θάνος Ντόκος.
Για την επίμαχη συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης, που παραβιάζει την ελληνική ΑΟΖ, ο κ. Κουμουτσάκος δήλωσε ότι «αυτό το μνημόνιο κατανόησης είναι μια παραβίαση του διεθνούς Δικαίου της θάλασσας διότι αγνοεί τα δικαιώματα της Κρήτης που είναι το μεγαλύτερο νησί στη νοτιοανατολική Μεσόγειο».
Πρόσθεσε ότι «το άρθρο 121 της σύμβασης του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας είναι ξεκάθαρο ότι τα νησιά έχουν όλα τα δικαιώματα στις θαλάσσιες ζώνες που έχει η ίδια η στεριά, επομένως είναι καταφανώς παραβατική αυτή η συμφωνία. Έχει προβλήματα εσωτερικής νομιμοποίησης διότι ο πρωθυπουργός Σαράζ είναι ουσιαστικά πρωθυπουργός της Τρίπολης δεν ελέγχει όλη τη Λιβύη, και το σύνταγμα το λιβυκό προβλέπει μόνο το υπουργικό συμβούλιο μπορεί να προχωρήσει. Είναι μια εξέλιξη που περιπλέκει τη κατάσταση κι άλλο στην ανατολική Μεσόγειο. Είναι μια συμφωνία που δεν παράγει νομικά αποτελέσματα και πολιτικά είναι έωλη. Δεν μπορεί να σταθεί γεωπολιτικά με κανέναν τρόπο. Πέρα των δηλώσεων Ερντογάν, όλοι οι άλλοι παίκτες στη περιοχή, Ρωσία, Αίγυπτος, Ελλάδα, Γαλλία κτλ θεωρούν τη συμφωνία παράνομη και αβάσιμη».
Από τη πλευρά του ο κ. Κατρούγκαλος, για το αν μας ξάφνιασε αυτή η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης, τοποθετήθηκε: «Προφανώς δεν μας ξάφνιασε. Η Τουρκία προσπαθεί -όπως με τις παράνομες γεωτρήσεις εντός κυπριακής ΑΟΖ- να αμφισβητήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα και στη πραγματικότητα να σπάσει την απομόνωση που έχει απέναντι στο σύνολο της διεθνούς κοινότητας. Τώρα κάνει το ίδιο πράγμα, να δημιουργήσει έναν αντιπερισπασμό στη γενικευμένη της απομόνωση με παράνομες νομικές πράξεις».
Ο κ. Κατρούγκαλος ασκώντας κριτική στη κυβέρνηση είπε ότι ‘εμείς δεν θα μιλήσουμε για Πρέσπες στο Αιγαίο όπως έκανε η ΝΔ, δεν μπορούμε όμως να μην ασκήσουμε κριτική ως προς την παθητικότητα του τελευταίου διαστήματος που πρέπει να αναστραφεί με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες». Ο κ. Κατρούγκαλος αναφέρθηκε στο τελευταίο ευρωπαϊκό συμβούλιο που ήταν πρωθυπουργός ο Αλέξης Τσίπρας, όπου λήφθηκε απόφαση για κυρώσεις και «αυτό είναι όπλο. Θα πρέπει να επιμείνει η Ελλάδα ώστε αυτές οι κυρώσεις να επεκταθούν και για όσες κινήσεις επιχειρήσει τυχών να κάνει σε αυτή τη ζώνη που τάχα συμφώνησε με τη Λιβύη». Ο κ. Κατρούγκαλος πρόσθεσε πως η Γαλλία είναι η μόνη χώρα που παίρνει τις θέσεις της Ελλάδας με δυναμισμό. Αναφέρθηκε και στην MED7 λέγοντας ότι η χώρα μας πρέπει να επιστρέψει στην ενεργητική εξωτερική πολιτική.
Ο αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Πρωθυπουργού, κ. Θάνος Ντόκος, συμπλήρωσε ότι η Τουρκία έχει «ένα παλιό αφήγημα, ότι υπάρχουν ιστορικές αδικίες με τη συμφωνία της Λοζάνης και κυρίως με το Παρίσι που έδωσε τα δωδεκάνησα, ότι υπάρχουν γεωγραφικές ιδιαιτερότητες και αυτό προσπαθεί να το ανατρέψει κυρίως με τη θεωρία των γκρίζων ζωνών προσθέτοντας ότι απομονώθηκε στην ανατολική Μεσόγειο. Αντιδρά με τρεις τρόπους: Συντεταγμένες στην αν. Μεσόγειο, πολιτική κανονιοφόρων και γεωτρήσεις και τώρα αυτή η συμφωνία (με Λιβύη)». Ο κ. Ντόκος πρόσθεσε ότι η Τουρκία έσπευσε να γίνει αυτή η συμφωνία τώρα γιατί μετά από μήνες μπορεί να μην υπάρχει «φιλική κυβέρνησης προς τη Τουρκία, στη Λιβύη».
Σημείωσε πως η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε μια αδύναμη λιβυκή κυβέρνηση για την προώθηση του σχεδίου της και η Ελλάδα πρέπει να εκμεταλευτεί αυτή την αδυναμία χρησιμοποιώντας «όλα τα εργαλεία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ιταλία, Ρωσία, Αίγυπτο οποιονδήποτε για να εμποδίσουμε την επικύρωση αυτής της συμφωνίας από το κοινοβούλιο της Λιβύης, αποδυναμόνοντας το αδύναμο αυτό νομικό επιχεήρημα που έχει η Τουρκία». Πρόσθεσε ότι η Ελλάδα πρέπει να έχει συνομιλίες με Αίγυπτο και Ισραήλ ενώ δεν δήλωσε αισιόδοξος για το πόσο σκληρές θα είναι ενδεχόμενες ευρωπαϊκές κυρώσεις στη Τουρκία, ωστόσο «κάποια αποτελέσματα έχουν υπάρξει καθώς η Τουρκία δυσκολεύεται στις γεωτρήσεις γιατί έχει υπάρξει απαγόρευση στη πώληση υλικών και τεχνογνωσίας».
Για το ποια θα είναι η επόμενη κίνηση της Τουρκίας και αν θα βάλει «φωτιά» στέλνοντας πλοία στη Κρήτη, ο κ. Κουτσουμάκος επανέλαβε της θέση της Ελλάδας, ότι δεν έχει ισχύ η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης, γιατί ο επικεφαλής της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης Φαγιέζ Αλ Σάρατζ, είναι πρωθυπουργός της Τρίπολης και όχι του συνόλου της χώρας. Σημείωσε ότι «το άρθρο 8 Libyan political agreement του 2015 προβλέπει ότι δικαίωμα σύναψης διεθνών συμφωνιών έχει το προεδρικό συμβούλιο, και επιπλέον πρέπει να κυρωθεί από τη βουλή των αντιπροσώπων. Υπάρχει ένα τεράστιο νομικό κενό».
