Ο προσφάτως αποθανών Αµερικανός διεθνολόγος Joseph Nye καθιέρωσε τον όρο «ήπια ισχύς» (soft power), για να τονίσει ότι οι ΗΠΑ µπορούν να επιτύχουν στόχους χρησιµοποιώντας όχι µόνο τον Στρατό και την κλασική διπλωµατία, αλλά και τις αµερικανικές επιχειρηµατικές δραστηριότητες σε διεθνή κλίµακα. Υπό ευρεία έννοια, η ήπια ισχύς είναι η προσπάθεια κάθε χώρας να αυξήσει την επιρροή της και να επιτύχει διπλωµατικούς στόχους προβάλλοντας ειρηνικά µέσα, όπως η γλώσσα, ο πολιτισµός, η θρησκεία. Στην περίπτωση της Ελλάδος, η ήπια ισχύς είναι χρήσιµη για να συµπληρώσει και όχι για να καταργήσει την άµυνα και τη διπλωµατία. Η Ελλάς απειλείται από την Τουρκία και παρατηρεί µεγάλη αναστάτωση γύρω της. Είναι απαραίτητη η σκληρή ισχύς (hard power), δηλαδή η διατήρηση αξιόµαχων και καλά εξοπλισµένων Ενόπλων ∆υνάµεων.

Η οικονοµική διπλωµατία έχει περιορισµένες δυνατότητες, όπως απέδειξε το πρόσφατο παρελθόν. Η Ελλάς επιχείρησε να εδραιώσει εµπορική και τραπεζική παρουσία στα Σκόπια για πολλούς λόγους. Πάντως, ο κύριος στόχος δεν επετεύχθη. Οσο εµείς επενδύαµε χρήµατα στο γειτονικό κράτος, τόσο περισσότερο αυξανόταν η αδιαλλαξία των διαδοχικών σκοπιανών κυβερνήσεων. Στην Τουρκία εξαγοράσθηκε τράπεζα από ελληνικά κεφάλαια, αλλά ο τουρκικός επεκτατισµός δεν κάµφθηκε. Ούτε οι διάφορες «συναντήσεις φιλίας» µεταξύ δηµάρχων ελληνικών και τουρκικών πόλεων άλλαξαν την τουρκική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο. Πιστεύω ότι για τη χώρα µας οι δυνατότητες διευρύνσεως της επιρροής µας µέσω της ήπιας ισχύος θα είναι µεγαλύτερες αν αξιοποιήσουµε τη διαχρονική ελληνική γλώσσα, την Ιστορία µας και την εγγύτητά µας µε ορθοδόξους πληθυσµούς στη Μέση Ανατολή που έχουν ανάγκη υποστηρίξεως. Η Γαλλία, αν και βλέπει ότι χάνει τη µάχη της παγκόσµιας γλώσσας από την αγγλική, εντούτοις επενδύει τεράστια ποσά για να έχει παραρτήµατα του Γαλλικού Ινστιτούτου σε πολλές χώρες. Πρέπει και εµείς να ενισχύσουµε υλικά και ηθικά τις έδρες πανεπιστηµίων του εξωτερικού που διδάσκουν Αρχαία και Νέα Ελληνικά. Επίσης, είναι χρήσιµο να προβάλλουµε τη συνέχεια του Ελληνισµού και την πολιτιστική δηµιουργία όλων των περιόδων. Και κλασική Ελλάδα και ελληνιστικό πολιτισµό και την ελληνορθόδοξη παράδοση του Βυζαντίου και τις νεότερες έως σύγχρονες γενιές λογοτεχνών και καλλιτεχνών.

Η προστασία µειονοτήτων που έχουν την ίδια θρησκεία µε τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων είναι απαραίτητη για λόγους ανθρωπιστικούς, αλλά και προβολής του κύρους και του πολιτισµού µας. Οι ορθόδοξοι χριστιανοί, ελληνόφωνοι και αραβόφωνοι, σε όλη την έκταση της Μέσης Ανατολής βρίσκονται υπό πίεση και πρέπει να τύχουν του άµεσου και έµπρακτου ενδιαφέροντός µας. Αµεση προτεραιότητα είναι η διαφύλαξη της ελληνικότητας της Ιεράς Μονής Σινά. Στη διάρκεια της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 η Γαλλία και η Αυστρία έθεσαν υπό την προστασία τους τους Ρωµαιοκαθολικούς των Κυκλάδων, µε επίκεντρο τη Σύρο. Μάλιστα, στο µεγαλύτερο διάστηµα του 19ου αιώνα ο Αυστριακός µονάρχης είχε τον τίτλο: Η Αυτού Αποστολική Μεγαλειότης. Ο όρος «Αποστολική» δείχνει έντονο ενδιαφέρον για τη θρησκευτική διπλωµατία. Εξάλλου, το 1905, την ίδια χρονιά που η Γαλλία θέσπιζε µε νόµο την αυστηρή θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους, στήριζε εµφανώς στα τουρκοκρατούµενα Βαλκάνια τα ρωµαιοκαθολικά µοναστικά τάγµατα. Ορθοδοξία, γλώσσα και Ιστορία είναι η ήπια ισχύς του Ελληνισµού. Αξίζει να βελτιώσουµε την εικόνα µας διεθνώς.

* Ο Κωνσταντίνος Χολέβας είναι πολιτικός επιστήµονος

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά