Θα τολμούσαμε να πούμε ότι το προηγούμενο διάστημα της πρωτοεμφανιζόμενης εξάπλωσης του ιού «Covid 19» όλος ο κόσμος κλήθηκε να προσαρμοστεί σε μία νέα πραγματικότητα, για να καταφέρει να προστατευτεί και παράλληλα να προστατεύσει τους αγαπημένους του ανθρώπους από μια τυχόν προσβολή του ιού. Η προσαρμογή έλαβε χώρα άμεσα και αποφασιστικά και τα περισσότερα συστήματα του κράτους έδειξαν να δίνουν λύσεις και να ανοίγουν παράδρομους για να συνεχιστεί η καθημερινότητα των ανθρώπων, όσο πιο κοντά γινόταν στην προ «Κοροναϊού» περίοδο.

Το εκπαιδευτικό σύστημα φάνηκε να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης της κατάστασης και γρήγορα δημιούργησε μια νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα, μέσα από την οποία τα παιδιά θα μπορούσαν να παρακολουθούν κάποια από τα μαθήματα του σχολείου και να κρατάνε επαφή με την εκπαιδευτική διαδικασία. Προφανώς και η ηλεκτρονική αυτή πλατφόρμα δημιουργήθηκε για να καλύψει το τεράστιο μαθησιακό κενό που προκαλεί η αποχή από το σχολείο και όχι για να παρέχει την καλύτερη δυνατή διδασκαλία και να απαντά θετικά στα υψηλά στάνταρ και στις απαιτήσεις.

Παρατηρώντας την κατάσταση τους τελευταίους έξι μήνες και μέσα από τις αντιδράσεις των παιδιών για το ξεκίνημα των σχολείων την νέα χρονιά που ξεδιπλώνεται μπροστά μας, σημειώθηκε μία αυξημένη άρνηση για το σχολείο. Η άρνηση αυτή αποτελεί ένα αξιοσημείωτο μήνυμα από τα παιδιά, το όποιο μπορεί να μας μεταφέρει σημαντικές πληροφορίες για το πως μπορεί να νιώθει ένα παιδί.

Η άρνηση για το σχολείο εκφράζεται από τα παιδιά άλλοτε με πολύ έκδηλα συμπεριφορικά σήματα και εκφράσεις (λεκτικές ή μη) και άλλοτε με λανθάνουσες συμπεριφορές και ψυχοσωματικά συμπτώματα. Για όσους γονείς αντιμετωπίζουν μία τέτοια κατάσταση, είναι σημαντικό να καταλάβουν από που προέρχεται αυτή η άρνηση. Είναι απόρροια του ιού; Η είναι σημάδι κάποιας ψυχολογικής δυσκολίας που προϋπήρχε και τώρα εντάθηκε με την εξάπλωση του «ιού» και έγινε πιο έκδηλη στο οικογενειακό περιβάλλον; Παρόλο που η αντιμετώπιση της κατάστασης απαιτεί διαφορετικές τεχνικές στις δύο παραπάνω περιπτώσεις, υπάρχουν δύο στοιχεία, τα οποία βοηθάνε σημαντικά ολόκληρο το οικογενειακό σύστημα να στηρίξει και να ενθαρρύνει το παιδί να συμμετέχει με χαρά στο σχολικό πρόγραμμα. Τα στοιχεία αυτά είναι «η προσοχή στα συναισθήματα του παιδιού και η δημιουργία ενός ασφαλούς οικογενειακού περιβάλλοντος».

Εδώ προτείνουμε συμβουλευτικά κάποιες από τις τεχνικές που μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς και κατ’ επέκταση τα παιδιά να αποφορτίσουν την αρνητική διάθεση που επιδεικνύουν για το σχολείο και ιδανικά να την αντικαταστήσουν με μία πιο θετική και ευχάριστη προσέγγιση:

• Προσπαθήστε να δώσετε το βήμα στο παιδί να εκφράσει την ανησυχία του και τους λόγους που δυσανασχετεί κάθε φορά, όταν πρέπει να ετοιμαστεί για το σχολείο.

• Δώστε προσοχή στις λεπτομέρειες και στα στοιχεία που παρατηρείτε στα λεγόμενα καις στις πράξεις των παιδιών σας.

• Παρατηρήστε τις κινήσεις των παιδιών σας, όταν γυρνάνε από το σχολείο. Τυχόν έλλειψη όρεξης για φαγητό, αδυναμία ελέγχου της κύστης ή κάποια άλλη σωματική αντίδραση που δεν υπήρχε πριν, μπορεί να αποτελέσουν σημάδια για την αρνητική διάθεση που έχει το παιδί για το σχολείο.