Για τις επόμενες κινήσεις της Ελλάδας, ο κ. Ντόκος είπε ότι «ήμασταν πάντα πολύ διστακτικοί στο να αρχίσουμε να ανακοινώνουμε συντεταγμένες γιατί αυτό θα οδηγούσε σε κλιμάκωση, αμφισβητήσεις από την άλλη πλευρά και θα μας έβαζε σε φαύλο κύκλο όπου κανείς δεν θα έβγαινε κερδισμένος». Πρόσθεσε ότι «ορίσαμε με το νόμο Μανιάτη ποια είναι τα ελληνικά όρια έναντι στη Λιβύη και με βάση αυτόν τον χάρτη και με αυτή τη προσωρινή τη χάραξη, λέγοντας ότι η μέση γραμμή μέχρι να υπάρξει μία διευθέτηση του ζητήματος με διαπραγματεύσεις, και με αυτή τη λογική, δώσαμε και την εκμετάλλευση οικοπέδων σε μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες».
Από τη πλευρά του ο κ. Κουμουτσάκος είπε ότι δεν είναι «no man’s land η ελληνική υφαλοκρηπίδα, αντιθέτως έχει καταγραφεί και έχουν δοθεί οικόπεδα προς εκμετάλλευση σε συγκεκριμένο μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας».
Ο κ. Κουτρούγκαλος τόνισε ότι η Ελλάδα πρέπει να στέλνει ένα σαφές μήνυμα, «δεν διεκδικούμε τίποτα που δεν μας ανήκει σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, δεν θα ανεχθούμε επεμβάσεις στα κυριαρχικά μας δικαιώματα, άρα η απάντηση του αν στείλουν πλοία η Τούρκοι, έχει μια πάγια και διαχρονική απάντηση».
Αναφερόμενος στη μαγνητοσκοπημένη συνέντευξη που έδωσε ο Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα Μπουράκ Οζουγκεργκίν στην εκπομπή του ΣΚΑΪ «Αποτύπωμα», λέγοντας μεταξύ άλλων ότι «η Ελλάδα προκαλεί, όχι εμείς», και μεταδόθηκε, ο κ. Κουμουτσάκος είπε ότι «υπάρχει μια πολύ ευφυής διπλωματική γλώσσα όσον αφορά τον τρόπο που η Κύπρος καθόρισε την ΑΟΖ της με τις άλλες χώρες. Λέει ο τούρκος πρέσβης ότι αυτό δεν μπορεί να το κάνει μονομερώς. Θα απαντούσε ποτέ η Άγκυρα θετικά σε μια πρόσκληση της Λευκωσίας να καθοριστεί μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου ΑΟΖ; Αυτό θα ήταν μια αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας που δεν θα την έκανε ποτέ. Λέει (ο τούρκος πρέσβης), να κλείσει το Κυπριακό και τότε να μιλήσουμε. Δηλαδή να κλείσει ένα θέμα, το κλειδί του οποίου κρατάει η Τουρκία. Όλη η επιχειρηματολογία του δεν στέκει».
Ο κ. Κουτσουμάκος πρόσθεσε ότι ο όρος «γαλάζια πατρίδα» είναι ένα δόγμα που δεν προέκυψε τώρα αλλά προετοιμαζόταν από τα τέλη του ’90. «Ο πρέσβης Ελεγκντάτ ήταν ο πρώτος που έβαλε αυτόν τον όρο στη συζήτηση και ακολούθησε ο Νταβούτογλου με το βιβλίο περί στρατηγικού βάθους που εξηγούσε ότι η Οθωμανική Αυτοκρατία ουσιαστικά κατέρρευσε όταν σταμάτησε να ελέγχει τις θάλασσες και ‘πρέπει να επανέλθουμε στις θάλασσες’, δηλαδή τη ‘γαλάζια πατρίδα’. Νομίζω ότι αυτό εκδηλώθηκε όταν ανέπτυξαν επαρκώς ισχυρό πολεμικό ναυτικό και τώρα γίνεται μια σημαία της Τουρκίας που έχουν τη δυνατότητα μιας προβολής ισχύος για να το επιβάλουν».
Ο κ. Κουμουτσάκος τοποθετήθηκε και στο μεταναστευτικό και τις απειλές της Τουρκίας ότι «θα ανοίξει τις πόρτες» -με τον Τούρκο πρέσβη να δηλώνει ότι «έρχονται περισσότεροι πρόσφυγες, σας στέλνουμε περισσότερους»- λέγοντας ότι τέτοιες δηλώσεις, όταν επαναλαμβάνονται από τον Ερντογάν, είναι «μία ανοιχτή πρόσκληση προσέλκυσης μεταναστών και προσφύγων προς τη Δύση και ένα κλείσιμο ματιού στους διακινητές». Συνέχισε λέγοντας: «Είναι δυνατόν μια χώρα όπως η Τουρκία με την πολύ ισχυρή φιλοσοφία εσωτερικής ασφάλειας να μη μπορεί να εντοπίσει που και ποιοι κατασκευάσουν εκατοντάδες χιλιάδες πλαστικές βάρκες που περνούν απέναντι οι μετανάστες;».
Ο ίδιος είπε ότι σε αυτή την ερώτηση, όταν είχε απευθυνθεί στον τούρκο πρέσβη, τον οποίο γνωρίζει, δεν έλαβε απάντηση, παρά του είπε ότι «εμείς κρατάμε χίλιους (μετανάστες) και περνάνε (στην Ελλάδα) 500». Ο κ. Κουμουτσάκος πρόσθεσε ότι θα πάρει πάρα πολύ χρόνο να επιτύχουμε τη παραμικρή πρόοδο σε συζητήσεις με τη Τουρκία για το μεταναστευτικό.
Απαντώντας στον κ. Κατρούγκαλο, ο οποίος άσκησε κριτική λέγοντας ότι η κυβέρνηση δεν σήκωσε τους τόνους έχοντας «ευγενικές διατυπώσεις», ο κ. Κουμουτσάκος σημείωσε ότι ο «πρωθυπουργός ενήργησε άμεσα με τηλεφωνικές επαφές όπως αυτή με τον Γάλλο πρόεδρο και ότι ο κ. Δένδιας πήγε στην Αίγυπτο και ο κ. Μητσοτάκης είχε επαφές στο Λονδίνο».
