Τέσσερις δεκαετίες πριν η πολιτική οξύτητα είχε ονοματεπώνυμα: Ανδρέας Παπανδρέου και Κώστας Μητσοτάκης.

Σύμφωνα με την ερμηνεία εκείνης της εποχής, το πρόβλημα το προκαλούσαν οι «δεινόσαυροι» της πολιτικής σκηνής και η λύση ήταν η αποστρατεία τους. Υποτίθεται ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο θα έπαυαν να δηλητηριάζουν την πολιτική ζωή με το νοσηρό κλίμα του 1965. Τότε δεν υπήρχε ο διαδικτυακός όχλος... Η θεωρία περί «δεινοσαύρων» διαψεύστηκε. Όταν οι δύο άσπονδοι αντίπαλοι έπαψαν να πρωταγωνιστούν, δεν ανέτειλε νέος πολιτικός πολιτισμός.

Στις δεκαετίες που μεσολάβησαν, η ρητορική της ατάκας και η -κατά κανόνα χωρίς πολιτικό αντίκρισμα- οξύτητα παραμένουν με διακυμάνσεις και παραλλαγές αναλλοίωτες αξίες και στις κοινοβουλευτικές και στις τηλεοπτικές αντιπαραθέσεις. Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί, επειδή παραλλήλως με την οξύτητα έχουμε και καθίζηση του επιπέδου της πολιτικής αντιπαράθεσης.

Οι πολιτικοί αρχηγοί κάνουν συστηματικά επιλεκτική χρήση της αλήθειας. Την τεμαχίζουν και ο καθένας αποσπά και προβάλλει μόνο το κομμάτι που τον συμφέρει. Προβάλλει διογκωμένα όσα στοιχεία είναι υπέρ του ή εναντίον του αντιπάλου του. Και, αντιστρόφως, αποσιωπά ή διαστρεβλώνει όσα δεν χωρούν στη δική του ιδιοτελή εκδοχή για την πραγματικότητα. Με την παλιά και δοκιμασμένη αυτή συνταγή χάνεται η ουσία, δηλαδή, η αντιπαράθεση για πολιτικές.

Σταδιακά, ο μικροκομματικός καβγάς, η ρητορική οξύτητα και η πόλωση άρχισαν να προκαλούν άπωση στην κοινή γνώμη. Ολοένα και περισσότεροι ψηφοφόροι δυσφορούν με αυτόν τον κατακλυσμό του κακοπαιγμένου πολιτικού κιτς. Οι πολιτικοί αρχηγοί πήραν το μήνυμα και άρχισαν να δίνουν έμφαση στην απαξίωση του αντιπάλου τους και λιγότερο στην υπεράσπιση των δικών τους πεπραγμένων. Το έκαναν, μάλιστα, κατά τρόπο που θύμιζε διαγωνισμό όχι για το ποιος είναι καλύτερος, αλλά για το ποιος είναι λιγότερο διεφθαρμένος και βλαβερός για τον τόπο. Η αλλαγή του δίπολου ΝΔ - ΠΑΣΟΚ από το δίπολο ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ δεν άλλαξε τις πολιτικές συμπεριφορές.

Η τακτική των πολιτικών αρχηγών δεν είναι μόνο προσωπικό στυλ. Είναι κυρίως απόρροια της περιρρέουσας ατμόσφαιρας εντός των κομμάτων εξουσίας. Η μεγάλη πλειονότητα των βουλευτών αυτών των κομμάτων αντιλαμβάνεται την άσκηση της πολιτικής με όρους στρατού, ο οποίος ή αγωνίζεται να κρατήσει το οχυρό της εξουσίας ή επιχειρεί να το εκπορθήσει.

Σταδιακά, στους μηχανισμούς των παλαιών κομμάτων εξουσίας κυριάρχησαν άτομα τα οποία αντιλαμβάνονται την κομματική τους ιδιότητα σαν ένα είδος επιταγής προς εξαργύρωση. Στον ίδιο δρόμο εισήλθε γρήγορα και ο ΣΥΡΙΖΑ. Η εξουσία -σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό- λειτουργεί σαν το ραβδάκι της Κίρκης. Κοινός παρονομαστής των δύο κομμάτων εξουσίας είναι η τάση τους στις γενικόλογες και στρογγυλεμένες διατυπώσεις, που χαρακτηρίζουν τη μικροπολιτική και το πολιτικό lifestyle. Έγκυρος πολιτικός λόγος, όμως, είναι αυτός που έχει γωνίες. Πολιτική με «Π» κεφαλαίο σημαίνει συγκεκριμένες δεσμευτικές ρεαλιστικές θέσεις που προκαλούν αντιδράσεις και φτιάχνουν μέτωπα.

Η μετατόπιση του κέντρου βάρους της πολιτικής αντιπαράθεσης από το Κοινοβούλιο στα κανάλια δεν αφήνει περιθώριο για ουσιαστικό πολιτικό λόγο. Η πολιτική ρητορική προσαρμόζεται στις προδιαγραφές του τηλεοπτικού λόγου, ο οποίος ευνοεί τους αφορισμούς, όχι την αντιπαράθεση επί επεξεργασμένων πολιτικών θέσεων.

Ο πολιτικός λόγος εκφυλίσθηκε σε εύληπτα μηνύματα, που δεν διαφέρουν και πολύ από τα αντίστοιχα για τα απορρυπαντικά!

Δημοσιεύτηκε στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ στις 3/5