Η Τουρκία σε διαρκή πίεση
Άρθρο γνώμης
Νυχθηµερόν τα τουρκικά ΜΜΕ αναλύουν σενάρια επί σεναρίων για το πώς Ελληνες και Ισραηλινοί σχεδιάζουν την περικύκλωσή της και τον στραγγαλισµό της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Από την ηµέρα της Τριµερούς Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, τα όσα κοσµογονικά έγιναν εκεί και τις ευθείες προειδοποιήσεις του Μπενιαµίν Νετανιάχου, ότι «όσοι έχουν αυτοκρατορικές φαντασιώσεις να τις ξεχάσουν», η Τουρκία έχει περιέλθει σε vertigo. Νυχθηµερόν τα τουρκικά ΜΜΕ αναλύουν σενάρια επί σεναρίων για το πώς Ελληνες και Ισραηλινοί σχεδιάζουν την περικύκλωσή της και τον στραγγαλισµό της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το περιεχόµενο της διακήρυξης και οι δηλώσεις των τριών ηγετών, που αµφότερα καθιστούν σαφές ότι η συνεργασία έχει µετεξελιχθεί σε συµµαχία, µε τη στρατιωτική διάσταση να αποτελεί την αιχµή του όλου πλαισίου, έχουν προκαλέσει σοκ στη γείτονα. Η εξέλιξη αυτή λειτουργεί αποσταθεροποιητικά σε ψυχολογικό -και όχι µόνο- επίπεδο, καθώς οι Τούρκοι αντιλαµβάνονται ότι ο σχεδιασµός τους θα βρίσκεται πλέον αντιµέτωπος µε έναν στρατιωτικό συνασπισµό, ο οποίος δεν θα επιτρέπει την υλοποίησή του, όµως δεν είναι το µοναδικό πρόβληµα που έχουν. Το τελευταίο διάστηµα τίποτα δεν τους πηγαίνει καλά. Από τη στιγµή που οι ΗΠΑ απαίτησαν από την Τουρκία να αποσυνδεθεί ενεργειακά, αλλά και γενικότερα από τη Ρωσία, η Μόσχα δεν σταµάτησε να στέλνει µηνύµατα µε τον γνωστό, ιδιαίτερο τρόπο. Σχεδόν καθηµερινά οι Ρώσοι βοµβαρδίζουν κάποιο τουρκικό τάνκερ, µεταξύ των οποίων και ορισµένα που υποπτεύονται ότι µεταφέρουν υλικό στην Ουκρανία.
Η βολιδοσκόπηση του Ταγίπ Ερντογάν προς τον Βλαντίµιρ Πούτιν, για το ενδεχόµενο να επιστραφούν οι S-400 ώστε να αρθούν οι κυρώσεις και να ξεµπλοκάρει η υπόθεση των F-35, δεν πήγε πολύ καλά, διότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν έδειξε ιδιαίτερη κατανόηση. Για την ακρίβεια, λίγο µετά τη συνάντηση βοµβαρδίστηκε ακόµα ένα τουρκικό πλοίο. Επίσης, ένα µη επανδρωµένο αερόχηµα, υποτίθεται αγνώστου ταυτότητος, αλλά εικάζεται ρωσικής, παραβίασε τον τουρκικό εναέριο χώρο και περιφερόταν για ώρες περνώντας πάνω από κρίσιµες αµυντικές υποδοµές και φτάνοντας 50 χλµ. έξω από την Αγκυρα, πριν εντοπιστεί και καταρριφθεί
Στη Συρία τα πράγµατα επίσης δεν εξελίσσονται σύµφωνα µε τις τουρκικές προσδοκίες. Οι Κούρδοι αρνούνται να καταθέσουν τα όπλα, να καταλύσουν την de facto κρατική οντότητά τους και να υπαχθούν στο ισλαµικό καθεστώς της ∆αµασκού, το ίδιο οι ∆ρούζοι, οι αλαουίτες και οι χριστιανοί, οι οποίοι δεν έχουν καν την προχωρηµένη πολιτική και οιονεί κρατική συγκρότηση που έχουν οι Κούρδοι.
Η Αγκυρα βρίσκεται σε δίληµµα. Να παρακολουθεί τη σταδιακή κουρδική πολλαπλή κρατογένεση στην περιοχή ή να επιχειρήσει στρατιωτικά σε συνεργασία µε τους τζιχαντιστές του Τζολάνι; Μάλιστα ο τουρκικός Τύπος αναφέρει ότι Αµερικανοί, Ρώσοι και Ισραηλινοί έχουν στην ουσία περιθωριοποιήσει την Τουρκία στη Συρία.
Μία άλλη ψυχρολουσία, την οποία υπέστη πρόσφατα, είναι η ανακοίνωση της συµφωνίας οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών µεταξύ Λιβάνου και Κύπρου, η οποία πετάει στα σκουπίδια τον σχεδιασµό για ακόµα µία τουρκική ψευδοΑΟΖ, αυτή τη φορά των Κατεχοµένων. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν επικοινώνησε µε τον Λιβανέζο οµόλογό του Γιούσεφ Ράτζι, όπως και ο Ερντογάν µε τον πρόεδρο του Λιβάνου στρατηγό Ζοζέφ Αούν, για να διαµαρτυρηθούν, αλλά δίχως αποτέλεσµα.
Την ίδια αίσθηση, παγάκια στην πλάτη, πρέπει να ένιωσε ο Ερντογάν όταν ο Ακίλα Σάλεχ, πρόεδρος του Κοινοβουλίου της Λιβύης που εδρεύει στο ελεγχόµενο από τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ ανατολικό τµήµα της διαιρεµένης χώρας, δήλωσε ότι δεν πρόκειται να κυρωθεί το τουρκολιβυκό µνηµόνιο. Εν τω µεταξύ, ακόµη ένας κλονισµός ήρθε από την πτώση ιδιωτικού αεροσκάφους στο οποίο επέβαινε ο αρχηγός των λιβυκών ενόπλων δυνάµεων (της ∆υτικής Λιβύης, του φιλότουρκου Αµπντελχαµίτ Ντµπέιµπα) και άλλοι επιτελείς κατά την αναχώρησή τους από την Αγκυρα, όπου λίγο νωρίτερα είχαν συνοµιλίες για την ενίσχυση της τουρκικής παρουσίας στη χώρα. Το συµβάν πυροδότησε νέα παράκρουση και ακόµα έναν γύρο συνωµοσιολογίας περί ισραηλινού δακτύλου...
Ούτε η φιλοδοξία του Ερντογάν να πατήσει πόδι στη Γάζα µέσω της δύναµης σταθεροποίησης, η οποία συγκροτείται για την «επόµενη ηµέρα» -αν έλθει ποτέ-, ευοδώνεται. Προσκρούει στη σταθερή άρνηση του Ισραήλ για οποιαδήποτε τουρκική παρουσία, παρά τις πιέσεις των Αµερικανών.
Παρεµπιπτόντως, ένα περιστατικό ήσσονος σηµασίας, αλλά που αν κάποιος είναι... προληπτικός δύσκολα προσπερνά, συνέβη σε συνέντευξη του Χακάν Φιντάν στη Συρία, καθώς την ώρα που µιλούσε για τη Γάζα υπήρξε «τεχνικό πρόβληµα» (ακουγόταν ξαφνικά µία αραβική φωνή επάνω στη δική του) και δεν µπορούσε να συνεχίσει.
Ενα ερώτηµα είναι πώς η Τουρκία θα αντιδράσει σε όλη αυτήν τη συσσωρευµένη πίεση. Ο τρόπος της είναι γνωστός. Το πρόβληµά της όµως είναι αν µπορεί να τον επαναλάβει σε αυτήν τη συγκυρία, µε αυτά τα δεδοµένα. ∆ιότι είναι προφανές ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος εκπυρσοκρότησης.
Το περιεχόµενο της διακήρυξης και οι δηλώσεις των τριών ηγετών, που αµφότερα καθιστούν σαφές ότι η συνεργασία έχει µετεξελιχθεί σε συµµαχία, µε τη στρατιωτική διάσταση να αποτελεί την αιχµή του όλου πλαισίου, έχουν προκαλέσει σοκ στη γείτονα. Η εξέλιξη αυτή λειτουργεί αποσταθεροποιητικά σε ψυχολογικό -και όχι µόνο- επίπεδο, καθώς οι Τούρκοι αντιλαµβάνονται ότι ο σχεδιασµός τους θα βρίσκεται πλέον αντιµέτωπος µε έναν στρατιωτικό συνασπισµό, ο οποίος δεν θα επιτρέπει την υλοποίησή του, όµως δεν είναι το µοναδικό πρόβληµα που έχουν. Το τελευταίο διάστηµα τίποτα δεν τους πηγαίνει καλά. Από τη στιγµή που οι ΗΠΑ απαίτησαν από την Τουρκία να αποσυνδεθεί ενεργειακά, αλλά και γενικότερα από τη Ρωσία, η Μόσχα δεν σταµάτησε να στέλνει µηνύµατα µε τον γνωστό, ιδιαίτερο τρόπο. Σχεδόν καθηµερινά οι Ρώσοι βοµβαρδίζουν κάποιο τουρκικό τάνκερ, µεταξύ των οποίων και ορισµένα που υποπτεύονται ότι µεταφέρουν υλικό στην Ουκρανία.
Η βολιδοσκόπηση του Ταγίπ Ερντογάν προς τον Βλαντίµιρ Πούτιν, για το ενδεχόµενο να επιστραφούν οι S-400 ώστε να αρθούν οι κυρώσεις και να ξεµπλοκάρει η υπόθεση των F-35, δεν πήγε πολύ καλά, διότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν έδειξε ιδιαίτερη κατανόηση. Για την ακρίβεια, λίγο µετά τη συνάντηση βοµβαρδίστηκε ακόµα ένα τουρκικό πλοίο. Επίσης, ένα µη επανδρωµένο αερόχηµα, υποτίθεται αγνώστου ταυτότητος, αλλά εικάζεται ρωσικής, παραβίασε τον τουρκικό εναέριο χώρο και περιφερόταν για ώρες περνώντας πάνω από κρίσιµες αµυντικές υποδοµές και φτάνοντας 50 χλµ. έξω από την Αγκυρα, πριν εντοπιστεί και καταρριφθεί
Στη Συρία τα πράγµατα επίσης δεν εξελίσσονται σύµφωνα µε τις τουρκικές προσδοκίες. Οι Κούρδοι αρνούνται να καταθέσουν τα όπλα, να καταλύσουν την de facto κρατική οντότητά τους και να υπαχθούν στο ισλαµικό καθεστώς της ∆αµασκού, το ίδιο οι ∆ρούζοι, οι αλαουίτες και οι χριστιανοί, οι οποίοι δεν έχουν καν την προχωρηµένη πολιτική και οιονεί κρατική συγκρότηση που έχουν οι Κούρδοι.
Η Αγκυρα βρίσκεται σε δίληµµα. Να παρακολουθεί τη σταδιακή κουρδική πολλαπλή κρατογένεση στην περιοχή ή να επιχειρήσει στρατιωτικά σε συνεργασία µε τους τζιχαντιστές του Τζολάνι; Μάλιστα ο τουρκικός Τύπος αναφέρει ότι Αµερικανοί, Ρώσοι και Ισραηλινοί έχουν στην ουσία περιθωριοποιήσει την Τουρκία στη Συρία.
Μία άλλη ψυχρολουσία, την οποία υπέστη πρόσφατα, είναι η ανακοίνωση της συµφωνίας οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών µεταξύ Λιβάνου και Κύπρου, η οποία πετάει στα σκουπίδια τον σχεδιασµό για ακόµα µία τουρκική ψευδοΑΟΖ, αυτή τη φορά των Κατεχοµένων. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν επικοινώνησε µε τον Λιβανέζο οµόλογό του Γιούσεφ Ράτζι, όπως και ο Ερντογάν µε τον πρόεδρο του Λιβάνου στρατηγό Ζοζέφ Αούν, για να διαµαρτυρηθούν, αλλά δίχως αποτέλεσµα.
Την ίδια αίσθηση, παγάκια στην πλάτη, πρέπει να ένιωσε ο Ερντογάν όταν ο Ακίλα Σάλεχ, πρόεδρος του Κοινοβουλίου της Λιβύης που εδρεύει στο ελεγχόµενο από τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ ανατολικό τµήµα της διαιρεµένης χώρας, δήλωσε ότι δεν πρόκειται να κυρωθεί το τουρκολιβυκό µνηµόνιο. Εν τω µεταξύ, ακόµη ένας κλονισµός ήρθε από την πτώση ιδιωτικού αεροσκάφους στο οποίο επέβαινε ο αρχηγός των λιβυκών ενόπλων δυνάµεων (της ∆υτικής Λιβύης, του φιλότουρκου Αµπντελχαµίτ Ντµπέιµπα) και άλλοι επιτελείς κατά την αναχώρησή τους από την Αγκυρα, όπου λίγο νωρίτερα είχαν συνοµιλίες για την ενίσχυση της τουρκικής παρουσίας στη χώρα. Το συµβάν πυροδότησε νέα παράκρουση και ακόµα έναν γύρο συνωµοσιολογίας περί ισραηλινού δακτύλου...
Ούτε η φιλοδοξία του Ερντογάν να πατήσει πόδι στη Γάζα µέσω της δύναµης σταθεροποίησης, η οποία συγκροτείται για την «επόµενη ηµέρα» -αν έλθει ποτέ-, ευοδώνεται. Προσκρούει στη σταθερή άρνηση του Ισραήλ για οποιαδήποτε τουρκική παρουσία, παρά τις πιέσεις των Αµερικανών.
Παρεµπιπτόντως, ένα περιστατικό ήσσονος σηµασίας, αλλά που αν κάποιος είναι... προληπτικός δύσκολα προσπερνά, συνέβη σε συνέντευξη του Χακάν Φιντάν στη Συρία, καθώς την ώρα που µιλούσε για τη Γάζα υπήρξε «τεχνικό πρόβληµα» (ακουγόταν ξαφνικά µία αραβική φωνή επάνω στη δική του) και δεν µπορούσε να συνεχίσει.
Ενα ερώτηµα είναι πώς η Τουρκία θα αντιδράσει σε όλη αυτήν τη συσσωρευµένη πίεση. Ο τρόπος της είναι γνωστός. Το πρόβληµά της όµως είναι αν µπορεί να τον επαναλάβει σε αυτήν τη συγκυρία, µε αυτά τα δεδοµένα. ∆ιότι είναι προφανές ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος εκπυρσοκρότησης.
En