Το μεγαλείο της κρητικής ψυχής μέσα από τα μάτια του Κώστα Ξυλούρη
«Ο φασισμός δεν βρίνεται σε τούτονε τον τόπο γιατί δεν τον εδέχεται το αίμα των ανθρώπω» Κρητική μαντινάδα
Το ιδεώδες της αντίστασης του Κρητικού λαού παραμένει αναλλοίωτο, ζωντανό και επίκαιρο όσο ποτέ μέσα στην πορεία του χρόνου.
Η ιστορική μάχη της Κρήτης έδωσε το μεγάλο μήνυμα για αντίσταση των ευρωπαϊκών λαών, ως την πτώση του χιτλερικού ολοκληρωτισμού.
Με αφετηρία τον φετινό εορτασμό εβδομήντα εννέα χρόνων από τη μεγαλειώδη Μάχη της Κρήτης, νιώθουμε το μεγάλο χρέος να αποτίσουμε φόρο τιμής και ανάμνησης σε όλους και όλες –από τον λαό μας, εκείνης της επικής εποχής– που προμάχησαν (εναντίον βαρβάρων εισβολέων της χιτλερικής βίας) για την ελευθερία.
Σε όλους αυτούς τους γενναίους που στέρησαν την καθαρή νίκη στον παρανοϊκό Χίτλερ, καταστρέφοντας το επίλεκτο σώμα των αλεξιπτωτιστών. Γεγονός που αποτέλεσε την αρχή για την τελική χιτλερική πτώση, με συνέπεια την άγρια χιτλερική εκδίκηση και την αντίσταση του άμαχου κρητικού λαού σε όλη τη διάρκεια των μαχών και σε όλα τα χρόνια της κατοχής, που οι αγωνιστές της Κρήτης αγωνίζονταν αντιστασιακά σε όλη την Κρήτη.
Η ΔΟΞΑ ΤΟΥ ΑΜΑΧΟΥ ΛΑΟΥ
«Η εύκολη, κατά τον Χίτλερ, κατάληψη της Κρήτης, τον Μάιο του 1941, εξελίχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες γι ́ αυτόν τραγωδίες, καθώς το επίλεκτο σώμα των Γερμανών αλεξιπτωτιστών της Επιχείρησης «ΕΡΜΗΣ» δέχτηκε αποφασιστικό πλήγμα από τα πρωτόγονα πολεμικά μέσα που χρησιμοποίησαν για την αντίστασή τους οι Κρητικοί.
Με κατσούνες, μαχαίρια και όπλα μιας περασμένης εποχής, αλλά πάνω απ’ όλα με μια βαριά «οπλισμένη» ψυχή και φλόγα για λευτεριά και αξιοπρέπεια, οι Κρήτες αντιμετώπισαν την πιο οργανωμένη πολεμική μηχανή του 20ού αιώνα, στέλνοντας το μήνυμα στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη ότι ο ναζισμός-φασισμός νικιέται αρκεί να το πιστέψουν οι λαοί. Ήταν χαρακτηριστικό το δημοσίευμα της εφημερίδας Χρόνος του Τόκιο: «Προτείνουμε ως ζήτημα υπέρτατου καθήκοντος τιμής, όπως δημιουργηθεί ένα έκτακτο τάγμα των ιπποτών της Κρήτης, διά να τιμηθεί με ειδικό παράσημο κάθε πολίτης και κάθε αξιωματικός που έλαβε μέρος εις την θρυλική αυτή μάχη. Οι Κρήτες πρέπει να καταταγούν ονομαστί εις ένα ειδικόν τάγμα υπερανθρώπων».
Η Κρήτη «κράτησε» περισσότερες μέρες απέναντι στις ορδές των βαρβάρων, απ’ ό,τι οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης όταν ξεκίνησε ο Παγκόσμιος Πόλεμος. Όμως, χωρίς όπλα, με το τάγμα των Κρητών να βρίσκεται ακόμα στην ηπειρωτική Ελλάδα και, σε συνδυασμό με την αμφιλεγόμενη στάση των Εγγλέζων στο νησί, η Κρήτη στις αρχές του Ιούνη «έπεσε», αλλά δεν παραδόθηκε, γιατί στα κρητικά βουνά, όπου κυριαρχούσαν «τ’ αγρίμια και τ’ αγριμάκια», έπνεε άνεμος ελευθερίας. Η οργανωμένη αντίσταση απέναντι στο Γ ́ Ράιχ ξεκίνησε χωρίς καθυστέρηση.
