Άννα Σωτρίνη στα Παραπολιτικά: "Οι λέξεις έχουν σώμα - Η ποίηση δεν εξηγεί, παρουσιάζει"

Η ποιήτρια Άννα Σωτρίνη, στη νέα της συλλογή «Tableau Vivant», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, δημιουργεί στίχους που λειτουργούν ως στατικές, αναπνέουσες σκηνές. Αντί να περιγράφει, παρουσιάζει τη μνήμη σαν «εσωτερική φωτογραφία», όπου οι λέξεις αποκτούν σώμα μέσα από τη σιωπή. Μέσα από την ποίησή της, που έχει επηρεαστεί από τη θεατρική της εμπειρία, προσκαλεί τον αναγνώστη να σταθεί απέναντι στους στίχους της χωρίς βιασύνη, αναζητώντας την ουσία πέρα από τον θόρυβο..Η συνέντευξη της ποιήτριας Άννας Σωτρίνη στο parapolitika.gr και τον Γιάννη Ξυνόπουλο, φωτίζει τη νέα της δουλειά που κυκλοφόρησε προσφατα.

Διαβάστε: Η Άννα Σωτρίνη στα Παραπολιτικά: "Χρειαζόμαστε σύντομα κοινωνική διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα"

Άννα Σωτρίνη: Η σιωπή που γίνεται ποίηση

Η Άννα Σωτρίνη τονίζει ότι το «Tableau Vivant» δεν είναι για εκείνη τεχνική, αλλά στάση απέναντι στον χρόνο. Είναι η στιγμή που παγώνει όχι για να εξηγηθεί, αλλά για να αντισταθεί στη φθορά. Δεν έχει λέξεις, αλλά έχει παρουσία· δεν έχει κίνηση, αλλά έχει ένταση. Όπως η ίδια εξηγεί, την ώθησε η ανάγκη να μην περιγράψει τον κόσμο, αλλά να τον παρατηρήσει με ακρίβεια, δίνοντας στον αναγνώστη όχι το νόημα αλλά την αίσθηση πριν από το νόημα. Στο ποίημα «Χρόνος πρώτος δίχως τη σκιά του Πεύκου» το βλέπουμε αυτό να εκφράζεται με τον πιο καθαρό τρόπο. Η σκηνή δεν ζητά να παγώσει· είναι ήδη ακίνητη, όχι από αδυναμία αλλά από επίγνωση. Μέσα από αυτή τη σιωπή, η ποιήτρια δηλώνει ότι βρήκε τη δική της φωνή.

Οι λέξεις έχουν σώμα - Η ποιητική ματιά της Άννας Σωτρίνη

Απαντώντας για τη σχέση της με τις λέξεις, η Άννα Σωτρίνη υπογραμμίζει ότι οι λέξεις έχουν σώμα, δεν είναι εργαλεία επικοινωνίας αλλά φορείς εμπειρίας. Έχουν βάρος, θερμοκρασία και παλμό. Μια λέξη, όπως λέει, δεν είναι ποτέ ουδέτερη αλλά συναισθηματικά φορτισμένη ύλη.

Κατά τη διαδικασία της γραφής δεν διαλέγει λέξεις για να περιγράψει· τις αφήνει να την κατοικήσουν. Ζωντανή λέξη είναι εκείνη που δεν μπορείς να την αντικαταστήσεις χωρίς να χαθεί η αίσθηση, η λέξη που σε αναγκάζει να σταματήσεις, να αναπνεύσεις διαφορετικά, να μην την προσπεράσεις. Στο ποίημα «Το στρίψιμο της βίδας», η φράση «μαλακές μηχανές» είναι τέτοια λέξη· δεν είναι μεταφορά, είναι διάγνωση. Και η «λαστιχένια καρδιά» δεν είναι εικόνα, είναι σώμα που πονά.

Η θεατρική εμπειρία και η ποίηση της Σωτρίνη

Η Σωτρίνη εξηγεί ότι η θεατρική της εμπειρία επηρέασε την ποίησή της όχι ως σκηνή αλλά ως βλέμμα. Στο θέατρο έμαθε να παρατηρεί το σώμα, τη σιωπή και την παύση, να αναγνωρίζει ότι η ένταση δεν βρίσκεται πάντα στη φωνή αλλά στο βλέμμα που δεν αποστρέφεται. Έτσι, κάθε ποίημα μοιάζει με tableau vivant: μια εικόνα που παγώνει όχι για να διακοσμήσει, αλλά για να αντισταθεί στον χρόνο.

Η ίδια θεωρεί ότι στο θέατρο η ακινησία είναι επιλογή, ενώ στην ποίηση γίνεται δήλωση. Και αυτή η εμπειρία τής δίδαξε να σέβεται τη σιωπή όσο και τη λέξη, αφήνοντας τον αναγνώστη να σταθεί απέναντι στο ποίημα όπως ο θεατής απέναντι στη σκηνή.

Tableau Vivant - Από την εικόνα στη λέξη

Ο τίτλος της συλλογής παραπέμπει στα «ζωντανά κάδρα» του 19ου αιώνα. Η Σωτρίνη σημειώνει ότι το Tableau Vivant είναι εικόνα που δεν απεικονίζει αλλά υπάρχει· σκηνή που παγώνει για να αντισταθεί στον χρόνο. Κάθε ποίημα λειτουργεί ως κάδρο, όχι για να το κοιτάξεις αλλά για να σταθείς απέναντί του χωρίς να το εξηγήσεις. Η συνεργασία της με τον Άγγελο Μπάκα και την Αγλαΐα Χριστιανού πρόσθεσε εικαστική διάσταση στη συλλογή. Η ίδια λέει πως δεν χρειάστηκε να εξηγήσει τα ποιήματα· οι συνεργάτες της τα είδαν, τα ένιωσαν και τα μετέφρασαν σε εικόνα χωρίς να τα προδώσουν.

Η μνήμη ως εσωτερική φωτογραφία

Σε άλλο σημείο η ποιήτρια εξηγεί ότι η ποίηση δεν είναι για εκείνη ούτε σωσίβιο ούτε μνημόσυνο, αλλά χώρος παρατήρησης. Ο χρόνος παγώνει όχι για να διασωθεί αλλά για να μην ξεχαστεί χωρίς να εξηγηθεί. Η μνήμη λειτουργεί σαν εσωτερική φωτογραφία, γιατί δεν αναπαριστά εξωτερικά τα γεγονότα αλλά αποτυπώνει την αίσθηση. Όπως αναφέρει, δεν προσπαθεί να σώσει ούτε να αποδεχτεί την απώλεια με ευγένεια. Στέκεται απέναντί της χωρίς να αποστρέψει το βλέμμα. Στο ποίημα «Η εποχή που τα φύλλα πετούν και πέφτουν», η μνήμη εμφανίζεται σαν κατεστραμμένη δαγεροτυπία, ξεθωριασμένη αλλά υπαρκτή.

Μια προσωπική αλλά όχι εξομολογητική συλλογή

Η Άννα Σωτρίνη σημειώνει ότι γράφει πρώτα για τον εαυτό της, για να θυμάται χωρίς να εξηγεί, για να κρατά στιγμές, αισθήσεις και απουσίες που δεν θέλει να χαθούν στη λήθη της καθημερινότητας. Ωστόσο, όταν η ποίηση είναι αληθινή, δεν μένει ιδιωτική, και ο αναγνώστης γίνεται συνοδοιπόρος. Η ίδια βλέπει το βιωματικό και το φαντασιακό όχι ως αντίθετα αλλά ως συγκάτοικους. Μια εμπειρία μπορεί να γίνει εικόνα, και μια εικόνα μνήμη που δεν έζησε αλλά νιώθει. Γράφει για να σώσει αυτό που δεν συνέβη αλλά τη διαμόρφωσε και για να θυμηθεί αυτό που συνέβη αλλά δεν ειπώθηκε ποτέ σωστά.

Το ποίημα που συμπυκνώνει το Tableau Vivant

Η Σωτρίνη θεωρεί ότι το ποίημα «Χρόνος πρώτος δίχως τη σκιά του Πεύκου» είναι η πιο ακριβής έκφραση της συλλογής. Δεν περιγράφει, δεν εξηγεί· στέκεται. Είναι σκηνή που δεν ζητά να παγώσει γιατί είναι ήδη ακίνητη, όχι από αδυναμία αλλά από επίγνωση.

Ένα βιβλίο-κάδρο

Κλείνοντας, η Άννα Σωτρίνη εύχεται ο αναγνώστης να μη νιώσει ότι τελείωσε κάτι, αλλά ότι στάθηκε απέναντι σε κάτι που δεν εξηγείται, μόνο βιώνεται. Αν κρατήσει μια εικόνα, μια σιωπή, μια λέξη που δεν αντικαθίσταται, τότε η συλλογή δεν ήταν απλώς βιβλίο αλλά κάδρο.