Η καλοκαιρινή περίοδος στα ελληνικά νησιά είναι συνυφασμένη με εικόνες χαλάρωσης, διασκέδασης, ζωντάνιας και ανεμελιάς. Ωστόσο, πίσω από τη βιτρίνα των ειδυλλιακών προορισμών κρύβεται μια σκληρή πραγματικότητα: η εκρηκτική αύξηση των τροχαίων, πολλά εκ των οποίων είναι θανατηφόρα. Οι αριθμοί σοκάρουν, ενώ οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την ελλιπή υποδομή, την ανεξέλεγκτη χρήση ενοικιαζόμενων οχημάτων, τη συστηματική αδιαφορία σε βασικούς κανόνες οδικής ασφάλειας και την έλλειψη των απαραίτητων ελέγχων.

Οι παγίδες

Σύμφωνα με ανάλυση της πλατφόρμας Pricefox, που ειδικεύεται στην online ασφάλιση οχημάτων, μόνο το καλοκαίρι του 2024 καταγράφηκαν 3.187 τροχαία ατυχήματα στα ελληνικά νησιά, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 31,9% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του ίδιου έτους, οπότε είχαν καταγραφεί 2.416 περιστατικά. Η στατιστική αυτή εικόνα είναι αποκαλυπτική, με τα νησιά, που τον χειμώνα χαρακτηρίζονται από χαμηλή κυκλοφορία, να μετατρέπονται κάθε καλοκαίρι σε παγίδες. Συγκεκριμένα, οι μεγαλύτερες αυξήσεις σημειώθηκαν στο Νότιο Αιγαίο (από 52 σε 228 περιστατικά), στα Ιόνια Νησιά (από 15 σε 67), στο Βόρειο Αιγαίο (από 21 σε 67) και στην Κρήτη (από 34 σε 55). Και παρόλο που η Αττική παραμένει πρώτη σε απόλυτους αριθμούς (κατέγραψε συνολικά 1.502 τροχαία ατυχήματα), τα νησιά βιώνουν ποσοστιαία τις πιο απότομες αυξήσεις. Τα στοιχεία αυτά φέρνουν στο προσκήνιο την ανάγκη για άμεση στρατηγική παρέμβαση και στοχευμένες λύσεις.

Αλκοόλ και απειρία

Ο Λουκάς Στεργίου, δικαστικός πραγματογνώμονας τροχαίων ατυχημάτων, μιλά στα «Π» και καταθέτει μια ωμή και τεκμηριωμένη εικόνα της κατάστασης που επικρατεί στα ελληνικά νησιά κατά τους θερινούς μήνες. «Με βάση τα στατιστικά στοιχεία, αλλά και την εικόνα που έχω σχηματίσει, στα νησιά υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις αναφορικά με την ασφάλεια του οδικού δικτύου, όπως είναι ο ελλιπής φωτισμός, η έλλειψη σημάνσεων, η κακή κατάσταση του οδοστρώματος. Αν σε αυτό προστεθεί και το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι υπάρχει τεράστιος όγκος τουριστών, η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη και δυστυχώς λαμβάνουν χώρα πολλά σοβαρά τροχαία ατυχήματα, που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί». Ποια είναι, όμως, τα πιο συχνά αίτια τροχαίων στα νησιά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες; Σύμφωνα με τον κ. Στεργίου, «τα αυξημένα τροχαία οφείλονται, κυρίως, στην κατανάλωση αλκοόλ, την υπερβολική ταχύτητα, τον ελλιπή φωτισμό στους δρόμους των νησιών, την απειρία των οδηγών σε κακού τύπου οδοστρώματα, αλλά και στην έλλειψη αστυνόμευσης. Μάλιστα, το 2021 στο νησί της Μυκόνου πραγματοποιήθηκε ένα τροχαίο δυστύχημα με έναν νεκρό και επτά τραυματίες που πήρε τεράστιες διαστάσεις και εκτός Ελλάδας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επόμενη χρονιά, πιλοτικά στο νησί της Μυκόνου, να αυξηθεί η αστυνόμευση -με απόσπαση αστυνομικών-, ώστε να δουν αν θα μειωθούν τα τροχαία δυστυχήματα, και τα στατιστικά στοιχεία έδειξαν μείωση μεγαλύτερη του 50%». Πάντως, ιδιαίτερα σημαντικό, όταν επισκεπτόμαστε ένα νησί, είναι να αναλαμβάνουμε κι εμείς οι ίδιοι δράση, δηλαδή «να ελέγχουμε την κατάσταση του οχήματος που νοικιάζουμε, όπως την ημερομηνία κατασκευής, την πίεση των ελαστικών, το ασφαλιστήριο συμβόλαιο, τα υγρά και τα λάδια, για να απολαύσουμε με ασφάλεια τις διακοπές μας, χωρίς να θέτουμε τη ζωή μας σε κίνδυνο. Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αλκοόλ και οδήγηση δεν πάνε μαζί»