Απευθυνόμενος εκ νέου στον κ. Κατρούγκαλο, ο Αναπληρωτής Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, είπε: «Κανείς από εμάς δεν έχει πει ότι πρέπει να είμαστε μοναχοφαγάδες στην ανατολική μεσόγειο. Ήταν δικός σας υπουργός που το είπε. Και εσείς είπατε ότι έχει πολύ μακρά ακτογραμμή στον νότο της η Τουρκία, επιχείρημα που μόλις χρησιμοποίησε ο Τούρκος πρέσβης. Σε τέτοιες δύσκολες εθνικές στιγμές να μην ασκείτε μια αντιπολίτευση που δεν έχει αντίστιξη με τη πραγματικότητα σε μια κυβέρνηση που ανέλαβε πριν τρεις μήνες και χειρίζεται με πάρα πολύ υπεύθυνο τρόπο ένα πάρα πολύ δύσκολο πρόβλημα». Ο κ. Κατρούγκαλος απάντησε: «Όλοι θέλουμε να υπάρχει εθνικό μέτωπο στα εθνικά ζητήματα, όμως δεν υπηρετούμε τη πατρίδα όταν δεν υπηρετούμε την αλήθεια».
Για την έγκριση του μνημονίου κατανόησης με την Άγκυρα από τη κυβέρνηση της Λιβύης αργά το βράδυ, μετά το τουρκικό κοινοβούλιο και παρά τις έντονες αντιδράσεις, ο κ. Ντόκος τόνισε πως «δεν είναι μια ευχάριστη εξέλιξη αλλά δεν ενδυναμώνει υποχρεωτικά τη νομιμότητα της όλης συμφωνίας γιατί λείπει η επικύρωση από το κοινοβούλιο». Πρόσθεσε ότι η Τουρκία αψηφά το διεθνές δίκαιο και τη κοινή λογική σημειώνοντας πως «η γειτονική χώρα δεν έχει κανένα ρόλο και κυριαρχικά δικαιώματα νότια της Κρήτης».
Για το ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις, ο κ. Ντόκος έκανε λόγο για δύο πιθανά σενάρια. «Το πρώτο είναι ότι η Τουρκία δημιουργεί ένα πολιτικό τετελεσμένο γιατί νομικά είναι μηδενικό το αποτέλεσμα, και το βάζει στο συρτάρι για να το αξιοποιήσει όταν θεωρήσει πως υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες. Το λιγότερο αισιόδοξο σενάριο είναι ότι η Τουρκία προσπαθεί άμεσα να το εκμεταλλευτεί. Υπάρχει και μια δεύτερη συμφωνία που μιλάει για συνεργασία Τουρκίας-Λιβύης στην άμυνα και στην άμυνα. Άρα η Τουρκία στέλνει πλοίο για έρευνες, συνοδεία πλοίων του πολεμικού της ναυτικού». Ο κ. Ντόκος πρόσθεσε: «Κατά πόσο η Τουρκία έχει σκεφτεί καλά να βρεθεί σε μια περιοχή που γεωγραφικά δεν την εξυπηρετεί -αν φτάσουμε σε ένα πολύ κακό σενάριο κλιμάκωσης είναι δικό της θέμα- αλλά εδώ υπάρχει μια δυσκολία αντίδρασης όσον αφορά το τί θα κάνουμε σε αυτό το σενάριο που δεν είναι όμως το πιθανότερο. Οι λεονταρισμό εδώ δεν ωφελούν αλλά ένα πολύ συγκεκριμένο μήνυμα για το είδος της αντίδρασης θα πρέπει να σταλεί μέσω αρμόδιων διαύλων επικοινωνίας».
Για το τί πρέπει να κάνει η Ελλάδα με την ΑΟΖ, ο κ. Κουμουτσάκος είπε ότι «δεν είναι ακριβές ότι δεν έγιναν προσπάθειες από ελληνικές κυβερνήσεις να καθοριστεί ΑΟΖ και με τη Λιβύη και με την Αίγυπτο». Σημείωσε ότι είχε κάνει προσπάθεια η κυβέρνηση Καραμανλή το 2004 για συνομιλίες με τις δύο χώρες χωρίς να καταλήξουν κάπου, με τη Λιβύη να έχει την πιο αρνητική στάση. «Η Αίγυπτος από τότε δεν δεχόταν την επήρεια της νήσου Στρογγύλης και για αυτό δεν προχώρησαν οι συνομιλίες», είπε ο κ. Κουμουτσάκος. Για το αν μπορεί αυτό να αλλάξει σήμερα, ο ίδιος σημείωσε πως «με τη δυναμική που έχει διαμορφωθεί λόγω των συνεργασιών Κύπρου, Ελλάδας, Αιγύπτου και Ισραήλ, έχουμε μια περισσότερη ελπίδα να προσμένουμε».
Κουμουτσάκος: Φοβάμαι ότι η Λιβύη θα προχωρήσει και σε δεύτερη συμφωνία
Ο κ. Κουμουτσάκος δήλωσε πως τον ανησυχεί «μήπως η Λιβύη προχωρήσει σε μία ανακήρυξη ΑΟΖ στο δυτικό κομμάτι μας. Είναι τόσο ισχυρή η σχέση Άγκυρας-Τρίπολης, που επειδή ήταν κάτι που στο παρελθόν επιχειρήθηκε από τη Λιβύη, τράβηξε και έκλεισε τον Κόλπο της Σύρτης και μετρούσε από εκεί και έξω τις ΑΟΖ της χωρίς να αναγνωρίζει την επήρεια της Σαπιέντζας, των Στροφάδων, της Γαύδου. Με ανησυχεί το ενδεχόμενο αυτό. Ελπίζω να μην προχωρήσει σε μια ανακήρυξη ΑΟΖ και η Τρίπολη.Θα ήταν ένα αρνητικό σενάριο που πρέπει να το προλάβουμε».
Για το αν θέλουμε να κάτσουμε σε ένα τραπέζι με τη Τουρκία και να λύσουμε τα θέματα της οριοθέτησης η προτιμάμε να τα αφήνουμε να σέρνονται διότι ξέρουμε ότι αν το θέμα πάει στη Χάγη δεν θα πάρουμε όλα όσα έχουμε πειστεί ότι είναι δικά μας, ο κ. Κατρούγκαλος είπε: «Έχουμε κάθε εθνικό συμφέρον να επιθυμούμε λύση. Γιατί η προοπτική εξέλιξη των πραγμάτων θα έχει μια Τουρκία που έχει ήδη καταστεί περιφερειακή δύναμη και θα συνεχίσει να αυξάνει την ισχύ της έχοντας πάγια πολιτική να προβάλει την ισχύ αυτή. Πρέπει με βάση το δίκαιο της θάλασσας να συνεχίσουμε τις διερευνητικές, που δεν μπορούν να αποδώσουν όσο συνεχίζεται η παραβατική από τουρκικής πλευράς, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει άλλη διέξοδος από τη συνέχεια του διαλόγου με τη πεποίθηση ότι μόνο πολυμερής ή διμερής λύσεις μπορεί να υπάρχουν με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο».
Πόσο εθνικά συμφέρουσα είναι η προσφυγή στη Χάγη;
Στην υποθετική ερώτηση, αν ο Ερντογάν έλεγε στην Ελλάδα «ελάτε να υπογράψουμε ένα συνυποσχετικό και πάμε να λύσουμε τις διαφορές στη Χάγη», η οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση μπορεί να αναλάβει το πολιτικό κόστος να παραπέμψει αυτό που θεωρούμε «αδιαπραγμάτευτο» στη κρίση ενός δικαστηρίου και να πάρουμε την όποια απόφαση, ο κ. Κατρούγκαλος απάντησε: «Πρώτον πρέπει να υπάρχει καταρχήν συμφωνία επί του περιεχομένου του. Εάν το αντικείμενο του συνυποσχετικού ήταν μόνο η οριοθέτηση των οικονομικών μας ζωνών, δεν βλέπω κανένα πρόβλημα από πλευράς εθνικού συμφέροντος. Απλώς είναι αυτονόητο ότι δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνονται σε αυτό θέματα κυριαρχίας, που δυστυχώς προβάλει η Τουρκία».
Στην ίδια ερώτηση ο κ. Ντόκος απάντησε: «Δεν θα διαφωνήσω απλώς ένα συνυποσχετικό για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών θα πρέπει να λαμβάνει υπόψιν το θέμα των χωρικών υδάτων. Γιατί αν δεν υπάρξει μια συμφωνία σε αυτό, εάν πάμε με τα 6 μίλια προφανώς θα πάρουμε κάτι πολύ λιγότερο από αυτό που θα παίρναμε σε μια άλλη διευθέτηση». Ο κ. Ντόκος πρόσθεσε ότι ενδεχομένως η απόφαση του δικαστηρίου να ήταν θετική αλλά όχι στο 100%.
Από τη πλευρά του ο κ. Κουμουτσάκος σημείωσε ότι η διαπραγμάτευση για να κλείσει το συνυποσχετικό, δηλαδή η συμφωνία του τί θα πάμε στο δικαστήριο, «εμποδίζεται διότι ειδικά μετά το 1996, όταν φτάνει η ιστορία του καθορισμού των ζωνών, ειδικά της υφαλοκρηπίδας, προκύπτει θέμα γραμμής βάσης, δηλαδή από ποιο νησί θα μετρηθούν, και εκεί η Τουρκία βάζει θέμα γκρίζων ζωνών. Κάτι που είναι αδιανόητο για την ελληνική πλευρά να δεχτεί ότι μπορούμε προκειμένου να καθοριστούν οι θαλάσσιες ζώνες, να μιλήσουμε για μειωμένη εδαφική κυριαρχία της χώρας. Εκεί οδηγούμαστε σε ένα αδιέξοδο. Μακάρι η Τουρκία να αναθεωρήσει για να προχωρήσουμε».
Αδύναμη Ευρώπη, απρόβλεπτος ο Τραμπ
Για τον φόβο ότι σε περίπτωση κρίσης δεν έχουμε την σιγουριά της στήριξης των ΗΠΑ και πως η Ευρώπη δείχνει αδύναμη να αντιδράσει, ο κ. Ντόκος τόνισε πως και ο γγ του ΝΑΤΟ φοβάται μήπως είναι ο πρώτος στον Οργανισμό που θα χάσει χώρα, σε περίπτωση αποχώρησης της Τουρκίας και δεν θα ασκήσει καμία πίεση. Πρόσθεσε ότι υπάρχουν δυνάμεις όπως η Γαλλία που θέλουν να παίξουν ρόλο στη περιοχή, αλλά η σχέση Μακρόν – Ερντογάν είναι συγκρουσιακή και θα κάνει τα πράγματα χειρότερα.
Από τη πλευρά του ο κ. Κατρούγκαλος είπε πως «το πολιτικό μας σπίτι είναι η Ευρώπη. Υπάρχει μια πρόταση κυρίως από τη Γαλλία, που λέει ότι η ΕΕ πρέπει να έχει αυτόνομη ευρωπαϊκή άμυνα και να κατοχυρώσει τα σύνορά της. Πρέπει να επιστρέψουμε σε μια ενεργητική εξωτερική διπλωματία από την οποία δεν περιμένουμε προστάτες. Χρειάζεται μια πολυμέρεια και πολυδιάστατο χαρακτήρα. Διάσκεψη των χωρών του Νότου, των MED7, όπου οι χώρες αυτές έχουν μια κοινότητα αντίληψης μαζί μας. Πρέπει σε κάθε περίπτωση να επιστρέψουμε σε ενεργητική εξωτερική πολιτική».
Κουμουτσάκος: Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα τα σενάρια
Ο κ. Κουμουτσάκος υπογράμμισε ότι «η αντίδραση πρέπει να είναι πολυεπίπεδη. Οι συνεργασίες που έχουμε με τα κράτη της περιοχής, Αίγυπτο, Ισραήλ, Βουλγαρία, βάζω και τα ΝΑΤΟϊκά κράτη, δηλαδή να κάνουμε μια ζώνη αποτροπής γύρω από τη Τουρκία, και σε επίπεδο Ε.Ε. και ΝΑΤΟ». Πρόσθεσε ότι είναι πιθανόν να μην υπάρξει παρέμβαση από τις ΗΠΑ, αλλά «μια σύγκρουση Ελλάδας-Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο θα ωφελήσει έναν πολύ μεγάλο παίκτη, τον ελέφαντα στο δωμάτιο, που είναι η Ρωσία. Δεν νομίζω ότι η Δύση, με τις ανταγωνιστικές σχέσεις που έχει σήμερα με τη Ρωσία, θα άφηνε να εξελιχθεί μια τέτοια σύγκρουση σε βάρος των δυτικών συμφερόντων μακροπρόθεσμα και υπέρ των συμφερόντων της Ρωσίας. Δεν παύει όμως να είμαστε σε ένα εξαιρετικά πολύπλοκο γεωπολιτικό περιβάλλον και πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα τα πιθανά σενάρια».
