Ένα «restart» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις -με ξεκάθαρες ωστόσο κόκκινες γραμμές- θέλει να πετύχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που θα συναντήσει αυτή την Τρίτη ή Τετάρτη στο Βίλνιους της Λιθουανίας, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, τον Ταγίπ Ερντογάν, ακριβώς 16 μήνες μετά το τελευταίο τετ-α-τετ που είχαν στην Κωνσταντινούπολη. Είχε ακολουθήσει ο εκνευρισμός του προέδρου της Τουρκίας για μια σειρά από ζητήματα (την ομιλία του κ. Μητσοτάκη στο Κογκρέσο με αιχμές προς την Άγκυρα, τον εξοπλισμό των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων με φρεγάτες και μαχητικά αεροσκάφη τελευταίας γενιάς κ.ά.), που οδήγησε στο περιβόητο «Μητσοτάκης γιοκ».

Ο σεισμός στη Νοτιοανατολική Τουρκία στις αρχές Φεβρουαρίου και η άμεση ελληνική στήριξη και βοήθεια έφεραν προσωρινή νηνεμία στις σχέσεις των δύο χωρών, που εκφράστηκε και στο πεδίο, με ελαχιστοποίηση των υπερπτήσεων και των παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου από τα τουρκικά μαχητικά. Κινήσεις υψηλού συμβολισμού έγιναν εκατέρωθεν, με την Τουρκία να υποστηρίζει την Ελλάδα για μια μη μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και τη χώρα μας να υποστηρίζει τον Τούρκο υποψήφιο για τη θέση του γενικού γραμματέα στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό.

Οι κινήσεις αυτές συνεχίστηκαν αμέσως μετά τις εκλογές και στις δύο χώρες, καθώς οι νέοι υπουργοί Αμυνας, Νίκος Δένδιας και Γιασάρ Γκιουλέρ, συμφώνησαν στην επανεκκίνηση της συζήτησης για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) μεταξύ των δύο χωρών, με την εξειδίκευση της συμφωνίας να προγραμματίζεται στη συνάντηση που θα έχουν στο Βίλνιους.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης φρόντισε να οριοθετήσει το πλαίσιο της συνάντησης με τον πρόεδρο της Τουρκίας, μιλώντας προ ημερών στο διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg. «Πιστεύω ότι ήρθε η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με την Τουρκία μετά από τέσσερα δύσκολα χρόνια», ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός, ο οποίος σημείωσε πως ένας οδικός χάρτης για την αποκλιμάκωση των εντάσεων «θα μας βοηθήσει να βρούμε έναν τρόπο να αντιμετωπίσουμε αυτό που θεωρούμε το ένα βασικό εκκρεμές πρόβλημα που έχουμε με την Τουρκία», το οποίο προσδιόρισε ως την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών -δηλαδή υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Γιατί η ηρεμία στο Αιγαίο είναι προς όφελος της Ελλάδας

Ο πρωθυπουργός αποκλείει οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από την αποστρατιωτικοποίηση νησιών ή τους εξοπλισμούς των Ενόπλων Δυνάμεων, θέματα δηλαδή που η Τουρκία προσπαθεί να φέρει στο τραπέζι. Δεν τρέφει αυταπάτες ότι οι βλέψεις του Ερντογάν στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν διαφοροποιηθεί, ωστόσο εκτιμά ότι είναι προς όφελος της χώρας μας η ηρεμία στο Αιγαίο, για μια σειρά από λόγους.

Πρώτον, γιατί στο ενδιάμεσο βελτιώνονται και εκσυγχρονίζονται οι Ενοπλες Δυνάμεις σε πολλά επίπεδα, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσεται και ισχυροποιείται η ελληνική οικονομία και διευρύνονται οι διεθνείς και περιφερειακές συμμαχίες της χώρας μας. Δεύτερον, γιατί χρειάζεται χρόνος και χώρος για να προχωρήσει η λεγόμενη «θετική ατζέντα» μεταξύ των δύο χωρών (την οποία συντονίζει από ελληνικής πλευράς ο υφυπουργός Εξωτερικών, Κώστας Φραγκογιάννης), που προς το παρόν κινείται σε ζητήματα χαμηλής πολιτικής, έχει αρχίσει ωστόσο να παράγει θετικά αποτελέσματα. Τρίτον, γιατί στο ζήτημα του Μεταναστευτικού-Προσφυγικού, η πάταξη ή έστω ο περιορισμός των δικτύων των διακινητών δεν μπορεί να υλοποιηθεί πρακτικά χωρίς τη συνεργασία της Τουρκίας. Τέταρτον, γιατί ευθυγραμμίζεται έτσι και με τη βούληση των συμμάχων μας στο ΝΑΤΟ, που είναι η σταθερότητα στη νοτιοανατολική πτέρυγα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, ιδίως την περίοδο αυτή, που συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία.

«Ανάγκη για σταθερότητα στο Αιγαίο»

Την ανάγκη για «διατήρηση της σταθερότητας στο Αιγαίο» επεσήμανε στον Κυριάκο Μητσοτάκη ο Τζο Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής συνομιλίας που είχαν προ ημερών. Ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι πιθανό μάλιστα να έχουν και κατ’ ιδίαν συνάντηση, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, όπου θα μεταβεί ο κ. Μητσοτάκης συνοδευόμενος από μια πλειάδα υπουργών, στα μέσα Σεπτεμβρίου. Αυτή τη Δευτέρα ο πρωθυπουργός θα μεταβεί στη Ρίγα για την εξ αναβολής συνάντηση με τον Λετονό ομόλογό του, Κρισιάνις Κάρινς, με τον οποίο διατηρούν πολύ καλές σχέσεις λόγω και της συνύπαρξής τους στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Από εκεί θα ταξιδέψει στη γειτονική Λιθουανία για τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, μαζί με τους υπουργούς Εξωτερικών, Γιώργο Γεραπετρίτη -και την υφυπουργό Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου- και Αμυνας, Νίκο Δένδια, και από το Μέγαρο Μαξίμου με τη διευθύντρια του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού, Αννα-Μαρία Μπούρα, τον διευθυντή του γραφείου Τύπου, Δημήτρη Τσιόδρα, και τη σύμβουλο του πρωθυπουργού για διεθνή θέματα και σχέσεις με διεθνή ΜΜΕ, Αριστοτελία Πελώνη.

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» το Σάββατο 8 Ιουλίου 2023