Όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέγραφε την ιδρυτική διακήρυξη της Νέας Δημοκρατίας, τον Οκτώβριο του 1974, είχε ήδη πραγματοποιήσει κάτι που, όπως αναφέρει στη διακήρυξη, «εγγίζει, πράγματι, τα όρια του πολιτικού θαύματος». Αυτό το θαύμα δεν έλυσε, όμως, το πρόβλημα της ελληνικής δημοκρατίας κατά τρόπο ασφαλή και μόνιμο. Γι’ αυτόν ακριβώς τον εθνικό σκοπό θεώρησε καθήκον του να δημιουργήσει μια ευρεία και ζωντανή πολιτική παράταξη. Αυτή είναι η Νέα Δημοκρατία.

Στα 50 χρόνια που ακολούθησαν, εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες από κάθε γενιά πήραν στα χέρια τους τον πυρσό, που αποτέλεσε το έμβλημα του κόμματος. Ο γράφων υπήρξε ένας εξ αυτών και υπό αυτή την ιδιότητα κλήθηκε να επιλέξει τις χρονιές-ορόσημα σε αυτή την πορεία μισού αιώνα. Όχι ως πολιτικός επιστήμων ή αναλυτής, ούτε από τη σκοπιά της επικοινωνίας, αλλά ως άνθρωπος που κράτησε αρκετά χρόνια αυτόν τον πυρσό και έβαλε ένα λιθαράκι σε αυτό το μεγάλο οικοδόμημα.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μέσα στην πρώτη κυβερνητική θητεία της Νέας Δημοκρατίας είχε ήδη κάνει πολλά και σημαντικά. Είχε κερδίσει τις πρώτες εκλογές με συντριπτική πλειοψηφία και είχε παρέμβει για την επανόρθωση των μεγάλων διαιρέσεων, που ταλάνισαν τον Ελληνισμό για πολλές δεκαετίες: τη διαίρεση του εθνικού διχασμού με το δημοψήφισμα για το πολιτειακό, τη διαίρεση του εμφύλιου πολέμου με τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ, αλλά και αυτή του γλωσσικού ζητήματος, με την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας. Ας δούμε μέσα από δέκα ορόσημα πόσο τα κατάφεραν οι συνεχιστές του, οι ηγεσίες και τα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας.

1979

Την πρώτη χρονιά-ορόσημο, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέγραψε στο Ζάππειο τη συνθήκη ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ, παρά τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης. Η διαφύλαξη της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας αποτέλεσε έκτοτε βασική σταθερά στην πολιτική της Ν.Δ. Λίγες ημέρες πριν, είχε πραγματοποιηθεί στη Χαλκιδική το 1ο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας, το πρώτο συνέδριο ελληνικού κόμματος του οποίου οι σύνεδροι ήταν αιρετοί από τα μέλη. Εκεί καθορίστηκε η ιδεολογία του κόμματος, γνωστή ως «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός», που αναγνωρίζει την ελευθερία της αγοράς με τη ρυθμιστική παρέμβαση του κράτους, χάριν της κοινωνικής δικαιοσύνης.

1981

Ήταν η χρονιά της αλλαγής. Χάρη στον απερχόμενο πρωθυπουργό, Γεώργιο Ράλλη, που ενέπνευσε πολιτισμό στην πολιτική αρένα, και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, που ήταν πλέον στην Προεδρία της Δημοκρατίας, πραγματοποιήθηκε η πιο ομαλή εναλλαγή στην εξουσία έπειτα από πολλές δεκαετίες ελληνικής Ιστορίας. Χάρη στον Ευάγγελο Αβέρωφ, που τους διαδέχθηκε στην ηγεσία του κόμματος, η Ν.Δ. και η ΟΝΝΕΔ οργανώθηκαν σε όλα τα επίπεδα και μαζικοποιήθηκαν, για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το ΠΑΣΟΚ τα επόμενα χρόνια.

1986

Τον Φεβρουάριο συγκλήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 2ο Συνέδριο του κόμματος, όπου αποφασίστηκε να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις φιλελεύθερες ιδέες. Στην ηγεσία του κόμματος βρισκόταν από τον Σεπτέμβριο του 1985 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, που αποφάσισε να πολιτικοποιήσει έντονα τις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς. Κέρδισε τους τρεις μεγαλύτερους δήμους της χώρας, σπάζοντας την κυριαρχία της Κεντροαριστεράς και της Αριστεράς στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Ιδιαίτερα ο Μιλτιάδης Έβερτ, που εξελέγη δήμαρχος Αθηναίων, έδωσε μεγάλη ώθηση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και πρωτοπόρησε, μεταξύ άλλων, στην ελεύθερη ραδιοφωνία. Αυτή η νίκη διέψευσε με ηχηρό τρόπο την πρόβλεψη του Ανδρέα Παπανδρέου για «τα χρονοντούλαπα της Ιστορίας».

1989

Η Νέα Δημοκρατία κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, καταφέροντας ένα ισχυρό πλήγμα στον λαϊκισμό, αλλά, λόγω του εκλογικού νόμου Κουτσόγιωργα, δεν μπόρεσε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Συμμετείχε, όμως, στην κυβέρνηση Τζαννετάκη μαζί με τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου. Ο Παύλος Μπακογιάννης, από τους αρχιτέκτονες αυτής της συμφωνίας, δολοφονήθηκε από τη «17 Νοέμβρη» και το κόμμα έχασε ένα πολύτιμο στέλεχός του.

Θα χρειάζονταν άλλες δύο εκλογές ώστε η Ν.Δ. να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, με ισχνή πλειοψηφία, την επόμενη χρονιά. Παρά ταύτα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν προκάλεσε τέταρτη εκλογή με σύστημα ενισχυμένης αναλογικής, που θα της έδινε ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Θα κυβερνούσε με ισχνή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και θα προχωρούσε σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, παρά τα εσωτερικά προβλήματα.

1997

Έπειτα από μία πενταετία συγκρούσεων ανάμεσα στα ηγετικά στελέχη της Ν.Δ., που οδήγησαν σε διασπάσεις, αποχωρήσεις και εκλογικές ήττες, για πρώτη φορά εκλέχθηκε ο νέος πρόεδρος του κόμματος από το συνέδριο. Ήταν ο Κώστας Καραμανλής, ο πρώτος ΟΝΝΕΔίτης πρόεδρος και στη συνέχεια πρωθυπουργός. Τα επόμενα 10 χρόνια η Νέα Δημοκρατία επαναπάτρισε τα παλιά στελέχη της, ενισχύθηκε εκλογικά και κέρδισε όλες τις εκλογικές μάχες, πλην αυτής των βουλευτικών του 2000, που χάθηκε για 73.000 ψήφους. Από αυτή τη δεκαετία υπεροχής η Νέα Δημοκρατία κυβέρνησε μόλις τρία χρόνια. Μέσα σε αυτά προχώρησε σε πρωτοπόρα εκπαιδευτική τομή, με υπουργό τη Μαριέττα Γιαννάκου, και στην άσκηση πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, με υπουργούς αρχικά τον Πέτρο Μολυβιάτη και μετά την Ντόρα Μπακογιάννη.

2007

Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς ο Κώστας Καραμανλής προχώρησε σε πρόωρες εκλογές, προσδοκώντας μια άνετη επικράτηση. Το 1977 και το 2007 ήταν οι μόνες φορές που η Ν.Δ. προχώρησε ιδία βουλήσει σε πρόωρες εκλογές. Και τις δύο φορές σημείωσε σημαντική κάμψη, ενώ είδε ένα κόμμα στα δεξιά της να μπαίνει στη Βουλή, την πρώτη φορά η Εθνική Παράταξη και τη δεύτερη ο ΛΑΟΣ. Μετά την προκήρυξη των εκλογών, είχαμε τις φονικές πυρκαγιές, που κατέδειξαν τις αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού, και τον Σεπτέμβριο η Ν.Δ. εξέλεξε μόλις 152 βουλευτές. Αυτή η ισχνή πλειοψηφία κατέστησε δύσκολη την ανάληψη πρωτοβουλιών και μαζί με την έλευση μιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης σήμανε την αντίστροφη μέτρηση για την κυβέρνηση Καραμανλή.

