Ανάλυση: Στράτος Φαναράς - Πρόεδρος & Διεθύνων Σύμβουλος της Metron Analysis

Σίγουρα το 2015 είναι μέχρι στιγμής, από πολιτικής απόψεως, το πλέον ταραχώδες έτος της Μεταπολίτευσης. Η αλλαγή Προέδρου της Δημοκρατίας, οι δύο πρόωρες βουλευτικές εκλογικές αναμετρήσεις και το δημοψήφισμα είναι οι πλέον κομβικές στιγμές αυτής της χρονιάς, που πλησιάζει σταδιακά προς το τέλος της και μας επιφυλάσσει και άλλα σημαντικά πολιτικά γεγονότα, όπως, για παράδειγμα, η εκλογή προέδρου στη Νέα Δημοκρατία.

Θα μπορέσουμε να προσθέσουμε στη λίστα των σημαντικών πολιτικών γεγονότων και άλλα, όπως η δημιουργία νέων κομμάτων (ΛΑΕ) από διάσπαση μέσα στο Κοινοβούλιο και η ξαφνική ενδυνάμωση παλαιότερων (Ε.Κ.-Β. Λεβέντης), που δεν είχαν καταφέρει ποτέ μέχρι σήμερα να αποκτήσουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.

Ολα αυτά, και κυρίως η έντονη κρίση του καλοκαιριού μετά το δημοψήφισμα και τη νέα συμφωνία, δημιούργησαν ένα κλίμα αστάθειας στη χώρα, το οποίο φαίνεται να υποχώρησε κάπως μετά τις εκλογές. Αυτοί που πιστεύουν τώρα ότι η χώρα πηγαίνει σε λάθος κατεύθυνση μειώθηκαν από το προεκλογικό ποσοστό του 70% στο 52% και αντιστοίχως όσοι πιστεύουν ότι τα πράγματα πηγαίνουν προς τη σωστή κατεύθυνση, αν και παραμένουν μειοψηφία, αυξήθηκαν σημαντικά από το 22% στο 39%.

Σίγουρα, το εκλογικό αποτέλεσμα επέδρασε θετικά στην εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ. Το 53%, δηλαδή πάνω από ένας στους δύο, θεωρεί ότι το κόμμα της Αριστεράς βγήκε πιο ισχυρό από τις εκλογές. Ωστόσο, όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι εμπεδώθηκε ένα κλίμα μονιμότερης σταθερότητας στη χώρα. Η πολιτική κρίση είναι ακόμα ανοικτή και θα συνεχίσει να αναπαράγει φαινόμενα αστάθειας. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει:

  • Από την αίσθηση ότι ούτε η σημερινή κυβέρνηση είναι κυβέρνηση τετραετίας, παρά τις διακηρύξεις του πρωθυπουργού. Δύο στους τρεις (66%) πιστεύουν ότι θα έχουμε πάλι πρόωρες εκλογές, ενώ μόλις το 29% πιστεύει ότι θα εξαντληθεί η τετραετία.
  • Ο δείκτης πολιτικής εμπιστοσύνης, που μετρά την εμπιστοσύνη προς το Κοινοβούλιο, έμεινε αμετάβλητος στα ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα της προεκλογικής περιόδου (μέση τιμή 3,1 στην κλίμακα 0-10).
  • Ας μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι στις τελευταίες εκλογές «αποχώρησαν» από την κάλπη μέσα σε λίγους μήνες περίπου 700.000 ψηφοφόροι. Ποτέ άλλοτε δεν είχε συμβεί μια τόσο μαζική απομάκρυνση από τις κάλπες και ποτέ άλλοτε δεν είχαμε τόσο μικρή συμμετοχή σε βουλευτικές εκλογές (με όρους εκλογικών καταλόγων μόλις 56,6%).

Και, βέβαια, η αστάθεια και η πολιτική απαξίωση είναι σε απόλυτη συνάρτηση με την οικονομική κρίση, η οποία ταλανίζει τη χώρα εδώ και μία πενταετία τουλάχιστον και όχι μόνο δεν φαίνεται να αντιμετωπίζεται, αλλά συνεχίζει να βαθαίνει. Τα στοιχεία που αποτυπώνουν το οικονομικό κλίμα δείχνουν ότι βρισκόμαστε σήμερα στο χειρότερο σημείο του τελευταίου δωδεκαμήνου, με τον σχετικό δείκτη οικονομικής εμπιστοσύνης να κινείται στο αρνητικό ισοζύγιο (θετικών μείον αρνητικών εκτιμήσεων) -69.

Η εκλογή προέδρου στη Ν.Δ. Στο κλίμα της κρίσης και της πολιτικής απαξίωσης που βιώνουμε, η Νέα Δημοκρατία δρομολόγησε την εκλογή του προέδρου της.

Μέχρι στιγμής, η εκλογή αυτή δεν έχει καταφέρει να «εμπλέξει» έντονα την κοινή γνώμη. Το 54% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι είναι «αδιάφορο» το ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος στη Νέα Δημοκρατία, ίσως βέβαια και γιατί δεν είναι δυνητικοί ψηφοφόροι της. Μεταξύ των ψηφοφόρων της Ν.Δ. τα ποσοστά αντιστρέφονται: το 78% των πρόσφατων ψηφοφόρων της θεωρεί πως είναι σημαντική η εκλογή προέδρου του κόμματος.

Να σημειώσουμε, επιπλέον, ότι η Νέα Δημοκρατία, παρά τη νέα εκλογική ήττα που υπέστη, συνεχίζει να παραμένει σημαντικός πυλώνας του κομματικού συστήματος: το 59% του συνόλου της κοινής γνώμης θεωρεί ότι μπορεί να γίνει και πάλι κυβέρνηση, αν κάνει κάποιες αλλαγές, και το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 92% μεταξύ των πρόσφατων ψηφοφόρων της, ενώ το ποσοστό των ερωτηθέντων που θεωρούν ότι «ολοκλήρωσε τον κύκλο της ως κόμμα εξουσίας» περιορίζεται στο 39%.

Βέβαια, μια σημαντική παράμετρος της πολιτικής επιρροής στην εποχή μας, ίσως η σημαντικότερη, είναι τα πρόσωπα-ηγέτες, που οδηγούν τα κόμματα εξουσίας. Με την έννοια αυτή, το στοίχημα της προεδρίας του κόμματος είναι μεγάλο για τη μελλοντική πορεία της. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε ένα προκαταρκτικό επίπεδο, στο πιο πολυσυζητημένο ίσως ερώτημα για το εάν ο νέος πρόεδρος της Ν.Δ. θα πρέπει να είναι ένα νέο ή ένα έμπειρο στέλεχος, στο μεν σύνολο της κοινής γνώμης η απάντηση είναι ότι πρέπει να είναι ένα νέο στέλεχος με ποσοστό 52%, ενώ στην εκλογική βάση της παράταξης η απάντηση είναι αντίστροφη, ότι θα πρέπει δηλαδή να είναι ένα έμπειρο στέλεχος, με ποσοστό 60%.

Σημειώνουμε, επίσης, άλλη μία διάσταση μεταξύ των ψηφοφόρων της Ν.Δ. και του συνόλου: Στους ψηφοφόρους της Νέας Δημοκρατίας ο κ. Μεϊμαράκης είναι σαφώς ο δημοφιλέστερος εκ των τεσσάρων υποψηφίων, με θετικές γνώμες που ανέρχονται στο 89%, ενώ στο σύνολο της κοινής γνώμης προηγείται ο κ. Τζιτζικώστας, έστω και οριακά, με 52% θετικές γνώμες.

Βέβαια, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι ψηφοφόροι της Ν.Δ. και όσοι ακόμη προτίθενται να προσέλθουν για να ψηφίσουν δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην εκλογή και την ανάδειξη του προσώπου που θα ηγηθεί. Για τον λόγο αυτό, θα αναμένουμε μέχρι το επόμενο φύλλο της εφημερίδας, και αφού θα έχουμε ένα ικανοποιητικό αθροιστικό δείγμα των ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας (άνω των 450 ατόμων σε συνολικό δείγμα 2.000), για να δούμε σε ποια κατεύθυνση κινούνται όσον αφορά την προτίμηση υποψήφιου προέδρου.

Εξάλλου, η «προεκλογική» περίοδος στη Ν.Δ. μόλις τώρα άρχισε.

Nέο πρόσωπο θέλουν οι πολίτες

Την επιθυμία τους να ηγηθεί της ΝΔ ένα νέο πρόσωπο διατυπώνουν μέσω των απαντήσεών τους οι πολίτες. Συγκεκριμένα, το 52% εκτιμά ότι το κόμμα χρειάζεται ένα νέο στέλεχος στην ηγεσία της, σε αντίθεση με το 42%, που πιστεύει ότι χρειάζεται ένα έμπειρο. Ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι με την πρώτη άποψη συμφωνούν και οι κεντρώοι (48%) και οι κεντροδεξιοί (49%) ψηφοφόροι, όπως και οι κεντροαριστεροί (58%), σε αντίθεση με τους δεξιούς, που δηλώνουν ότι θέλουν έμπειρο στέλεχος (52% έναντι 44% που θέλουν νέο). Στους ψηφοφόρους της ΝΔ η εικόνα αλλάζει, καθώς το 60% προτιμά ένα έμπειρο στέλεχος, έναντι του 35% που επιθυμεί ένα νέο πρόσωπο. Αναφορικά με τις δημοτικότητες των υποψηφίων για την ηγεσία της Ν.Δ., την πρώτη θέση (στο σύνολο του δείγματος) καταλαμβάνει ο Α. Τζιτζικώστας με 52% και ακολουθούν ο Β. Μεϊμαράκης με 51%, ο Κ. Μητσοτάκης με 35% και ο Α. Γεωργιάδης με 19%. Διαφορετική είναι η εικόνα στους ψηφοφόρους της Ν.Δ., όπου προηγείται σε θετικές γνώμες ο κ. Μεϊμαράκης με 89% και ακολουθούν ο Κ. Μητσοτάκης με 64%, ο Απ. Τζιτζικώστας με 59% και ο Α. Γεωργιάδης με 41%.

Ποικίλλει το ενδιαφέρον για τις "γαλάζιες" εκλογές

Αδιάφορη εμφανίζεται η κοινή γνώμη για τη διαδικασία εκλογής νέου αρχηγού στη Νέα Δημοκρατία, σε αντίθεση βέβαια με τους ψηφοφόρους της, οι οποίοι σε ποσοστό 78% δηλώνουν πως η υπόθεση για το ποιος θα εκλεγεί είναι σημαντική, έναντι 21%, που υποστηρίζουν ότι είναι αδιάφορη. 
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι απαντήσεις των ερωτηθέντων (στο σύνολο των ψηφοφόρων) ανά ηλικία και κοινωνική τάξη. Ειδικότερα, οι νέοι ηλικίας από 18 έως 44 ετών στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις εκλογές στη Ν.Δ., σε αντίθεση με τους μεσήλικους και τους ηλικιωμένους από 65 ετών και άνω. Παράλληλα, σημαντική θεωρούν την εκλογή νέου αρχηγού στη Ν.Δ. όσοι ανήκουν στην ανώτερη τάξη (59%), ενώ αδιαφορούν οι αγρότες, οι εργάτες και οι μικρομεσαίοι. Οσοι βρίσκονται στη μεσαία τάξη αδιαφορούν σε ποσοστό 51% έναντι 48% που η εκλογή αρχηγού δεν τους είναι αδιάφορη. Πάντως, οι πολίτες θεωρούν ότι η Ν.Δ. μπορεί να γίνει πάλι κυβέρνηση, αν κάνει κάποιες αλλαγές, σε αντίθεση με το 39%, που πιστεύει ότι έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της ως κόμμα εξουσίας.

«Γκελ» υποψηφίων σε δυνητικούς ψηφοφόρους

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ενόψει των εκλογών για την ηγεσία της Ν.Δ., έχει το προφίλ του μέσου υποστηρικτή και δυνητικού ψηφοφόρου του κάθε ενός από τους 4 υποψήφιους αρχηγούς.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μέτρησης, ο Β. Μεϊμαράκης έχει υψηλή δημοτικότητα (θετικές γνώμες) στους κεντροδεξιούς (72%) και στους κεντρώους (64%) ψηφοφόρους, στις γυναίκες (52%), στους πολίτες ηλικίας 55-64 (58%) και 65 ετών και άνω (68%), στους συνταξιούχους (64%), τους αγρότες (57%) και τις νοικοκυρές (57%), σε όσους ανήκουν στην ανώτερη τάξη (74%), σε όσους έχουν επίπεδο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (61%) και τριτοβάθμιας (54%). 

Αντίστοιχα, ο Απ. Τζιζικώστας έχει υψηλή δημοτικότητα (θετικές γνώμες) στους κεντροδεξιούς (65%) και τους δεξιούς ψηφοφόρους (60%), αλλά και στους κεντροαριστερούς (58%), στους άνδρες (55%), στους πολίτες ηλικίας 55-64 ετών (63%) και 45-54 (60%), στους συνταξιούχους (63%) και στους μισθωτούς του δημόσιου τομέα (63%), σε όσους ανήκουν στη μεσαία τάξη (55%), στους αγρότες (54%), σε όσους έχουν επίπεδο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (56%) και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (53%).

Από την πλευρά του, ο Κ. Μητσοτάκης έχει υψηλή δημοφιλία (θετικές γνώμες) στους κεντροδεξιούς (57%) και στους κεντρώους ψηφοφόρους (44%), στις γυναίκες (37%), στους πολίτες 65 ετών και άνω (52%), στους συνταξιούχους (50%) και στις νοικοκυρές (38%), σε όσους ανήκουν στην ανώτερη κοινωνική τάξη (41%) και στη μεσαία (40%) και σε όσους έχουν επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (39%). 

Τέλος, ο Αδ. Γεωργιάδης είναι δημοφιλής (θετικές γνώμες) στους κεντροδεξιούς (35%) και τους δεξιούς (32%), στους άνδρες (21%), στους πολίτες άνω των 65 ετών (27%), στους συνταξιούχους (25%) και στις νοικοκυρές (22%), σε όσους ανήκουν στην ανώτερη κοινωνική τάξη (29%) και στη μεσαία (23%) και σε όσους έχουν επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (22%).