«Παραβίαση του διεθνούς Δικαίου της θάλασσας το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης»
Για την επίμαχη συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης, που παραβιάζει την ελληνική ΑΟΖ, ο κ. Κουμουτσάκος δήλωσε ότι «αυτό το μνημόνιο κατανόησης είναι μια παραβίαση του διεθνούς Δικαίου της θάλασσας διότι αγνοεί τα δικαιώματα της Κρήτης που είναι το μεγαλύτερο νησί στη νοτιοανατολική Μεσόγειο».
Πρόσθεσε ότι «το άρθρο 121 της σύμβασης του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας είναι ξεκάθαρο ότι τα νησιά έχουν όλα τα δικαιώματα στις θαλάσσιες ζώνες που έχει η ίδια η στεριά, επομένως είναι καταφανώς παραβατική αυτή η συμφωνία. Έχει προβλήματα εσωτερικής νομιμοποίησης διότι ο πρωθυπουργός Σαράζ είναι ουσιαστικά πρωθυπουργός της Τρίπολης δεν ελέγχει όλη τη Λιβύη, και το σύνταγμα το λιβυκό προβλέπει μόνο το υπουργικό συμβούλιο μπορεί να προχωρήσει. Είναι μια εξέλιξη που περιπλέκει τη κατάσταση κι άλλο στην ανατολική Μεσόγειο. Είναι μια συμφωνία που δεν παράγει νομικά αποτελέσματα και πολιτικά είναι έωλη. Δεν μπορεί να σταθεί γεωπολιτικά με κανέναν τρόπο. Πέρα των δηλώσεων Ερντογάν, όλοι οι άλλοι παίκτες στη περιοχή, Ρωσία, Αίγυπτος, Ελλάδα, Γαλλία κτλ θεωρούν τη συμφωνία παράνομη και αβάσιμη».
Από τη πλευρά του ο κ. Κατρούγκαλος, για το αν μας ξάφνιασε αυτή η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης, τοποθετήθηκε: «Προφανώς δεν μας ξάφνιασε. Η Τουρκία προσπαθεί -όπως με τις παράνομες γεωτρήσεις εντός κυπριακής ΑΟΖ- να αμφισβητήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα και στη πραγματικότητα να σπάσει την απομόνωση που έχει απέναντι στο σύνολο της διεθνούς κοινότητας. Τώρα κάνει το ίδιο πράγμα, να δημιουργήσει έναν αντιπερισπασμό στη γενικευμένη της απομόνωση με παράνομες νομικές πράξεις».
Ο κ. Κατρούγκαλος ασκώντας κριτική στη κυβέρνηση είπε ότι ‘εμείς δεν θα μιλήσουμε για Πρέσπες στο Αιγαίο όπως έκανε η ΝΔ, δεν μπορούμε όμως να μην ασκήσουμε κριτική ως προς την παθητικότητα του τελευταίου διαστήματος που πρέπει να αναστραφεί με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες». Ο κ. Κατρούγκαλος αναφέρθηκε στο τελευταίο ευρωπαϊκό συμβούλιο που ήταν πρωθυπουργός ο Αλέξης Τσίπρας, όπου λήφθηκε απόφαση για κυρώσεις και «αυτό είναι όπλο. Θα πρέπει να επιμείνει η Ελλάδα ώστε αυτές οι κυρώσεις να επεκταθούν και για όσες κινήσεις επιχειρήσει τυχών να κάνει σε αυτή τη ζώνη που τάχα συμφώνησε με τη Λιβύη». Ο κ. Κατρούγκαλος πρόσθεσε πως η Γαλλία είναι η μόνη χώρα που παίρνει τις θέσεις της Ελλάδας με δυναμισμό. Αναφέρθηκε και στην MED7 λέγοντας ότι η χώρα μας πρέπει να επιστρέψει στην ενεργητική εξωτερική πολιτική.
Ο αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Πρωθυπουργού, κ. Θάνος Ντόκος, συμπλήρωσε ότι η Τουρκία έχει «ένα παλιό αφήγημα, ότι υπάρχουν ιστορικές αδικίες με τη συμφωνία της Λοζάνης και κυρίως με το Παρίσι που έδωσε τα δωδεκάνησα, ότι υπάρχουν γεωγραφικές ιδιαιτερότητες και αυτό προσπαθεί να το ανατρέψει κυρίως με τη θεωρία των γκρίζων ζωνών προσθέτοντας ότι απομονώθηκε στην ανατολική Μεσόγειο. Αντιδρά με τρεις τρόπους: Συντεταγμένες στην αν. Μεσόγειο, πολιτική κανονιοφόρων και γεωτρήσεις και τώρα αυτή η συμφωνία (με Λιβύη)». Ο κ. Ντόκος πρόσθεσε ότι η Τουρκία έσπευσε να γίνει αυτή η συμφωνία τώρα γιατί μετά από μήνες μπορεί να μην υπάρχει «φιλική κυβέρνησης προς τη Τουρκία, στη Λιβύη».
Σημείωσε πως η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε μια αδύναμη λιβυκή κυβέρνηση για την προώθηση του σχεδίου της και η Ελλάδα πρέπει να εκμεταλευτεί αυτή την αδυναμία χρησιμοποιώντας «όλα τα εργαλεία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ιταλία, Ρωσία, Αίγυπτο οποιονδήποτε για να εμποδίσουμε την επικύρωση αυτής της συμφωνίας από το κοινοβούλιο της Λιβύης, αποδυναμόνοντας το αδύναμο αυτό νομικό επιχεήρημα που έχει η Τουρκία». Πρόσθεσε ότι η Ελλάδα πρέπει να έχει συνομιλίες με Αίγυπτο και Ισραήλ ενώ δεν δήλωσε αισιόδοξος για το πόσο σκληρές θα είναι ενδεχόμενες ευρωπαϊκές κυρώσεις στη Τουρκία, ωστόσο «κάποια αποτελέσματα έχουν υπάρξει καθώς η Τουρκία δυσκολεύεται στις γεωτρήσεις γιατί έχει υπάρξει απαγόρευση στη πώληση υλικών και τεχνογνωσίας».
Για το ποια θα είναι η επόμενη κίνηση της Τουρκίας και αν θα βάλει «φωτιά» στέλνοντας πλοία στη Κρήτη, ο κ. Κουτσουμάκος επανέλαβε της θέση της Ελλάδας, ότι δεν έχει ισχύ η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης, γιατί ο επικεφαλής της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης Φαγιέζ Αλ Σάρατζ, είναι πρωθυπουργός της Τρίπολης και όχι του συνόλου της χώρας. Σημείωσε ότι «το άρθρο 8 Libyan political agreement του 2015 προβλέπει ότι δικαίωμα σύναψης διεθνών συμφωνιών έχει το προεδρικό συμβούλιο, και επιπλέον πρέπει να κυρωθεί από τη βουλή των αντιπροσώπων. Υπάρχει ένα τεράστιο νομικό κενό».
Για τις επόμενες κινήσεις της Ελλάδας, ο κ. Ντόκος είπε ότι «ήμασταν πάντα πολύ διστακτικοί στο να αρχίσουμε να ανακοινώνουμε συντεταγμένες γιατί αυτό θα οδηγούσε σε κλιμάκωση, αμφισβητήσεις από την άλλη πλευρά και θα μας έβαζε σε φαύλο κύκλο όπου κανείς δεν θα έβγαινε κερδισμένος». Πρόσθεσε ότι «ορίσαμε με το νόμο Μανιάτη ποια είναι τα ελληνικά όρια έναντι στη Λιβύη και με βάση αυτόν τον χάρτη και με αυτή τη προσωρινή τη χάραξη, λέγοντας ότι η μέση γραμμή μέχρι να υπάρξει μία διευθέτηση του ζητήματος με διαπραγματεύσεις, και με αυτή τη λογική, δώσαμε και την εκμετάλλευση οικοπέδων σε μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες».
Από τη πλευρά του ο κ. Κουμουτσάκος είπε ότι δεν είναι «no man’s land η ελληνική υφαλοκρηπίδα, αντιθέτως έχει καταγραφεί και έχουν δοθεί οικόπεδα προς εκμετάλλευση σε συγκεκριμένο μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας».
Ο κ. Κουτρούγκαλος τόνισε ότι η Ελλάδα πρέπει να στέλνει ένα σαφές μήνυμα, «δεν διεκδικούμε τίποτα που δεν μας ανήκει σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, δεν θα ανεχθούμε επεμβάσεις στα κυριαρχικά μας δικαιώματα, άρα η απάντηση του αν στείλουν πλοία η Τούρκοι, έχει μια πάγια και διαχρονική απάντηση».
Αναφερόμενος στη μαγνητοσκοπημένη συνέντευξη που έδωσε ο Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα Μπουράκ Οζουγκεργκίν στην εκπομπή του ΣΚΑΪ «Αποτύπωμα», λέγοντας μεταξύ άλλων ότι «η Ελλάδα προκαλεί, όχι εμείς», και μεταδόθηκε, ο κ. Κουμουτσάκος είπε ότι «υπάρχει μια πολύ ευφυής διπλωματική γλώσσα όσον αφορά τον τρόπο που η Κύπρος καθόρισε την ΑΟΖ της με τις άλλες χώρες. Λέει ο τούρκος πρέσβης ότι αυτό δεν μπορεί να το κάνει μονομερώς. Θα απαντούσε ποτέ η Άγκυρα θετικά σε μια πρόσκληση της Λευκωσίας να καθοριστεί μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου ΑΟΖ; Αυτό θα ήταν μια αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας που δεν θα την έκανε ποτέ. Λέει (ο τούρκος πρέσβης), να κλείσει το Κυπριακό και τότε να μιλήσουμε. Δηλαδή να κλείσει ένα θέμα, το κλειδί του οποίου κρατάει η Τουρκία. Όλη η επιχειρηματολογία του δεν στέκει».
Ο κ. Κουτσουμάκος πρόσθεσε ότι ο όρος «γαλάζια πατρίδα» είναι ένα δόγμα που δεν προέκυψε τώρα αλλά προετοιμαζόταν από τα τέλη του ’90. «Ο πρέσβης Ελεγκντάτ ήταν ο πρώτος που έβαλε αυτόν τον όρο στη συζήτηση και ακολούθησε ο Νταβούτογλου με το βιβλίο περί στρατηγικού βάθους που εξηγούσε ότι η Οθωμανική Αυτοκρατία ουσιαστικά κατέρρευσε όταν σταμάτησε να ελέγχει τις θάλασσες και ‘πρέπει να επανέλθουμε στις θάλασσες’, δηλαδή τη ‘γαλάζια πατρίδα’. Νομίζω ότι αυτό εκδηλώθηκε όταν ανέπτυξαν επαρκώς ισχυρό πολεμικό ναυτικό και τώρα γίνεται μια σημαία της Τουρκίας που έχουν τη δυνατότητα μιας προβολής ισχύος για να το επιβάλουν».
Ο κ. Κουμουτσάκος τοποθετήθηκε και στο μεταναστευτικό και τις απειλές της Τουρκίας ότι «θα ανοίξει τις πόρτες» -με τον Τούρκο πρέσβη να δηλώνει ότι «έρχονται περισσότεροι πρόσφυγες, σας στέλνουμε περισσότερους»- λέγοντας ότι τέτοιες δηλώσεις, όταν επαναλαμβάνονται από τον Ερντογάν, είναι «μία ανοιχτή πρόσκληση προσέλκυσης μεταναστών και προσφύγων προς τη Δύση και ένα κλείσιμο ματιού στους διακινητές». Συνέχισε λέγοντας: «Είναι δυνατόν μια χώρα όπως η Τουρκία με την πολύ ισχυρή φιλοσοφία εσωτερικής ασφάλειας να μη μπορεί να εντοπίσει που και ποιοι κατασκευάσουν εκατοντάδες χιλιάδες πλαστικές βάρκες που περνούν απέναντι οι μετανάστες;».
Ο ίδιος είπε ότι σε αυτή την ερώτηση, όταν είχε απευθυνθεί στον τούρκο πρέσβη, τον οποίο γνωρίζει, δεν έλαβε απάντηση, παρά του είπε ότι «εμείς κρατάμε χίλιους (μετανάστες) και περνάνε (στην Ελλάδα) 500». Ο κ. Κουμουτσάκος πρόσθεσε ότι θα πάρει πάρα πολύ χρόνο να επιτύχουμε τη παραμικρή πρόοδο σε συζητήσεις με τη Τουρκία για το μεταναστευτικό.
Απαντώντας στον κ. Κατρούγκαλο, ο οποίος άσκησε κριτική λέγοντας ότι η κυβέρνηση δεν σήκωσε τους τόνους έχοντας «ευγενικές διατυπώσεις», ο κ. Κουμουτσάκος σημείωσε ότι ο «πρωθυπουργός ενήργησε άμεσα με τηλεφωνικές επαφές όπως αυτή με τον Γάλλο πρόεδρο και ότι ο κ. Δένδιας πήγε στην Αίγυπτο και ο κ. Μητσοτάκης είχε επαφές στο Λονδίνο».