Ενοικιαζόμενα οχήματα

Το πρόβλημα που παρατηρείται κατά τους θερινούς μήνες στα νησιά με τα τροχαία εντείνουν και τα ενοικιαζόμενα οχήματα, και κυρίως οι «γουρούνες», τα «παπιά» και τα σκούτερ. Κι αυτό γιατί, όπως επισημαίνει ο κ. Στεργίου, η κατάσταση αυτών των οχημάτων είναι συχνά τραγική. «Εχω αντιμετωπίσει περιπτώσεις όπου ο ιδιοκτήτης της εταιρείας ενοικιάσεων δεν πάει τα οχήματά του σε εξουσιοδοτημένο συνεργείο είτε γιατί αυτό βρίσκεται σε άλλο νησί είτε για λόγους κόστους και γίνεται αυτοδίδακτος μηχανικός, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Μάλιστα, αν σε αυτό το μείγμα προστεθεί και η απειρία ή ακαταλληλότητα των τουριστών-οδηγών στο ελληνικό οδικό δίκτυο, τότε οι πιθανότητες εμπλοκής σε ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα, και δη θανατηφόρο, αυξάνονται κατακόρυφα». Σημειώνεται πως μεγάλος αριθμός τροχαίων γίνεται με τη χρήση των τετράχρονων οχημάτων, που είναι γνωστά στο ευρύ κοινό και με την ονομασία «γουρούνες» (ATV). «Η χρήση τους θα έπρεπε είτε να απαγορευτεί είτε να δημιουργηθεί ένα νέο πλαίσιο ενοικίασης των εν λόγω οχημάτων. Ειδικότερα, θα πρέπει να υπάρχει αφενός κάποιο όριο ηλικίας (π.χ. 25 ετών και άνω) και αφετέρου κάποια προγενέστερη εμπειρία στην οδήγησή τους. Δεν αρκεί δηλαδή η άδεια ικανότητας οδήγησης ενός αυτοκινήτου. Γιατί ένα τετράτροχο όχημα δεν κινείται ούτε όπως ένα αυτοκίνητο ούτε όπως ένα δίκυκλο. Για να οδηγήσεις μία “γουρούνα” πρέπει να έχεις άδεια οδήγησης και αυτοκινήτου και δικύκλου, διότι χρειάζεται να έχεις γνώσεις και δεξιότητες οδήγησης που απαιτούνται ταυτόχρονα σε αυτοκίνητα και δίκυκλα. Μάλιστα, όταν κατά την κίνηση ενός τετράτροχου οχήματος ασκηθούν δυνάμεις εκτροπής και ο οδηγός χάσει τον έλεγχο του οχήματός του, τότε το τετράτροχο ATV χαρακτηρίζεται από αστάθεια, με αποτέλεσμα την πραγματοποίηση ελιγμών κατά την προσπάθεια συγκράτησης του οχήματος από τον οδηγό του», υπογραμμίζει ο δικαστικός πραγματογνώμονας τροχαίων ατυχημάτων. Ωστόσο, παρά τους πολλούς κινδύνους που ελλοχεύει η χρήση της «γουρούνας» από ανίδεους οδηγούς, ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας δεν έχει προβλέψει αλλαγές για τα ATV, γεγονός που αποτελεί μια κραυγαλέα παράλειψη. «Μέχρι σήμερα ο νέος ΚΟΚ δεν περιλαμβάνει αλλαγές σχετικά με τα τετράτροχα οχήματα. Φυσικά, αυτό δεν είναι ορθό, διότι σε πολλά τροχαία ατυχήματα στα νησιά εμπλέκονται “γουρούνες”. Αντιλαμβάνομαι τους ιδιοκτήτες ενοικιάσεων οχημάτων, αλλά θα πρέπει να υπάρξουν δραστικές αλλαγές, με σκοπό την αποφυγή σοβαρών τροχαίων ατυχημάτων και δυστυχημάτων».

Για τους πεζούς

Ένα ακόμα ζήτημα που πρέπει να ληφθεί υπόψη στα νησιά είναι και αυτό των πεζών. «Δεν υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις (πεζοδρόμια κ.λπ.) και έτσι οι πεζοί αναγκάζονται να κινούνται πολλές φορές εντός οδοστρώματος, και μάλιστα σε μη επαρκή φωτισμένα σημεία. Αν κινείστε με τα πόδια στο νησί, να θυμάστε: Πάντα κινούμαστε αντίθετα από τη φορά των οχημάτων (δηλαδή βλέπουμε τα οχήματα να έρχονται προς τα εμάς), ενώ καλό είναι να φοράμε και ένα ανακλαστικό γιλέκο ασφαλείας». Πώς θα μπορούσε, λοιπόν, να βελτιωθεί η οδική ασφάλεια στα νησιά μας; «Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία ασφαλέστερων οδοστρωμάτων με ορθή και επικαιροποιημένη σήμανση, χωρίς σημεία με ελλιπή τεχνητό φωτισμό. Σε δεύτερη φάση, ας αυξηθούν οι έλεγχοι (τεχνικοί και μη) στις εταιρείες ενοικίασης οχημάτων, ώστε να υπάρχουν και καλά συντηρημένα οχήματα. Αυτά και μόνο τα δύο βασικά συστατικά είναι αρκετά για να δούμε μεγάλες αλλαγές στα τουριστικά νησιά της Ελλάδας. Τέλος, σημαντικό βήμα για τους μελλοντικούς οδηγούς, αλλά και για τους παλαιότερους, αποτελεί η υποχρεωτική παρακολούθηση προγραμμάτων οδικής ασφάλειας στα σχολεία. Διότι, για παράδειγμα, όταν ένα παιδί γνωρίζει από τη σχολική ηλικία τι θα συμβεί εάν δεν βάλει ζώνη ασφαλείας, θα εξηγήσει και στον πατέρα του γιατί επιβάλλεται να τη φορέσει. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ατομική ευθύνη του κάθε οδηγού παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων», καταλήγει ο κ. Στεργίου. Σε κάθε περίπτωση, τα ελληνικά νησιά δεν πρέπει να είναι μόνο σύμβολα ξεγνοιασιάς, ομορφιάς και διασκέδασης, αλλά και πρότυπα ασφαλούς μετακίνησης. Η οδική ασφάλεια δεν είναι πολυτέλεια, είναι αυτονόητο δικαίωμα κάθε πολίτη και επισκέπτη. Χρειάζονται υποδομές, αυστηρότεροι έλεγχοι, επαρκής αστυνόμευση, ατομική ευθύνη. Η ζωή δεν πρέπει να παίζεται κορώνα-γράμματα πάνω σε μια «γουρούνα», ένα «παπί» ή σε οποιοδήποτε άλλο όχημα και όλοι οφείλουμε να διαδραματίσουμε ρόλο στην αλλαγή νοοτροπίας - κράτος, τοπικές Αρχές, οδηγοί, πεζοί και επαγγελματίες του τουρισμού. Γιατί το καλοκαίρι στα νησιά πρέπει να τελειώνει με αναμνήσεις, όχι με θρήνους.

 

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά