Η μάθηση δεν έχει όρια ηλικίας, όπως επιβεβαιώνει η σύγχρονη νευροεπιστήμη. Αν αναρωτιέσαι πώς να μαθαίνεις πιο γρήγορα μια ξένη γλώσσα, ένα νέο χόμπι ή οποιαδήποτε δεξιότητα, η απάντηση βρίσκεται στον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλος. Παρόλο που στην παιδική ηλικία ο νους μας απορροφά γνώσεις σαν σφουγγάρι, η ικανότητα μάθησης δεν εξαφανίζεται ποτέ. Απλώς μεταμορφώνεται και απαιτεί διαφορετική προσέγγιση. Μετά την εφηβεία και ιδιαίτερα μετά τα 25, ο εγκέφαλος χρειάζεται συγκεκριμένες συνθήκες για να αναπτύξει νέες νευρωνικές συνδέσεις. Η νευροεπιστήμονας Lila Landowski τονίζει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη μάθηση όχι λόγω έλλειψης νοημοσύνης, αλλά επειδή κανείς δεν τους έμαθε τις σωστές τεχνικές. Η καλή είδηση είναι ότι η νευροεπιστήμη έχει αποδείξει πως μπορούμε να μαθαίνουμε αποτελεσματικά σε οποιαδήποτε ηλικία, εφόσον δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον.

Διαβάστε: Γιατί "κολλάμε" και επαναλαμβάνουμε συζητήσεις στο μυαλό μας; Οι 5 λόγοι που εξηγούν οι ψυχολόγοι

Τι είναι η νευροπλαστικότητα και γιατί είναι σημαντική

Το μυστικό της αποτελεσματικής μάθησης κρύβεται στη νευροπλαστικότητα, την εκπληκτική ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει, να σχηματίζει νέες συνάψεις και να ενδυναμώνει τις υπάρχουσες. Αυτή η πλαστικότητα παραμένει ενεργή σε όλη τη ζωή μας. Το μόνο που χρειάζεται είναι η σωστή τροφοδότηση με τις κατάλληλες συνθήκες και μεθόδους. Ο εγκέφαλος λειτουργεί σαν μυς που χρειάζεται εξάσκηση και φροντίδα για να παραμένει δυνατός.

Αυτά είναι τα 6 απλά hacks για γρήγορη μάθηση

Η νευροεπιστήμη έχει εντοπίσει συγκεκριμένους παράγοντες που κάνουν τη διαφορά στο πώς να μαθαίνεις πιο γρήγορα και αποδοτικότερα. Κατανοώντας και εφαρμόζοντας αυτά τα στοιχεία, μπορείς να μεταμορφώσεις τον τρόπο που αποκτάς νέες γνώσεις.

  1. Εστιασμένη προσοχή: το θεμέλιο κάθε μάθησης

Χωρίς συγκεντρωμένη προσοχή, καμία πληροφορία δεν μπορεί να εδραιωθεί στον εγκέφαλο. Αν προσπαθείς να διαβάσεις ένα βιβλίο αλλά ο νους σου περιπλανιέται, θα διαβάζεις τις ίδιες παραγράφους ξανά και ξανά χωρίς αποτέλεσμα. Ο εγκέφαλος δεν μπορεί να δημιουργήσει ισχυρές συνάψεις όταν η προσοχή μοιράζεται μεταξύ πολλών δραστηριοτήτων. Είμαστε φτιαγμένοι να επικεντρωνόμαστε σε ένα πράγμα τη φορά. Η φυσική άσκηση μπορεί να αυξήσει το μέγεθος των εγκεφαλικών περιοχών που σχετίζονται με τη μάθηση και τη μνήμη, ενώ παράλληλα βοηθά στη γέννηση νέων νευρώνων.

  1. Εγρήγορση: η κατάσταση που ευνοεί τη μάθηση

Όταν νιώθεις κουρασμένος, νυσταγμένος ή αγχωμένος, οι μαθησιακές σου ικανότητες μειώνονται δραματικά. Η εγρήγορση, η αίσθηση ότι είσαι ξύπνιος και έτοιμος, αποτελεί προϋπόθεση για την απορρόφηση πληροφοριών. Ωστόσο, είναι αδύνατο να διατηρείς αυτή την κατάσταση συνεχώς. Ο οργανισμός μας ακολουθεί κύκλους εγρήγορσης περίπου κάθε 90 λεπτά, με ένα παράθυρο 8 έως 30 λεπτών όπου βρισκόμαστε στην κορυφαία μας φόρμα.

Για να ενεργοποιήσεις το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και να αυξήσεις την εγρήγορση, μπορείς να κάνεις γυμναστική, να εφαρμόσεις συγκεκριμένες τεχνικές αναπνοής, να πάρεις ένα ντους με εναλλαγές κρύου νερού ή να πιεις καφέ. Αντίθετα, ένα βαρύ γεύμα θα μειώσει την ενέργειά σου και θα επηρεάσει αρνητικά τη μάθηση.

  1. Ύπνος: ο αθόρυβος σύμμαχος του εγκεφάλου

Πέρα από το γεγονός ότι η έλλειψη ύπνου σε κάνει να σέρνεσαι και να μην είσαι σε εγρήγορση, υπάρχει ένας ακόμα κρίσιμος λόγος που ο ύπνος είναι απαραίτητος για τη μάθηση. Διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη μετατροπή των βραχυπρόθεσμων αναμνήσεων σε μακροπρόθεσμες. Χωρίς ποιοτικό ύπνο, ο εγκέφαλος δεν καταγράφει και δεν αποθηκεύει τις νέες πληροφορίες που προσπάθησες να μάθεις κατά τη διάρκεια της ημέρας.

  1. Επανάληψη: το κλειδί για μόνιμη εκμάθηση

Κάθε φορά που επαναλαμβάνεις μια δεξιότητα ή ανακαλείς μια πληροφορία, οι νευρωνικές συνδέσεις ενδυναμώνονται. Η επανάληψη αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της μάθησης. Όπως ακριβώς η γυμναστική χτίζει μυϊκή μάζα, έτσι και τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα σκέψης ή δράσης ενισχύουν τις εγκεφαλικές οδούς που συνδέονται με αυτό που προσπαθείς να κατακτήσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι η ανάκληση γίνεται πιο εύκολη και φυσική.

Προσπάθησε να επαναλαμβάνεις όσο πιο συχνά μπορείς αυτό που θέλεις να μάθεις. Επιπλέον, κατανέμησε τις περιόδους μάθησης σε πολλές ημέρες. Η νευροεπιστήμη έχει αποδείξει ότι δύο μικρότερες συνεδρίες μάθησης σε διαφορετικές ημέρες οδηγούν σε σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα από το να συγκεντρώσεις όλη την προσπάθεια σε μία μόνο ημέρα.

  1. Διαλείμματα: η αθέατη δύναμη της ανάπαυσης

Τα διαλείμματα δεν είναι χάσιμο χρόνου, αλλά ουσιαστικό κομμάτι της διαδικασίας μάθησης για δύο σημαντικούς λόγους. Πρώτον, δίνουν στον εγκέφαλο την ευκαιρία να αναπαράγει υποσυνείδητα τις πληροφορίες που μόλις απέκτησε. Δεύτερον, οι πρόσφατα κωδικοποιημένες πληροφορίες δεν είναι ακόμα σταθερές. Αν χρησιμοποιήσεις τα ίδια νευρωνικά δίκτυα για να μάθεις κάτι διαφορετικό αμέσως μετά, οι νέες πληροφορίες μπορεί να διαγράψουν τις προηγούμενες.

Κάνε ένα διάλειμμα 10 έως 20 λεπτών αφού ολοκληρώσεις μια συνεδρία μάθησης. Αν βρίσκεσαι στη δουλειά, επίλεξε μονότονες εργασίες που δεν απαιτούν έντονη νοητική δραστηριότητα. Περίμενε τουλάχιστον μία ώρα πριν προσπαθήσεις να μάθεις κάτι παρόμοιο, ή ακόμα καλύτερα, αφιέρωσε μια ολόκληρη διαφορετική ημέρα για το επόμενο θέμα.

  1. Λάθη: η παρεξηγημένη πύλη προς την πρόοδο
Τα λάθη αποτελούν το πιο παρεξηγημένο στοιχείο στη διαδικασία της μάθησης. Το άγχος και το στρες που βιώνεις όταν κάνεις λάθος εξυπηρετούν έναν κρίσιμο σκοπό: σηματοδοτούν την ανάγκη για αλλαγή, βελτίωση και αποτελεσματικότητα. Ταυτόχρονα, ανοίγουν ένα παράθυρο ευκαιρίας για νευροπλαστικότητα. Αν κάνεις ένα λάθος και εγκαταλείψεις, όχι μόνο δεν πρόκειται να μάθεις, αλλά γίνεσαι λιγότερο ικανός να διαχειρίζεσαι την αποτυχία. Αποδέξου τα λάθη σου και προετοιμάσου ψυχολογικά για μικρές αποτυχίες, γιατί αυτές είναι που τελικά οδηγούν στην πραγματική πρόοδο.