Χαρακτηριστικά «ασύμμετρου πολέμου», σε μία διασταλτική ερμηνεία του όρου, λαμβάνει πλέον η ανάληψη πρωτοβουλιών από το Πατριαρχείο Μόσχας εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης, στον απόηχο της απόφασης του Φαναρίου για εκχώρηση αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας.

«Ασύμμετρος», γιατί από τη Μόσχα ξεδιπλώνεται μία πολυεπίπεδη δραστηριότητα τόσο επίσημα όσο και στο παρασκήνιο με στόχο να πληγεί το Φανάρι, με αφορμή την Ουκρανία, αλλά ουσιαστική αιτία έχει την πάγια επιθυμία της Μόσχας να πάρει τα πρωτεία στην Ορθοδοξία και να πραγματώσει το περίφημο δόγμα της «Τρίτης Ρώμης».

Σύμφωνα με γνώστες της ισορροπίας δυνάμεων στον χώρο της Πατριαρχικής Εκκλησίας, η Μόσχα από την 11η Οκτωβρίου και την απόφαση της Ιεράς Συνόδου για εκχώρηση αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας, έχει επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου με στόχο την απομόνωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου μέσω της διακοπής της κοινωνίας των Εκκλησιών που είναι στην επιρροή της με το Φανάρι. Στο σχέδιο αυτό, μάλιστα, επιχειρούν να εντάξουν και τα πρεσβυγενή πατριαρχεία Αντιοχείας και Ιεροσολύμων. Αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδίου είναι τόσο η επίδειξη της αριθμητικής υπεροχής του ρωσικού ποιμνίου συγκριτικά με εκείνο του Φαναρίου, αλλά και η επίδειξη της οικονομικής ισχύος του σε σχέση με όλα τα Πατριαρχεία.

Το αρχικό σχέδιο της Μόσχας, ωστόσο, δεν εξελίχθηκε όπως επιθυμούσαν, αφού εκτός από τα πατριαρχεία Σερβίας και Αντιοχείας δεν έχουν εξασφαλίσει τη στήριξη άλλης Εκκλησίας.

Κύκλοι που πρόσκεινται στο Φανάρι, σχολιάζοντας τη στάση των Εκκλησιών, επισημαίνουν ότι «οι ιεράρχες βάζουν πάνω από τις σκοπιμότητες της Μόσχας, τους εκκλησιαστικούς κανόνες». Το γεγονός ότι οι Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν αντέδρασαν όπως θα περίμενε η Μόσχα, προκάλεσε σπασμωδικές κινήσεις που απέχουν κατά πολύ από τον θρησκευτικό χαρακτήρα της διαφοράς που υπάρχει μεταξύ Φαναρίου και Ρωσίας.

Αποτέλεσμα των σπασμωδικών αυτών κινήσεων ήταν η απόφαση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας να απαγορεύσει στους πιστούς της την προσευχή σε ναούς και μοναστήρια που βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Στους ναούς αυτούς περιλαμβάνονται και οι μονές του Αγίου Ορους, με τους Ρώσους να υπενθυμίζουν με κάθε τρόπο την έκταση της οικονομικής βοήθειας προς τη μοναστική πολιτεία αλλά και ότι ο μεγαλύτερος όγκος προσκυνητών είναι Ρώσοι. Οπως ανέφερε σε ρεπορτάζ του το BBC, οι δωρεές αυτές ανέρχονται σε 200 εκατ. δολάρια από το 2005.

Η «ασύμμετρη απειλή» των Ρώσων προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο αγγίζει και την Ελλάδα μετά τη συνέντευξη του προέδρου της Ορθόδοξης Αυτοκρατορικής Εταιρείας της Παλαιστίνης, πρώην πρωθυπουργού της Ρωσίας και στενού φίλου του Βλαντιμίρ Πούτιν, Σεργκέι Στεπάσιν. Σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Der Spiegel» έκανε λόγο για ανάγκη «ανεξάρτητης κρατικής οντότητας στο Αγιο Ορος, όπως συμβαίνει με το Βατικανό». Υπενθυμίζεται ότι η μοναστική πολιτεία του Αθω βρίσκεται υπό τη διοικητική κυριαρχία της Ελλάδας, αλλά πνευματικά ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Προπαγάνδα και fake news

Κύκλοι κοντά στο Φανάρι αναδεικνύουν μία συντονισμένη προσπάθεια από τη Μόσχα, με στόχο να πλήξει το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης όχι μόνο σε επίπεδο ουσίας αλλά και σε επίπεδο εικόνας και επικοινωνίας. Το πρώτο στοιχείο που επισημαίνουν είναι ότι επιχειρείται από τη Μόσχα να παρουσιαστεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως «σχισματικό» και σε δεύτερο επίπεδο να αμφισβητηθεί η οικουμενικότητά του.

Ενδεικτικές είναι οι δηλώσεις του επικεφαλής της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Πατριάρχη Κύριλλου, ο οποίος χαρακτήρισε «σχισματικό» το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, παραλείποντας τον χαρακτηρισμό «Οικουμενικό». Η συγκεκριμένη παράλειψη άλλωστε αποτελεί μία τακτική που ακολουθείται από τη Μόσχα, από τη συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου στο Φανάρι μέχρι σήμερα, σε μία προσπάθεια να

Μεταξύ των fake news με προέλευση τη Ρωσία ήταν το δημοσίευμα της εφημερίδας των Σκοπίων «Sloboden Pechat» ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης απάντησε αρνητικά σε επιστολή της Εκκλησίας της ΠΓΔΜ, μία επιστολή που αποδείχθηκε ότι δεν υπήρξε ποτέ και εκτιμάται ότι είχε ως στόχο να ενεργοποιήσει αντανακλαστικά στο ρωσόφιλο Πατριαρχείο Σερβίας και στο ορθόδοξο ποίμνιο της χώρας.

Τα πλέον αντιπροσωπευτικά fake news ήταν δημοσιεύματα που απέδιδαν στο Φανάρι την επανακυκλοφορία φωτογραφίας από το 2012, που εμφανίζει τον Ρώσο Πατριάρχη Κύριλλο να φοράει ρολόι αξίας 30.000 δολαρίων, μία φωτογραφία που αργότερα υπέστη κακής ποιότητας μοντάζ για να σβηστεί το ρολόι, μετά τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν. Η αλήθεια πίσω από τη φωτογραφία είναι ότι είχε δημοσιευθεί πριν από έξι χρόνια σε ρωσικές ιστοσελίδες, οι οποίες είχαν ανακαλύψει το φωτομοντάζ και επέκριναν τον Κύριλλο.