• Συγκεντρώστε πληροφορίες για την εξέλιξη του παιδιού, που παρουσιάζει κάθε χρόνο μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα. Οι πηγές πληροφόρησης θα ήταν καλό να προέρχονται από τους δασκάλους του παιδιού, τους προπονητές από κάποια αθλητική δραστηριότητα, καθηγητές από εξωσχολικές δραστηριότητες, παιδίατρους και από άλλες ιατρικές εξετάσεις.

• Προσπαθήστε να κάνετε ευχάριστη την διαδικασία προετοιμασίας για το σχολείο, ώστε το παιδί να χαλαρώνει και να μειώνει την ένταση της αντίστασης του. Αυτό βοηθάει πολύ στην περίπτωση που το παιδί έχει πανικοβληθεί από τα επιβληθέντα μέτρα για την προστασία από τον Κορονωϊό και δυσκολεύεται να διαχειριστεί την κατάσταση.

• Αν αντιληφθείτε ότι ο λόγος άρνησης είναι κάποιας συμπεριφοράς των συμμαθητών προς το παιδί, τότε επικοινωνήστε άμεσα με τον δάσκαλο και τον αρμόδιο σχολικό ψυχολόγο για να πάρετε τα ανάλογα και αποτελεσματικά μέτρα.

• Αν το παιδί δείχνει αδιαφορία για τα μαθήματα και την ύλη τους, μπορείτε στο σπίτι να κάνετε τα μαθήματα πιο ενδιαφέροντα, μέσα από παιχνίδια και άλλες εναλλακτικές μορφές εκπαίδευσης, όπως είναι η ζωγραφική, ο χορός, το κουκλοθέατρο κ.α.

• Σε περίπτωση που το παιδί αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες και δεν θέλει να συμμετέχει στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες, λόγω χαμηλής αυτοπεποίθησης, επικοινωνήστε με κάποιον ειδικό για να βοηθήσετε το παιδί να αποκτήσει ξανά δύναμη και θέληση να συμμετέχει και να κοινωνικοποιείται σε ομαδικές δραστηριότητες με του φίλους του. Οι ειδικότητες που εξυπηρετούν αυτόν τον σκοπό κυρίως είναι: ειδικοί παιδαγωγοί, εργοθεραπευτές,λογοθεραπευτές, μουσικοθεραπευτές και ψυχολόγοι. Η επιλογή του ειδικού γίνεται πάντα με βάση τα χαρακτηριστικά που εμφανίζει η δυσκολία του παιδιού και ανάλογα τον χαρακτήρα και τις ανάγκες του.

Το παιδί μέσα από την άμεση ανταπόκριση των γονέων στην δυσκολία και τον φόβο που αντιμετωπίζει να παραβρίσκεται στον χώρο του σχολείου, νιώθει ασφάλεια και φροντίδα. Η άμεση ανταπόκριση και η ανάληψη ευθύνης των γονέων να απεγκλωβίσουν το παιδί από μία φοβική συνήθεια να αντιστέκεται στην σχολική διαδικασία παίζει καταλυτικό ρόλο για την θετική έκβαση της κατάστασης. Η τάση για άρνηση στο σχολείο είναι πιθανόν να προϋπήρχε από πριν, απλά τώρα σε μία αγχογόνα περίοδο μετατροπών, με νέα επιβληθέντα μέτρα έγινε έφορο το έδαφος για την έκδηλή εμφάνιση της. Από την άλλη βέβαια υπάρχουν και οι περιπτώσεις που απλά τα παιδιά έχουν μάθει να μην ξεβολεύονται από τις κεκτημένες συνήθειες τους και χρησιμοποιούν συμπεριφορικά μοτίβα που δυσκολεύουν τους γονείς τους, για να επιτύχουν τον στόχο τους. Σε όλες τις περιπτώσεις όμως, οι γονείς είναι αυτοί που καθορίζουν την πορεία που θα λάβει η αντιμετώπιση της ειδικής συνθήκης, λαμβάνοντας βέβαια υπόψιν τις συναισθηματικές ανάγκες και την ιδιοσυγκρασία του παιδιού τους.

Της Eιρήνης Λάτσιου
Συμβουλευτική Ψυχολόγος, Σχολική Ψυχολόγος.
Ειδικευόμενη σε αναπτυξιακά προβλήματα στην παιδική και εφηβική ηλικία