Η εξέλιξη των γεγονότων στην υπόθεση της Ουκρανίας ήρθε να καταδείξει, μεταξύ άλλων, μια σειρά πολιτικών αδυναμιών και στρατηγικών ελλειμμάτων εκείνης της Ευρώπης που εξακολουθεί να φέρει τον τίτλο «Ευρωπαϊκή Ενωση». Τα δραματικά γεγονότα της στρατιωτικής εισβολής των Ρώσων στα ουκρανικά εδάφη υπογραμμίζουν κάποια δεδομένα τα οποία συνθέτουν μια νέα κατάσταση πραγμάτων στη μεταψυχροπολεμική Ευρώπη, και μάλιστα με ιστορικό φόντο κάποιους «ανοικτούς λογαριασμούς» από τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η Ρωσία θεωρεί ότι η «τανάλια» του ΝΑΤΟ απειλεί την ασφάλειά της στον ευρωπαϊκό χώρο και από την πλευρά του το ΝΑΤΟ θεωρεί ότι η Συμμαχία έχει δικαίωμα να φροντίζει για την ασφάλεια της Ευρώπης απέναντι στη ρωσική στρατιωτική ισχύ. Η Ουκρανία βρέθηκε στη μέση αυτής της «ισορροπίας» στρατηγικών αντιλήψεων και προθέσεων, με αποτέλεσμα να πληρώνει αυτή σήμερα με κανονιές το ακριβό τίμημα της διαμάχης μεταξύ της Ουάσινγκτον και της Μόσχας. Το ερώτημα είναι, πλέον, το κατά πόσον έχει στ’ αλήθεια μια αυτοτελή πολιτική υπόσταση και στρατηγική γραμμή η Ευρωπαϊκή Ενωση των 27 χωρών της «γηραιάς ηπείρου», που σήμερα μετέχει στον αγώνα που διεξάγουν επί ευρωπαϊκού εδάφους η Ρωσία με ΗΠΑ - ΝΑΤΟ.

Ο πρόεδρος Πούτιν κινείται με τρόπο που δείχνει πως δεν υπάρχουν αξιόμαχοι αντίπαλοι και συνομιλητές στις Βρυξέλλες

Τα γεγονότα δείχνουν ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση ως δύναμη της Δύσης συντάσσεται με την πλευρά του ΝΑΤΟ και καταδικάζει με απόλυτο τρόπο τη στρατιωτική προέλαση της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά, επί της ουσίας, παραμένει ακόμη αναπάντητο το ερώτημα πώς εννοεί η Ε.Ε. τον εαυτό της ως ενιαίο στρατηγικό χώρο με κοινή αντίληψη για την αρχιτεκτονική της μεταψυχροπολεμικής Ευρώπης. Είναι, δε, χαρακτηριστικό αυτής της ασάφειας το γεγονός ότι ο πρόεδρος Πούτιν κινείται στην υπόθεση της Ουκρανίας με τρόπο που δείχνει να μην υπολογίζει ως αξιόμαχο αντίπαλο και συνομιλητή του την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Η Ε.Ε. ευθυγραμμίζεται με ΗΠΑ - ΝΑΤΟ, αλλά με τη Μόσχα να την υπολογίζει μόνο ως «εξάρτημα» και πολιτικό παρακολούθημα της αμερικανικής στρατηγικής για την Ευρώπη. Παρά το γεγονός ότι ακόμη τα πράγματα εξελίσσονται στη μεταβαλλόμενου σχήματος Ουκρανία, ήδη διαφαίνεται ότι η όποια «νέα αρχιτεκτονική» προκύψει στα ευρωπαϊκά εδάφη μετά το τέλος των στρατιωτικών επιχειρήσεων θα διαμορφωθεί σε «υψηλό επίπεδο» με αποφάσεις των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ και της Ρωσίας. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα μετρήσουν για το τελικό αποτέλεσμα οι απόψεις χωρών-μελών της Ε.Ε. σε αυτό το «μεγάλο παιχνίδι» - με ελάχιστες εξαιρέσεις κάποια στρατηγικού τύπου αιτήματα Γάλλων και Γερμανών. Σημασία θα έχει στο δυτικό στρατόπεδο η αντίληψη του ΝΑΤΟ περί ευρωπαϊκής ασφάλειας. Η Ευρώπη ως ξεχωριστή γεωπολιτική οντότητα θα βγει ακόμα πιο αδύναμη μετά τη λήξη των εχθροπραξιών στην Ουκρανία. Κανείς σήμερα δεν αγωνιά για τη γνώμη των Βρυξελλών απέναντι στις εξελίξεις. Και δεν είναι σίγουρα η Ε.Ε. αυτή που θα κληθεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη συνέχεια. Η Αθήνα δεν έχει αυταπάτες επ’ αυτού. Για την ελληνική διπλωματία είναι ήδη βέβαιο ότι η Ελλάδα θα έχει απέναντί της μιαν «άλλη» Ρωσία στις μεταξύ τους διμερείς σχέσεις, καθώς η Αθήνα ήταν και θα παραμείνει σταθερά υπέρ της αμερικανικής στρατηγικής για την Ευρώπη και τις σχέσεις της με τη Μόσχα. Ετσι κι αλλιώς, η Αθήνα δεν περιμένει πλέον ότι είναι πιθανό να προκύψει στο ορατό μέλλον μια κοινή στρατηγική της Ε.Ε. για τα διεθνή πράγματα, πόσω μάλλον που η Ε.Ε. δεν είναι καν σε θέση να επιβάλει κυρώσεις στην ταραχοποιό Τουρκία, που επιτίθεται σε κράτη-μέλη της Ενωσης. Με ενδιαφέρον, όμως, περιμένει η ελληνική πλευρά να δει πώς θα «ξεμπλέξει» η Αγκυρα μέσα απ’ τις περιπλοκές του ουκρανικού ζητήματος και πώς σκοπεύει να κινηθεί στρατιωτικά η επιθετική τουρκική ηγεσία απέναντι στην Ελλάδα προσεχώς.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 26 Φεβρουαρίου 2022