Οι Γερμανοί όμως, δεν μπόρεσαν να χωνέψουν, κι ούτε βέβαια να συγχωρέσουν την γενναία συμμετοχή του λαού κατά τη διάρκεια της εισβολής. Αμέσως μόλις πάτησαν το πόδι τους στο τιμημένο κρητικό χώμα έθεσαν σε εφαρμογή τα αιμοβόρα σχέδιά τους. Τις πρώτες ομαδικές εκτελέσεις ανά την Ευρώπη θα τις πραγματοποιήσουν στην Κρήτη, ξεκινώντας από το ηρωικό Κοντομαρί των Χανίων. Θα ακολουθήσουν τα ολοκαυτώματα χωριών και κωμοπόλεων. Ανώγεια, Βιάννος, Κάνδανος, Αμάρι, Δαμάστα και δεκάδες άλλα σημεία του νησιού θα ισοπεδωθούν από τους Ναζί.
Ο κατοχικός Αύγουστος του 1944 θα βρει τους δικούς μου, στ’ Ανώγεια, που αντιστέκονται από την πρώτη μέρα της εισβολής. Οι αντάρτικες ομάδες σε όλη την Κρήτη έχουν προκαλέσει σοβαρά πλήγματα στον εχθρό, με σαμποτάζ, μάχες και καθοριστική συμμετοχή στην πιο μεγάλη απαγωγή του Β ́ Παγκοσμίου Πολέμου, αυτή του στρατηγού Κράιπε. Πόσες φορές δεν είχα ακούσει τον θείο μου, καπετάν-Μιχάλη Ξυλούρη, αρχηγό της ΑΟΑ (Ανεξάρτητης Ομάδας Ανωγείων), να διηγείται την ιστορία της απαγωγής, καθώς ο ίδιος είχε την ευθύνη του συντονισμού των ασυρμάτων.
Παραμονές της Παναγίας (Αύγουστος 1944), οι Γερμανοί θα εισβάλουν στ ́ Ανώγεια. Άντρεςδεν θα βρουν, μόνο γυναικόπαιδα, που θα πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς. Το 3ο ολοκαύτωμα είναι γεγονός. Για 25 ολόκληρα μερόνυχτα οι Ναζί έκαιγαν τα Ανώγεια κι εκτελούσαν όποιον έβρισκαν να κινείται «σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από το χωριό», όπως έλεγε και η διαταγή τουΓερμανού στρατηγού Χ. Μίλερ. Ταυτόχρονα, με τους συνεργάτες τους, έκαναν πλιάτσικο, μεταφέροντας -σύμφωνα με ακριβείς μαρτυρίες- τον πλούτο των Ανωγειανών, μέσω του αεροδρομίου του Καστελίου Ηρακλείου, στο Βερολίνο.
Στο πρόσωπο των μαυρο-τσεμπερωμένων γυναικών ήταν αποτυπωμένη όλη η τραγωδία που ζούσαμε. Σπίτια ισοπεδωμένα, τρόχαλος, όλα γύρω ερείπια. Κι όλοι μαζί, μικροί-μεγάλοι να παλεύουν για την ξαστεριά και η Ελένη, η μάνα μου, μέρα-νύχτα να μοιρολογεί το τραγούδι της Αρνογιάννενας:
Ω, Παναγιά μου Ανωγειανή
που `σουν αυτή την ώρα
όταν εβάλαν τη φωτιά
στα ξακουσμένα Ανώγεια
Ω, Παναγιά μου Ανωγειανή
που `σουν αυτή την ώρα
όταν εβάλαν τη φωτιά
στα πονεμένα Ανώγεια
Ήρθαν τσ’ Αιγύπτου τα πουλιά
για να παραθερίσουν
στ’ Ανώγεια δεν εβρήκανε
τοίχους φωλιές να κτίσουν.
Το μοιρολόι της Ελένης ασταμάτητο. Ένα μοιρολόι που είχε αφετηρία το 1922, χρονιά που
χάθηκε στη Μικρά Ασία ο 22χρονος αδερφός της, Οδυσσέας. Τα δάκρυά της, όμως, δεν στέρευαν. Και πώς να στερέψουν, αφού μεταξύ των δεκάδων εκτελεσθέντων ήταν και δύο μικρές ανιψιές της, παιδιά των αδερφών της, η 14χρονη Όλγα και η 16χρονη Ανδρονίκη. Οι εκφραστές της «Νέας Τάξης Πραγμάτων», αυτοί που κόμιζαν τον... «Νέο Πολιτισμό», τις δυο νεαρές Ανωγειανές, πριν τις στήσουν στον τοίχο, τις κακοποίησαν...
Πρώτος σταθμός της προσφυγιάς και καταφύγιο συνάμα, για τη δικιά μας φαμίλια ήταν ένα μοναστήρι, που λεγόταν Παναγιά Αρμυρή, στην περιοχή Αρμυροχώρι. Εκεί μέσα σε ένα κελί, η Ελένη και ο Γιάννης ο πατέρας μου μεγάλωναν έξι παιδιά, σε συνθήκες πρωτόγνωρες και πρωτόγονες. Εκεί, κάτω από τη σκέπη του Θεού και τη βοήθεια της «Πλατυτέρας των Ουρανών», η μάνα μου με έφερε στον κόσμο. Οι πρώτοι ήχοι που άκουσα δεν ήταν ούτε νανουρίσματα, ούτε τραγούδια, ούτε λύρες, ούτε λαούτα· ήταν μοιρολόγια γι ́ αυτούς που χάθηκαν, γι’ αυτούς που εκτελέστηκαν, γι’ αυτούς που θυσιάστηκαν, για τα ερείπια που αφήσαμε πίσω μας. Με αυτά μεγάλωσα, κι αυτά ηχούν ακόμα στ’ αφτιά μου. Και στα μάτια μου έχουν μείνει τα μαύρα ρούχα, το μαύρο τσεμπέρι, η θλίψη χαραγμένη στο πρόσωπό της, τα βουρκωμένα μάτια της και μια πίκρα καρφωμένη στα χείλη. Μέχρι που αναπαύτηκε πριν από 32 χρόνια.
Όμως η Ελένη και ο Γιάννης ήταν θεριά ανήμερα. Πάλεψαν, αγωνίστηκαν, μάτωσαν, αλλά κατάφεραν να μας βγάλουν στο ξέφωτο... Τον κατοχικό πόλεμο θα διαδεχτεί ο «πόλεμος» για την επιβίωση, για την ανάταξη και την ανάσταση μέσα από τα ερείπια και τις στάχτες.
Με οδηγό το αθάνατο κρητικό πνεύμα, το νησί παρά τις πληγές του, θα βρει και πάλι το δρόμο του. Θα σηκώσει ανάστημα, θα κατακτήσει και πάλι την κορφή του Ψηλορείτη, κρατώντας στο ένα χέρι το δοξάρι της λύρας, για να τραγουδά τη λευτεριά, και στο άλλο το τουφέκι...
Σήμερα, που ο εχθρός έχει κάνει την εμφάνιση του με άλλους τρόπους και μέσα, στήνοντας οικονομικά «Νταχάου» και «Άουσβιτς», η τιμή που γίνεται σε αυτούς που θυσιάστηκαν πριν από 79 χρόνια μέσα από αυτό το κείμενο είναι το απειροελάχιστο που θα μπορούσα να κάνω. Το ελάχιστο για όλους αυτούς τους ηρωο-μάρτυρες που έδωσαν τη ζωή τους για μια πατρίδα λεύτερη, για μια πατρίδα δική μας, κι όχι για μια πατρίδα αλυσοδεμένη και γονατισμένη. Αυτά τα βιώματα, που φώλιαζαν και φωλιάζουν μέσα στην ψυχή μου, ήταν η φλόγα για να μετατρέψω με δέος το χρέος μου σ’ ένα αφιέρωμα μνήμης.
Η Μάχη της Κρήτης, η μάχη των αμάχων, πέρασε στην ιστορία· όμως, η μάχη κατά του φασισμού και του ναζισμού συνεχίζεται. Το «φίδι» στην Ευρώπη και την Ελλάδα έχει αρχίσει να σηκώνει και πάλι κεφάλι και μείς οφείλουμε να το κόψουμε από τώρα, στο όνομα των χιλιάδων νεκρών μας, στο όνομα της δημοκρατίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.»
Τιμή και Δόξα στην Εθνική Αντίσταση!
Κώστας Ξυλούρης
Επίτιμος πρόεδρος της Παγκρήτιας Ένωσης
60Η Επέτειος- 11 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΣΤΟ ΚΑΛΛΙΜΑΡΜΑΡΟ
Μια εκδήλωση-σταθμός στην ιστορία και την πορεία του κρητικού πολιτιστικού κινήματος πραγματοποιήθηκε στις 11 Ιουνίου 2001, με αφορμή την 60ή επέτειο της Μάχης της Κρήτης. Στη διάρκειά της σείστηκε κυριολεκτικά το Καλλιμάρμαρο από τους 70.000 Κρητικούς που το κατέκλυσαν, για να τιμήσουν την αστείρευτη δύναμη της κρητικής ψυχής, που μεγαλούργησε την περίοδο 1941-1945, αλλά κι έναν παγκόσμιο Έλληνα, τον μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, που συγκλόνισε τους παρευρισκόμενους με τη συναυλία του. «Έχω πει πολλές φορές ότι είμαι ευλογημένος διότι γεννήθηκα Έλληνας. Μπορώ να πω σήμερα με υπερηφάνεια ότι το κρητικό αίμα που τρέχει τις φλέβες μου με βοήθησε να γίνω δύο φορές Έλληνας». Είχε δηλώσει ο Μίκης ευχαριστώντας τον πρόεδρο της Παγκρητίου Κώστα Ξυλούρη. Ενώ ο τύπος της εποχής έγραψε: «70.000 κόσμος στη συναυλία για τη Μάχη… Γέμισε Κρήτη το Στάδιο με τον Μίκη. Ήταν το Νόμπελ του Μίκη…
ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΔΙΚΑΙΩΣΗ
Αν και πέρασαν 79 ολόκληρα χρόνια, οι υπεύθυνοι για τα χιλιάδες θύματα, τις ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές και τον ανείπωτο πόνο που έσπειραν στην Κρήτη και σε όλη την Ελλάδα μοιάζουν να περιφρονούν μια στοιχειώδη και ελάχιστη υποχρέωσή τους: αυτήν που ονομάζεται κατοχικό δάνειο και πολεμικές επανορθώσεις.
Πολλοί θέλουν και προσπαθούν να ξεχαστεί αυτή η «εκκρεμότητα». Εμείς, τιμώντας τους συμπατριώτης μας της εποχής εκείνης, αντιστεκόμαστε στη λήθη και κρατάμε ψηλά τη σημαία αυτής της διεκδίκησης. Δεν θα φέρει αυτό πίσω τους νεκρούς μας.
Θα είναι, όμως, μια ηθική δικαίωση…
Η ιστορική μάχη της Κρήτης έδωσε το μεγάλο μήνυμα για αντίσταση των ευρωπαϊκών λαών, ως την πτώση του χιτλερικού ολοκληρωτισμού.
Με αφετηρία τον φετινό εορτασμό εβδομήντα εννέα χρόνων από τη μεγαλειώδη Μάχη της Κρήτης, νιώθουμε το μεγάλο χρέος να αποτίσουμε φόρο τιμής και ανάμνησης σε όλους και όλες –από τον λαό μας, εκείνης της επικής εποχής– που προμάχησαν (εναντίον βαρβάρων εισβολέων της χιτλερικής βίας) για την ελευθερία.
Σε όλους αυτούς τους γενναίους που στέρησαν την καθαρή νίκη στον παρανοϊκό Χίτλερ, καταστρέφοντας το επίλεκτο σώμα των αλεξιπτωτιστών. Γεγονός που αποτέλεσε την αρχή για την τελική χιτλερική πτώση, με συνέπεια την άγρια χιτλερική εκδίκηση και την αντίσταση του άμαχου κρητικού λαού σε όλη τη διάρκεια των μαχών και σε όλα τα χρόνια της κατοχής, που οι αγωνιστές της Κρήτης αγωνίζονταν αντιστασιακά σε όλη την Κρήτη.
Η ΔΟΞΑ ΤΟΥ ΑΜΑΧΟΥ ΛΑΟΥ
«Η εύκολη, κατά τον Χίτλερ, κατάληψη της Κρήτης, τον Μάιο του 1941, εξελίχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες γι ́ αυτόν τραγωδίες, καθώς το επίλεκτο σώμα των Γερμανών αλεξιπτωτιστών της Επιχείρησης «ΕΡΜΗΣ» δέχτηκε αποφασιστικό πλήγμα από τα πρωτόγονα πολεμικά μέσα που χρησιμοποίησαν για την αντίστασή τους οι Κρητικοί.
Με κατσούνες, μαχαίρια και όπλα μιας περασμένης εποχής, αλλά πάνω απ’ όλα με μια βαριά «οπλισμένη» ψυχή και φλόγα για λευτεριά και αξιοπρέπεια, οι Κρήτες αντιμετώπισαν την πιο οργανωμένη πολεμική μηχανή του 20ού αιώνα, στέλνοντας το μήνυμα στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη ότι ο ναζισμός-φασισμός νικιέται αρκεί να το πιστέψουν οι λαοί. Ήταν χαρακτηριστικό το δημοσίευμα της εφημερίδας Χρόνος του Τόκιο: «Προτείνουμε ως ζήτημα υπέρτατου καθήκοντος τιμής, όπως δημιουργηθεί ένα έκτακτο τάγμα των ιπποτών της Κρήτης, διά να τιμηθεί με ειδικό παράσημο κάθε πολίτης και κάθε αξιωματικός που έλαβε μέρος εις την θρυλική αυτή μάχη. Οι Κρήτες πρέπει να καταταγούν ονομαστί εις ένα ειδικόν τάγμα υπερανθρώπων».
Η Κρήτη «κράτησε» περισσότερες μέρες απέναντι στις ορδές των βαρβάρων, απ’ ό,τι οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης όταν ξεκίνησε ο Παγκόσμιος Πόλεμος. Όμως, χωρίς όπλα, με το τάγμα των Κρητών να βρίσκεται ακόμα στην ηπειρωτική Ελλάδα και, σε συνδυασμό με την αμφιλεγόμενη στάση των Εγγλέζων στο νησί, η Κρήτη στις αρχές του Ιούνη «έπεσε», αλλά δεν παραδόθηκε, γιατί στα κρητικά βουνά, όπου κυριαρχούσαν «τ’ αγρίμια και τ’ αγριμάκια», έπνεε άνεμος ελευθερίας. Η οργανωμένη αντίσταση απέναντι στο Γ ́ Ράιχ ξεκίνησε χωρίς καθυστέρηση.
Οι Γερμανοί όμως, δεν μπόρεσαν να χωνέψουν, κι ούτε βέβαια να συγχωρέσουν την γενναία συμμετοχή του λαού κατά τη διάρκεια της εισβολής. Αμέσως μόλις πάτησαν το πόδι τους στο τιμημένο κρητικό χώμα έθεσαν σε εφαρμογή τα αιμοβόρα σχέδιά τους. Τις πρώτες ομαδικές εκτελέσεις ανά την Ευρώπη θα τις πραγματοποιήσουν στην Κρήτη, ξεκινώντας από το ηρωικό Κοντομαρί των Χανίων. Θα ακολουθήσουν τα ολοκαυτώματα χωριών και κωμοπόλεων. Ανώγεια, Βιάννος, Κάνδανος, Αμάρι, Δαμάστα και δεκάδες άλλα σημεία του νησιού θα ισοπεδωθούν από τους Ναζί.
Ο κατοχικός Αύγουστος του 1944 θα βρει τους δικούς μου, στ’ Ανώγεια, που αντιστέκονται από την πρώτη μέρα της εισβολής. Οι αντάρτικες ομάδες σε όλη την Κρήτη έχουν προκαλέσει σοβαρά πλήγματα στον εχθρό, με σαμποτάζ, μάχες και καθοριστική συμμετοχή στην πιο μεγάλη απαγωγή του Β ́ Παγκοσμίου Πολέμου, αυτή του στρατηγού Κράιπε. Πόσες φορές δεν είχα ακούσει τον θείο μου, καπετάν-Μιχάλη Ξυλούρη, αρχηγό της ΑΟΑ (Ανεξάρτητης Ομάδας Ανωγείων), να διηγείται την ιστορία της απαγωγής, καθώς ο ίδιος είχε την ευθύνη του συντονισμού των ασυρμάτων.
Παραμονές της Παναγίας (Αύγουστος 1944), οι Γερμανοί θα εισβάλουν στ ́ Ανώγεια. Άντρεςδεν θα βρουν, μόνο γυναικόπαιδα, που θα πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς. Το 3ο ολοκαύτωμα είναι γεγονός. Για 25 ολόκληρα μερόνυχτα οι Ναζί έκαιγαν τα Ανώγεια κι εκτελούσαν όποιον έβρισκαν να κινείται «σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από το χωριό», όπως έλεγε και η διαταγή τουΓερμανού στρατηγού Χ. Μίλερ. Ταυτόχρονα, με τους συνεργάτες τους, έκαναν πλιάτσικο, μεταφέροντας -σύμφωνα με ακριβείς μαρτυρίες- τον πλούτο των Ανωγειανών, μέσω του αεροδρομίου του Καστελίου Ηρακλείου, στο Βερολίνο.
Στο πρόσωπο των μαυρο-τσεμπερωμένων γυναικών ήταν αποτυπωμένη όλη η τραγωδία που ζούσαμε. Σπίτια ισοπεδωμένα, τρόχαλος, όλα γύρω ερείπια. Κι όλοι μαζί, μικροί-μεγάλοι να παλεύουν για την ξαστεριά και η Ελένη, η μάνα μου, μέρα-νύχτα να μοιρολογεί το τραγούδι της Αρνογιάννενας:
Ω, Παναγιά μου Ανωγειανή
που `σουν αυτή την ώρα
όταν εβάλαν τη φωτιά
στα ξακουσμένα Ανώγεια
Ω, Παναγιά μου Ανωγειανή
που `σουν αυτή την ώρα
όταν εβάλαν τη φωτιά
στα πονεμένα Ανώγεια
Ήρθαν τσ’ Αιγύπτου τα πουλιά
για να παραθερίσουν
στ’ Ανώγεια δεν εβρήκανε
τοίχους φωλιές να κτίσουν.
Το μοιρολόι της Ελένης ασταμάτητο. Ένα μοιρολόι που είχε αφετηρία το 1922, χρονιά που
χάθηκε στη Μικρά Ασία ο 22χρονος αδερφός της, Οδυσσέας. Τα δάκρυά της, όμως, δεν στέρευαν. Και πώς να στερέψουν, αφού μεταξύ των δεκάδων εκτελεσθέντων ήταν και δύο μικρές ανιψιές της, παιδιά των αδερφών της, η 14χρονη Όλγα και η 16χρονη Ανδρονίκη. Οι εκφραστές της «Νέας Τάξης Πραγμάτων», αυτοί που κόμιζαν τον... «Νέο Πολιτισμό», τις δυο νεαρές Ανωγειανές, πριν τις στήσουν στον τοίχο, τις κακοποίησαν...
Πρώτος σταθμός της προσφυγιάς και καταφύγιο συνάμα, για τη δικιά μας φαμίλια ήταν ένα μοναστήρι, που λεγόταν Παναγιά Αρμυρή, στην περιοχή Αρμυροχώρι. Εκεί μέσα σε ένα κελί, η Ελένη και ο Γιάννης ο πατέρας μου μεγάλωναν έξι παιδιά, σε συνθήκες πρωτόγνωρες και πρωτόγονες. Εκεί, κάτω από τη σκέπη του Θεού και τη βοήθεια της «Πλατυτέρας των Ουρανών», η μάνα μου με έφερε στον κόσμο. Οι πρώτοι ήχοι που άκουσα δεν ήταν ούτε νανουρίσματα, ούτε τραγούδια, ούτε λύρες, ούτε λαούτα· ήταν μοιρολόγια γι ́ αυτούς που χάθηκαν, γι’ αυτούς που εκτελέστηκαν, γι’ αυτούς που θυσιάστηκαν, για τα ερείπια που αφήσαμε πίσω μας. Με αυτά μεγάλωσα, κι αυτά ηχούν ακόμα στ’ αφτιά μου. Και στα μάτια μου έχουν μείνει τα μαύρα ρούχα, το μαύρο τσεμπέρι, η θλίψη χαραγμένη στο πρόσωπό της, τα βουρκωμένα μάτια της και μια πίκρα καρφωμένη στα χείλη. Μέχρι που αναπαύτηκε πριν από 32 χρόνια.
Όμως η Ελένη και ο Γιάννης ήταν θεριά ανήμερα. Πάλεψαν, αγωνίστηκαν, μάτωσαν, αλλά κατάφεραν να μας βγάλουν στο ξέφωτο... Τον κατοχικό πόλεμο θα διαδεχτεί ο «πόλεμος» για την επιβίωση, για την ανάταξη και την ανάσταση μέσα από τα ερείπια και τις στάχτες.
Με οδηγό το αθάνατο κρητικό πνεύμα, το νησί παρά τις πληγές του, θα βρει και πάλι το δρόμο του. Θα σηκώσει ανάστημα, θα κατακτήσει και πάλι την κορφή του Ψηλορείτη, κρατώντας στο ένα χέρι το δοξάρι της λύρας, για να τραγουδά τη λευτεριά, και στο άλλο το τουφέκι...
Σήμερα, που ο εχθρός έχει κάνει την εμφάνιση του με άλλους τρόπους και μέσα, στήνοντας οικονομικά «Νταχάου» και «Άουσβιτς», η τιμή που γίνεται σε αυτούς που θυσιάστηκαν πριν από 79 χρόνια μέσα από αυτό το κείμενο είναι το απειροελάχιστο που θα μπορούσα να κάνω. Το ελάχιστο για όλους αυτούς τους ηρωο-μάρτυρες που έδωσαν τη ζωή τους για μια πατρίδα λεύτερη, για μια πατρίδα δική μας, κι όχι για μια πατρίδα αλυσοδεμένη και γονατισμένη. Αυτά τα βιώματα, που φώλιαζαν και φωλιάζουν μέσα στην ψυχή μου, ήταν η φλόγα για να μετατρέψω με δέος το χρέος μου σ’ ένα αφιέρωμα μνήμης.
Η Μάχη της Κρήτης, η μάχη των αμάχων, πέρασε στην ιστορία· όμως, η μάχη κατά του φασισμού και του ναζισμού συνεχίζεται. Το «φίδι» στην Ευρώπη και την Ελλάδα έχει αρχίσει να σηκώνει και πάλι κεφάλι και μείς οφείλουμε να το κόψουμε από τώρα, στο όνομα των χιλιάδων νεκρών μας, στο όνομα της δημοκρατίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.»
Τιμή και Δόξα στην Εθνική Αντίσταση!
Κώστας Ξυλούρης
Επίτιμος πρόεδρος της Παγκρήτιας Ένωσης
60Η Επέτειος- 11 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΣΤΟ ΚΑΛΛΙΜΑΡΜΑΡΟ
Μια εκδήλωση-σταθμός στην ιστορία και την πορεία του κρητικού πολιτιστικού κινήματος πραγματοποιήθηκε στις 11 Ιουνίου 2001, με αφορμή την 60ή επέτειο της Μάχης της Κρήτης. Στη διάρκειά της σείστηκε κυριολεκτικά το Καλλιμάρμαρο από τους 70.000 Κρητικούς που το κατέκλυσαν, για να τιμήσουν την αστείρευτη δύναμη της κρητικής ψυχής, που μεγαλούργησε την περίοδο 1941-1945, αλλά κι έναν παγκόσμιο Έλληνα, τον μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, που συγκλόνισε τους παρευρισκόμενους με τη συναυλία του. «Έχω πει πολλές φορές ότι είμαι ευλογημένος διότι γεννήθηκα Έλληνας. Μπορώ να πω σήμερα με υπερηφάνεια ότι το κρητικό αίμα που τρέχει τις φλέβες μου με βοήθησε να γίνω δύο φορές Έλληνας». Είχε δηλώσει ο Μίκης ευχαριστώντας τον πρόεδρο της Παγκρητίου Κώστα Ξυλούρη. Ενώ ο τύπος της εποχής έγραψε: «70.000 κόσμος στη συναυλία για τη Μάχη… Γέμισε Κρήτη το Στάδιο με τον Μίκη. Ήταν το Νόμπελ του Μίκη…
ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΔΙΚΑΙΩΣΗ
Αν και πέρασαν 79 ολόκληρα χρόνια, οι υπεύθυνοι για τα χιλιάδες θύματα, τις ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές και τον ανείπωτο πόνο που έσπειραν στην Κρήτη και σε όλη την Ελλάδα μοιάζουν να περιφρονούν μια στοιχειώδη και ελάχιστη υποχρέωσή τους: αυτήν που ονομάζεται κατοχικό δάνειο και πολεμικές επανορθώσεις.
Πολλοί θέλουν και προσπαθούν να ξεχαστεί αυτή η «εκκρεμότητα». Εμείς, τιμώντας τους συμπατριώτης μας της εποχής εκείνης, αντιστεκόμαστε στη λήθη και κρατάμε ψηλά τη σημαία αυτής της διεκδίκησης. Δεν θα φέρει αυτό πίσω τους νεκρούς μας.
Θα είναι, όμως, μια ηθική δικαίωση…
