Μάρτιος 2015. Περίπου δύο μήνες μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, τη συγκρότηση κυβέρνησης συνεργασίας με τους ΑΝΕΛ και την ιστορική συνέντευξη Τύπου με τον Γερούν Ντάισελμπλουμ στην οποία ανακοινώθηκε από τον Γιάνη Βαρουφάκη το τέλος της συνεργασίας της κυβέρνησης με την Τρόικα για να εισπράξει από τον πρόεδρο του Eurogroup το περίφημο «you just killed the troika» μετά από μία σφιχτή χειραψία, η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις οι οποίες δεν πηγαίνουν όπως θα ήθελε η ίδια, ειδικά μετά το Eurogroup της Ρίγας και τη συμφωνία που δεν αξιοποιήθηκε ποτέ.

Μέσα σε όλους αυτούς τους μήνες ο Γιάνης Βαρουφάκης συναντιέται πολλές φορές με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στο περιθώριο των συνεδριάσεων του Eurogroup σε πολύ κακό κλίμα, όπως αποδεικνύεται από τις διαρροές της εποχής με τον Σόιμπλε να κατηγορεί τον Βαρουφάκη για «αφελή επικοινωνία», δίνοντας «λάθος εντύπωση» σε σχέση με αυτά που κάθε φορά λέει και τον Έλληνα υπουργό να απαντάει «δεν πρόκειται να πέσω στην παγίδα των κακών τρόπων» τονίζοντας ότι είναι πολιτική του απόφαση αλλά και στάση πολιτισμού.

Σε μία από αυτές τον Μάρτιο, ο Γερμανός υπουργός απευθυνόμενος στον Έλληνα ομόλογό του λέει «πες στον Πρωθυπουργό σου, εάν δεν συμφωνείτε, να πάμε σε συναινετική έξοδο από το ευρώ». Ο Γιάνης Βαρουφάκης ενημερώνει τον Αλέξη Τσίπρα, όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ τον Ιούλιο του 2015.

Μέχρι αυτό το σημείο οι αφηγήσεις Τσίπρα και Βαρουφάκη ταυτίζονται . Οι διαφορές αρχίζουν να εμφανίζονται στο τι έγινε μετά.

Εκδοχή Τσίπρα

Σύμφωνα με όσα έχει δηλώσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός ζήτησε «να υπάρξει όχι σχέδιο, να υπάρξει μια ανάλυση των επιπτώσεων και πώς μπορεί κανείς σε αυτές τις συνθήκες να σώσει ό,τι μπορεί να σώσει». Ο ίδιος ο πρωθυπουργός στην αφήγησή του παραδέχεται ότι η «μελέτη» έφτασε στα χέρια του. «Και πράγματι, μου ήρθε μια στιγμή μια μελέτη που έδειχνε ποιες είναι οι επιπτώσεις, τι θα γίνει, τι δεν θα γίνει, πώς απαντά κανείς και όταν το διάβασα φυσικά αυτό, προφανώς κατάλαβα ότι δεν αποτελεί εναλλακτική. Όταν το διάβασα, πείστηκα» είχε δηλώσει ο Αλέξης Τσίπρας.

Εκδοχή Βαρουφάκη

Αμέσως μετά την ενημέρωση προς τον Έλληνα πρωθυπουργό, παίρνει την εντολή να ετοιμάσει ένα εναλλακτικό πλάνο ενεργειών για το ενδεχόμενο ασφυξίας της χώρας.

Το σχέδιο με την ονομασία «Plan X» εκπονείται από μία ομάδα οικονομολόγων, η οποία εργαζόταν σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας. Λεπτομέρειες έχει δώσει ο τότε στενός συνεργάτης του Γιάνη Βαρουφάκη, Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ στο βιβλίο του «Καλώς όρισες στη μαρτυρική αρένα» αποκαλύπτοντας ότι το σύστημα παράλληλων πληρωμών με ομόλογα, σχέδιο του Ινστιτούτου Levy, ήταν η κορυφή του παγόβουνου. Σύμφωνα με τον Αμερικανό το εν λόγω σχέδιο προέβλεπε την εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδος, είτε μέσω προεδρικού διατάγματος, είτε μέσω Γενικής Συνέλευσης. Για την εισαγωγή νέου νομίσματος, όμως, θα έπρεπε να τροποποιηθεί και το καταστατικό της ΤτΕ. Με βάση το σενάριο του Σχεδίου Β, για την αποτροπή συμψηφισμού των καταθέσεων με τον ELA, οι τράπεζες θα εθνικοποιούνταν αμέσως, θα ανακεφαλαιοποιούνταν σε Νέα Δραχμή και θα έμεναν κλειστές για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα, μέχρι τη μετατροπή του νομίσματος. Για την κάλυψη μισθών και συντάξεων θα έπρεπε να εκτυπωθούν άμεσα υποσχετικές. Κατά τη διαδικασία μετάβασης στο νέο νόμισμα, υπεύθυνοι για τη δημόσια τάξη, την ασφάλεια και τις προμήθειες θα ήταν οι υπουργοί Aμυνας και Εσωτερικών. Θα ήταν αναγκαίο να υπάρξει έλεγχος και εξοικονόμηση στις προμήθειες καυσίμων, γράφει ο Γκάλμπρεϊθ, ενώ οι υπάλληλοι που στελεχώνουν σημαντικούς δημόσιους οργανισμούς (σχολεία, νοσοκομεία, αστυνομία), θα έπρεπε να επιστρατευθούν. Κατόπιν θα έπρεπε να ακολουθήσει διάγγελμα του πρωθυπουργού που θα ανακοίνωνε τη μετάβαση στο νέο νόμισμα και εντολή για εκτύπωση νέων χαρτονομισμάτων. Το ολοκληρωμένο πλάνο παρουσιάστηκε στον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα και στο υπουργικό συμβούλιο τον Μάρτιο του 2015 στην παρουσίαση του νομοσχέδιου για την καταπολέμηση της ανθρωπιστικής κρίσης.

Η κυβέρνηση τελικά συνέχισε τις διαπραγματεύσεις, έφτασε στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015 και στη δραματική συνεδρίαση του EuroSummit, φτάνοντας σε μία συμφωνία. Το βράδυ του δημοψηφίσματος όμως ο Γιάνης Βαρουφάκης –υπουργός ακόμα- κάνει λόγο για έκδοση παράλληλου νομίσματος, περιπλέκοντας τα πράγματα παρόλο που μετά από λίγη ώρα υπέβαλε την παραίτησή του στον Αλέξη Τσίπρα.

Προβλήματα και ερωτηματικά στην αφήγηση του Αλέξη Τσίπρα

Η εκδοχή που έχει παρουσιάσει ο Αλέξης Τσίπρας πριν δύο χρόνια παρουσιάζει λογικά κενά και ερωτήματα τα οποία αν δεν απαντηθούν, αφήνουν χώρο την πιο πλήρη και λεπτομερή εκδοχή των Βαρουφάκη-Γκάλμπρεϊθ.

Η ίδια η απάντηση του Αλ. Τσίπρα στην ερώτηση του δημοσιογράφου στην ΕΡΤ περιλαμβάνει αντιφάσεις και ασάφειες.

«Ζήτησα να υπάρξει όχι σχέδιο, να υπάρξει μια ανάλυση των επιπτώσεων και πώς μπορεί κανείς σε αυτές τις συνθήκες να σώσει ό,τι μπορεί να σώσει»

Μία ανάλυση επιπτώσεων δεν μπορεί να περιέχει τι μπορεί να κάνεις σε αυτές τις συνθήκες και να σώσεις ό,τι μπορεί να σώσει. Γιατί αν το κάνει αυτό, δεν είναι ανάλυση επιπτώσεων αλλά σχέδιο δράσης.

«Μου ήρθε μια στιγμή μια μελέτη που έδειχνε ποιες είναι οι επιπτώσεις, τι θα γίνει, τι δεν θα γίνει, πώς απαντά κανείς»

Μία ανάλυση επιπτώσεων, επίσης δεν περιέχει το πώς απαντά κανείς γιατί αυτό προβλέπεται σε ένα σχέδιο δράσης.

Εκτός από τις δύο ασάφειες στις δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα, υπάρχουν και τα παρακάτω εύλογα ερωτήματα.

-Ποιοι ήταν αυτοί που κατάρτισαν την «ανάλυση επιπτώσεων» που παρήγγειλε ο ίδιος ο πρωθυπουργός και πού;

-Τι προέβλεπε η ανάλυση για το «πώς μπορεί κανείς σε αυτές τις συνθήκες να σώσει ό,τι μπορεί να σώσει» και

-Η ανάλυση αυτή γιατί δεν δίνεται στη δημοσιότητα από τον Αλέξη Τσίπρα έτσι ώστε να σταματήσει η παραφιλολογία;