Απευθυνόμενος εκ νέου στον κ. Κατρούγκαλο, ο Αναπληρωτής Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, είπε: «Κανείς από εμάς δεν έχει πει ότι πρέπει να είμαστε μοναχοφαγάδες στην ανατολική μεσόγειο. Ήταν δικός σας υπουργός που το είπε. Και εσείς είπατε ότι έχει πολύ μακρά ακτογραμμή στον νότο της η Τουρκία, επιχείρημα που μόλις χρησιμοποίησε ο Τούρκος πρέσβης. Σε τέτοιες δύσκολες εθνικές στιγμές να μην ασκείτε μια αντιπολίτευση που δεν έχει αντίστιξη με τη πραγματικότητα σε μια κυβέρνηση που ανέλαβε πριν τρεις μήνες και χειρίζεται με πάρα πολύ υπεύθυνο τρόπο ένα πάρα πολύ δύσκολο πρόβλημα». Ο κ. Κατρούγκαλος απάντησε: «Όλοι θέλουμε να υπάρχει εθνικό μέτωπο στα εθνικά ζητήματα, όμως δεν υπηρετούμε τη πατρίδα όταν δεν υπηρετούμε την αλήθεια».
Για την έγκριση του μνημονίου κατανόησης με την Άγκυρα από τη κυβέρνηση της Λιβύης αργά το βράδυ, μετά το τουρκικό κοινοβούλιο και παρά τις έντονες αντιδράσεις, ο κ. Ντόκος τόνισε πως «δεν είναι μια ευχάριστη εξέλιξη αλλά δεν ενδυναμώνει υποχρεωτικά τη νομιμότητα της όλης συμφωνίας γιατί λείπει η επικύρωση από το κοινοβούλιο». Πρόσθεσε ότι η Τουρκία αψηφά το διεθνές δίκαιο και τη κοινή λογική σημειώνοντας πως «η γειτονική χώρα δεν έχει κανένα ρόλο και κυριαρχικά δικαιώματα νότια της Κρήτης».
Για το ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις, ο κ. Ντόκος έκανε λόγο για δύο πιθανά σενάρια. «Το πρώτο είναι ότι η Τουρκία δημιουργεί ένα πολιτικό τετελεσμένο γιατί νομικά είναι μηδενικό το αποτέλεσμα, και το βάζει στο συρτάρι για να το αξιοποιήσει όταν θεωρήσει πως υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες. Το λιγότερο αισιόδοξο σενάριο είναι ότι η Τουρκία προσπαθεί άμεσα να το εκμεταλλευτεί. Υπάρχει και μια δεύτερη συμφωνία που μιλάει για συνεργασία Τουρκίας-Λιβύης στην άμυνα και στην άμυνα. Άρα η Τουρκία στέλνει πλοίο για έρευνες, συνοδεία πλοίων του πολεμικού της ναυτικού». Ο κ. Ντόκος πρόσθεσε: «Κατά πόσο η Τουρκία έχει σκεφτεί καλά να βρεθεί σε μια περιοχή που γεωγραφικά δεν την εξυπηρετεί -αν φτάσουμε σε ένα πολύ κακό σενάριο κλιμάκωσης είναι δικό της θέμα- αλλά εδώ υπάρχει μια δυσκολία αντίδρασης όσον αφορά το τί θα κάνουμε σε αυτό το σενάριο που δεν είναι όμως το πιθανότερο. Οι λεονταρισμό εδώ δεν ωφελούν αλλά ένα πολύ συγκεκριμένο μήνυμα για το είδος της αντίδρασης θα πρέπει να σταλεί μέσω αρμόδιων διαύλων επικοινωνίας».
Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα με την ΑΟΖ
Για το τί πρέπει να κάνει η Ελλάδα με την ΑΟΖ, ο κ. Κουμουτσάκος είπε ότι «δεν είναι ακριβές ότι δεν έγιναν προσπάθειες από ελληνικές κυβερνήσεις να καθοριστεί ΑΟΖ και με τη Λιβύη και με την Αίγυπτο». Σημείωσε ότι είχε κάνει προσπάθεια η κυβέρνηση Καραμανλή το 2004 για συνομιλίες με τις δύο χώρες χωρίς να καταλήξουν κάπου, με τη Λιβύη να έχει την πιο αρνητική στάση. «Η Αίγυπτος από τότε δεν δεχόταν την επήρεια της νήσου Στρογγύλης και για αυτό δεν προχώρησαν οι συνομιλίες», είπε ο κ. Κουμουτσάκος. Για το αν μπορεί αυτό να αλλάξει σήμερα, ο ίδιος σημείωσε πως «με τη δυναμική που έχει διαμορφωθεί λόγω των συνεργασιών Κύπρου, Ελλάδας, Αιγύπτου και Ισραήλ, έχουμε μια περισσότερη ελπίδα να προσμένουμε».
Κουμουτσάκος: Φοβάμαι ότι η Λιβύη θα προχωρήσει και σε δεύτερη συμφωνία
Ο κ. Κουμουτσάκος δήλωσε πως τον ανησυχεί «μήπως η Λιβύη προχωρήσει σε μία ανακήρυξη ΑΟΖ στο δυτικό κομμάτι μας. Είναι τόσο ισχυρή η σχέση Άγκυρας-Τρίπολης, που επειδή ήταν κάτι που στο παρελθόν επιχειρήθηκε από τη Λιβύη, τράβηξε και έκλεισε τον Κόλπο της Σύρτης και μετρούσε από εκεί και έξω τις ΑΟΖ της χωρίς να αναγνωρίζει την επήρεια της Σαπιέντζας, των Στροφάδων, της Γαύδου. Με ανησυχεί το ενδεχόμενο αυτό. Ελπίζω να μην προχωρήσει σε μια ανακήρυξη ΑΟΖ και η Τρίπολη.Θα ήταν ένα αρνητικό σενάριο που πρέπει να το προλάβουμε».
Για το αν θέλουμε να κάτσουμε σε ένα τραπέζι με τη Τουρκία και να λύσουμε τα θέματα της οριοθέτησης η προτιμάμε να τα αφήνουμε να σέρνονται διότι ξέρουμε ότι αν το θέμα πάει στη Χάγη δεν θα πάρουμε όλα όσα έχουμε πειστεί ότι είναι δικά μας, ο κ. Κατρούγκαλος είπε: «Έχουμε κάθε εθνικό συμφέρον να επιθυμούμε λύση. Γιατί η προοπτική εξέλιξη των πραγμάτων θα έχει μια Τουρκία που έχει ήδη καταστεί περιφερειακή δύναμη και θα συνεχίσει να αυξάνει την ισχύ της έχοντας πάγια πολιτική να προβάλει την ισχύ αυτή. Πρέπει με βάση το δίκαιο της θάλασσας να συνεχίσουμε τις διερευνητικές, που δεν μπορούν να αποδώσουν όσο συνεχίζεται η παραβατική από τουρκικής πλευράς, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει άλλη διέξοδος από τη συνέχεια του διαλόγου με τη πεποίθηση ότι μόνο πολυμερής ή διμερής λύσεις μπορεί να υπάρχουν με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο».