2009

Αυτήν τη φορά, ο Κώστας Καραμανλής προχώρησε σε πρόωρες εκλογές για να προστατεύσει τη χώρα από μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο. Ο Γιώργος Παπανδρέου, που ήταν τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είχε δηλώσει πως θα προκαλούσε εκλογές τον Μάρτιο του 2010 με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Στο διάγγελμά του ο πρωθυπουργός έκανε αυτοκριτική, τονίζοντας ότι η κυβέρνησή του θα έπρεπε να έχει πραγματοποιήσει βαθύτερες τομές, ενώ κατηγόρησε το ΠΑΣΟΚ για τη διαχρονική στάση του. Στη ΔΕΘ εξήγησε την αναγκαιότητα λήψης περιοριστικών μέτρων στο Δημόσιο, στην οποία ο Γιώργος Παπανδρέου αντιπαρέθεσε την ατζέντα «Λεφτά υπάρχουν», με την οποία κέρδισε άνετα τις εκλογές του Οκτωβρίου.

Ο Κώστας Καραμανλής το βράδυ των εκλογών παραιτήθηκε από τη θέση του προέδρου. Για πρώτη φορά ο πρόεδρος του κόμματος προέκυψε με εκλογή από τη βάση του και μάλιστα με συμμετοχή περίπου 800.000 μελών, και αυτός ήταν ο επίσης προερχόμενος από την ΟΝΝΕΔ Αντώνης Σαμαράς.

2011

Για άλλη μία φορά η Νέα Δημοκρατία έδωσε λύση στην πολιτική κρίση εκείνης της χρονιάς, η οποία κορυφώθηκε με την αποτυχημένη πρωτοβουλία του Γιώργου Παπανδρέου να οδηγήσει τη χώρα σε δημοψήφισμα.

Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, με τη στήριξη της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και του ΛΑΟΣ, ο Λουκάς Παπαδήμος έλαβε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, προκειμένου να μπορέσει η χώρα να αντιμετωπίσει την έκτακτη κατάσταση που δημιουργήθηκε από την οικονομική κρίση και να οδηγηθεί σε εθνικές εκλογές το συντομότερο δυνατό. Η Νέα Δημοκρατία βγήκε λαβωμένη από τη στήριξη, χάνοντας το 1/4 της κοινοβουλευτικής της ομάδας και στις επικείμενες εκλογές το 1/2 της εκλογικής της δύναμης.

Επιβεβαίωσε όμως τον σταθερό ευρωπαϊκό προσανατολισμό της, ενώ ο πραγματιστής Αντώνης Σαμαράς ηγήθηκε της επόμενης κυβέρνησης και του ευρωπαϊκού μετώπου για τα επόμενα, ταραγμένα χρόνια.

2015

Μετά τον Κώστα Καραμανλή, ο Αντώνης Σαμαράς επέδειξε την ίδια υπεύθυνη στάση από τη θέση του πρωθυπουργού, όταν η αντιπολίτευση εργαλειοποίησε τη διαδικασία για να προκαλέσει εκλογές. Αυτές έγιναν τον Ιανουάριο εκείνης της χρονιάς και έφεραν τη Ν.Δ. στην αξιωματική αντιπολίτευση. Από αυτή τη θέση επισήμανε τους κινδύνους της «υπερήφανης διαπραγμάτευσης» του Γιάνη Βαρουφάκη, ενώ πρωτοστάτησε υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρώπη πριν και μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου. Μετά την παραίτηση Σαμαρά, ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης ηγήθηκε του κόμματος στις εκλογές που ακολούθησαν, όπου διατήρησε τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Για τις 22 Νοεμβρίου ήταν προγραμματισμένος ο πρώτος γύρος των εσωκομματικών εκλογών, ωστόσο το πρωί της ημέρας της ψηφοφορίας η διαδικασία αναβλήθηκε για τεχνικούς λόγους. Αυτό το οργανωτικό φιάσκο ήταν σημείο καμπής για το κόμμα, που είχε χάσει τέσσερις συνεχόμενες εκλογές και πλέον αδυνατούσε να εκλέξει νέα ηγεσία. Η διαδικασία εκλογής ολοκληρώθηκε τελικά τον Ιανουάριο του 2016 και οδήγησε στην εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στον β’ γύρο. Τότε ξεκίνησε η μεγάλη αντεπίθεση.

2018

Το 12ο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς. Εκεί επιβεβαιώθηκε το κυβερνητικό πρόγραμμα του κόμματος ενόψει των κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων του 2019. Με βάση αυτή τη «συμφωνία αλήθειας» με τους πολίτες πορεύτηκε ως πρωθυπουργός ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Η δεύτερη εκλογή του έγινε εφικτή επειδή ακριβώς υλοποίησε το πρόγραμμά του, ενώ είναι πιθανό από αυτή την περίοδο να προκύψουν πολλά ορόσημα για την ιστορία του κόμματος. Ανατρέχοντας σε αυτά τα ορόσημα, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η Νέα Δημοκρατία διήνυσε μεγάλη διαδρομή από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, αλλά ταυτόχρονα παρέμεινε συνεπής στους σκοπούς που έθεσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Σε αντίθεση με τους παρτενέρ της στον δικομματισμό (Ε.Κ. - ΕΔΗΚ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ), που άκμασαν και παράκμασαν, αλλά και τους ανταγωνιστές της στον ιδεολογικό της χώρο, που εξαφανίστηκαν ή ενσωματώθηκαν σε αυτήν, η Νέα Δημοκρατία δείχνει εξαιρετική ανθεκτικότητα. Ενας επιπλέον λόγος είναι ότι, πέραν των ηγεσιών, τα μεσαία στελέχη της ακολούθησαν την παρακαταθήκη του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Από τη δεκαετία του ’80 το κόμμα απέκτησε ισχυρές οργανώσεις Νεολαίας και γυναικών και μαχητικές κλαδικές οργανώσεις, ακόμα και σε κλάδους που παραδοσιακά υστερούσε έναντι της Αριστεράς. Από το ορόσημο του 1986 άρχισε να εκλέγει στελέχη της στους μεγάλους δήμους, ενώ τα επόμενα χρόνια ανέδειξε ιδιαίτερα επιτυχημένους δημάρχους, νομάρχες και τα τελευταία χρόνια περιφερειάρχες.

Η μακρά παραμονή στην αντιπολίτευση (1981-1989 και 1993-2004) μπορεί να στέρησε τα στελέχη της από κυβερνητική εμπειρία, αλλά προφύλαξε το κόμμα από τον κυβερνητισμό και τα πελατειακά δίκτυα που χαρακτήριζαν το ΠΑΣΟΚ. Σήμερα, η μεγάλη πλειοψηφία των στελεχών προέρχεται από γενιές που οργανώθηκαν στη ΔΑΠ-ΝΔΦΚ και την ΟΝΝΕΔ κατά τα «πέτρινα χρόνια» της ελληνικής Κεντροδεξιάς για λόγους ιδεολογικούς ή συναισθηματικούς και όχι με σκοπό τη διεκδίκηση κυβερνητικών θώκων. Μέσα στα επόμενα χρόνια θα κληθεί να ανανεώσει το στελεχιακό της δυναμικό, αλλά και τον τρόπο λειτουργίας της, για να διατηρήσει την επαφή της με δυναμικά κοινωνικά στρώματα, ιδίως με τους Ελληνες του εξωτερικού. Η Νέα Δημοκρατία είναι, άλλωστε, όπως αναφέρει η διακήρυξή της, η κίνηση που επιλέγει και συντηρεί από την παράδοση μόνον όσα ο χρόνος απέδειξε σωστά και χρήσιμα. Και προχωρεί με μεγάλα, τολμηρά, αλλά και ασφαλή βήματα στις νέες, διαρκώς εξελισσόμενες συνθήκες.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά