Στις 15 Αυγούστου 1940, ανήμερα της εορτής της Μεγαλόχαρης, η Ελλάδα βίωσε ένα από τα πλέον προκλητικά επεισόδια πριν την είσοδό της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: τον τορπιλισμό του καταδρομικού «Έλλη» από ιταλικό υποβρύχιο στο λιμάνι της Τήνου.


Το ιστορικό πλαίσιο πριν τον τορπιλισμό της «Έλλης» στην Τήνο

Τον Ιούνιο του 1940, η Ιταλία, υπό τον δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι, είχε ενταχθεί στις Δυνάμεις του Άξονα. Μετά τις κατακτήσεις σε Λιβύη, Αιθιοπία και Αλβανία, ο επόμενος στόχος του καθεστώτος ήταν η Ελλάδα. Η άφιξη του Ιταλού διοικητή Cesare Maria De Vecchi στη Ρόδο και η μετακίνηση ισχυρών ιταλικών στρατιωτικών δυνάμεων προς τα ελληνικά σύνορα έδειχναν τις επιθετικές προθέσεις της Ρώμης.


Προηγούμενες επιθέσεις

Στις 12 Ιουλίου 1940, τρία ιταλικά βομβαρδιστικά επιτέθηκαν με βόμβες και πολυβόλα στο ελληνικό βοηθητικό πλοίο «Ωρίων» στον κόλπο του Κισσάμου, ενώ λίγο αργότερα στόχευσαν και το αντιτορπιλικό «Ύδρα».
Στις 30 Ιουλίου, ιταλικό αεροσκάφος από τα Δωδεκάνησα έριξε τέσσερις βόμβες εναντίον των αντιτορπιλικών «Βασιλεύς Γεώργιος» και «Βασίλισσα Όλγα» και δύο ελληνικών υποβρυχίων στον λιμένα της Ναυπάκτου. Η χημική ανάλυση των θραυσμάτων απέδειξε ότι ήταν ίδιου τύπου με εκείνα που είχαν χρησιμοποιηθεί στην επίθεση κατά της «Ύδρας».


Η εντολή για τον τορπιλισμό

Η διαταγή για τον τορπιλισμό της «Έλλης» δόθηκε από τον Cesare Maria De Vecchi, Διοικητή των Δωδεκανήσων και ηγετικό στέλεχος του ιταλικού φασιστικού καθεστώτος, με τη συγκατάθεση του Μουσολίνι. Το ιταλικό υποβρύχιο «Ντελφίνο», υπό τον Υποπλοίαρχο Giuseppe Aicardi, απέπλευσε από τη Λέρο στις 14 Αυγούστου με αποστολή να πλήξει πλοία σε Τήνο και Σύρο και στη συνέχεια να αποκλείσει τη Διώρυγα της Κορίνθου.


Η επίθεση στην Τήνο

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 15ης Αυγούστου, το «Ντελφίνο» εντοπίστηκε έξω από το λιμάνι της Τήνου. Αρχικός στόχος ήταν τα επιβατικά «Έλσα» και «Έσπερος» που μετέφεραν προσκυνητές και τα οποία οι Ιταλοί θεωρούσαν οπλιταγωγά. Ωστόσο, όταν εμφανίστηκε το ελληνικό καταδρομικό «Έλλη» —πλοίο 2.115 τόνων, με πλήρωμα 232 ανδρών και όνομα εμπνευσμένο από τη ναυμαχία της Έλλης στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο— οι Ιταλοί εκτόξευσαν τορπίλες.

Στις 09:45, η «Έλλη» βυθίστηκε στον όρμο της Τήνου. Ο απολογισμός ήταν οκτώ νεκροί και 26 τραυματίες από το πλήρωμά της. Παρά την τραγωδία, ο Έλληνας Πρωθυπουργός διέταξε να πραγματοποιηθεί κανονικά η λιτανεία της εικόνας, «προς διατήρησιν ακμαίου του ελληνικού φρονήματος και της θρησκευτικής πίστεως».


Αντιδράσεις στην Ελλάδα και διεθνώς

Η επίθεση βύθισε σε πένθος ολόκληρη τη χώρα, ενίσχυσε το πατριωτικό αίσθημα και τροφοδότησε την οργή κατά της Ιταλίας, η οποία είχε επιλέξει την ημέρα της μεγαλύτερης γιορτής του Χριστιανισμού για την ενέργεια αυτή. Ο παγκόσμιος Τύπος καταδίκασε το περιστατικό, ακόμη και οι γερμανικές εφημερίδες έδειξαν συμπάθεια προς την Ελλάδα.

Η ιταλική κυβέρνηση, ανήσυχη για τον διεθνή αντίκτυπο, προσπάθησε να αποποιηθεί την ευθύνη, αποδίδοντας την επίθεση στην Αγγλία, υποστηρίζοντας ότι στόχος της ήταν να διαταράξει τα Βαλκάνια και να δηλητηριάσει τις ελληνοϊταλικές σχέσεις.