Πόσο εθνικά συμφέρουσα είναι η προσφυγή στη Χάγη;
Στην υποθετική ερώτηση, αν ο Ερντογάν έλεγε στην Ελλάδα «ελάτε να υπογράψουμε ένα συνυποσχετικό και πάμε να λύσουμε τις διαφορές στη Χάγη», η οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση μπορεί να αναλάβει το πολιτικό κόστος να παραπέμψει αυτό που θεωρούμε «αδιαπραγμάτευτο» στη κρίση ενός δικαστηρίου και να πάρουμε την όποια απόφαση, ο κ. Κατρούγκαλος απάντησε: «Πρώτον πρέπει να υπάρχει καταρχήν συμφωνία επί του περιεχομένου του. Εάν το αντικείμενο του συνυποσχετικού ήταν μόνο η οριοθέτηση των οικονομικών μας ζωνών, δεν βλέπω κανένα πρόβλημα από πλευράς εθνικού συμφέροντος. Απλώς είναι αυτονόητο ότι δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνονται σε αυτό θέματα κυριαρχίας, που δυστυχώς προβάλει η Τουρκία».
Στην ίδια ερώτηση ο κ. Ντόκος απάντησε: «Δεν θα διαφωνήσω απλώς ένα συνυποσχετικό για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών θα πρέπει να λαμβάνει υπόψιν το θέμα των χωρικών υδάτων. Γιατί αν δεν υπάρξει μια συμφωνία σε αυτό, εάν πάμε με τα 6 μίλια προφανώς θα πάρουμε κάτι πολύ λιγότερο από αυτό που θα παίρναμε σε μια άλλη διευθέτηση». Ο κ. Ντόκος πρόσθεσε ότι ενδεχομένως η απόφαση του δικαστηρίου να ήταν θετική αλλά όχι στο 100%.
Από τη πλευρά του ο κ. Κουμουτσάκος σημείωσε ότι η διαπραγμάτευση για να κλείσει το συνυποσχετικό, δηλαδή η συμφωνία του τί θα πάμε στο δικαστήριο, «εμποδίζεται διότι ειδικά μετά το 1996, όταν φτάνει η ιστορία του καθορισμού των ζωνών, ειδικά της υφαλοκρηπίδας, προκύπτει θέμα γραμμής βάσης, δηλαδή από ποιο νησί θα μετρηθούν, και εκεί η Τουρκία βάζει θέμα γκρίζων ζωνών. Κάτι που είναι αδιανόητο για την ελληνική πλευρά να δεχτεί ότι μπορούμε προκειμένου να καθοριστούν οι θαλάσσιες ζώνες, να μιλήσουμε για μειωμένη εδαφική κυριαρχία της χώρας. Εκεί οδηγούμαστε σε ένα αδιέξοδο. Μακάρι η Τουρκία να αναθεωρήσει για να προχωρήσουμε».
Αδύναμη Ευρώπη, απρόβλεπτος ο Τραμπ
Για τον φόβο ότι σε περίπτωση κρίσης δεν έχουμε την σιγουριά της στήριξης των ΗΠΑ και πως η Ευρώπη δείχνει αδύναμη να αντιδράσει, ο κ. Ντόκος τόνισε πως και ο γγ του ΝΑΤΟ φοβάται μήπως είναι ο πρώτος στον Οργανισμό που θα χάσει χώρα, σε περίπτωση αποχώρησης της Τουρκίας και δεν θα ασκήσει καμία πίεση. Πρόσθεσε ότι υπάρχουν δυνάμεις όπως η Γαλλία που θέλουν να παίξουν ρόλο στη περιοχή, αλλά η σχέση Μακρόν – Ερντογάν είναι συγκρουσιακή και θα κάνει τα πράγματα χειρότερα.
Από τη πλευρά του ο κ. Κατρούγκαλος είπε πως «το πολιτικό μας σπίτι είναι η Ευρώπη. Υπάρχει μια πρόταση κυρίως από τη Γαλλία, που λέει ότι η ΕΕ πρέπει να έχει αυτόνομη ευρωπαϊκή άμυνα και να κατοχυρώσει τα σύνορά της. Πρέπει να επιστρέψουμε σε μια ενεργητική εξωτερική διπλωματία από την οποία δεν περιμένουμε προστάτες. Χρειάζεται μια πολυμέρεια και πολυδιάστατο χαρακτήρα. Διάσκεψη των χωρών του Νότου, των MED7, όπου οι χώρες αυτές έχουν μια κοινότητα αντίληψης μαζί μας. Πρέπει σε κάθε περίπτωση να επιστρέψουμε σε ενεργητική εξωτερική πολιτική».
Κουμουτσάκος: Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα τα σενάρια
Ο κ. Κουμουτσάκος υπογράμμισε ότι «η αντίδραση πρέπει να είναι πολυεπίπεδη. Οι συνεργασίες που έχουμε με τα κράτη της περιοχής, Αίγυπτο, Ισραήλ, Βουλγαρία, βάζω και τα ΝΑΤΟϊκά κράτη, δηλαδή να κάνουμε μια ζώνη αποτροπής γύρω από τη Τουρκία, και σε επίπεδο Ε.Ε. και ΝΑΤΟ». Πρόσθεσε ότι είναι πιθανόν να μην υπάρξει παρέμβαση από τις ΗΠΑ, αλλά «μια σύγκρουση Ελλάδας-Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο θα ωφελήσει έναν πολύ μεγάλο παίκτη, τον ελέφαντα στο δωμάτιο, που είναι η Ρωσία. Δεν νομίζω ότι η Δύση, με τις ανταγωνιστικές σχέσεις που έχει σήμερα με τη Ρωσία, θα άφηνε να εξελιχθεί μια τέτοια σύγκρουση σε βάρος των δυτικών συμφερόντων μακροπρόθεσμα και υπέρ των συμφερόντων της Ρωσίας. Δεν παύει όμως να είμαστε σε ένα εξαιρετικά πολύπλοκο γεωπολιτικό περιβάλλον και πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα τα πιθανά σενάρια».
