«Θείε Τζο», να του δώσεις το κώνειο... να τελειώνουμε
Έχει περάσει ένας μήνας από την ορκωμοσία του Τζο Μπάιντεν και στη Μόσχα, στο Βερολίνο, στην Αθήνα και... παντού καίγονται να μάθουν και να δουν το ξεδίπλωμα της νέας αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, ιδιαίτερα στις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας. Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει συνομιλήσει ακόμη τηλεφωνικώς με τον Ταγίπ Ερντογάν, τον ηγέτη της χώρας με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ και θεωρητικό πυλώνα της Συμμαχίας. Στην Κωνσταντινούπολη οι φίλοι Τούρκοι μού λένε πως «ο Μπάιντεν είναι παγιδευμένος στην πεποίθησή του να μη χαθεί μεν η μεγάλη φίλη και σύμμαχος Τουρκία... αλλά και στην ανάγκη να κάνει ό,τι μπορεί για να απαλλαγεί ο κόσμος από τον Ερντογάν»! Ευγενής φιλοδοξία δεν λέω... Και το εύχομαι. Ινσαλάχ, που έλεγε και η γιαγιά Θέκλα.
Άραγε, μπορεί η Ουάσινγκτον να διαχειριστεί αποτελεσματικά την Αγκυρα, όταν ο Ερντογάν γνωρίζει ότι δεν αντέχει να χάσει την Τουρκία; Ο Τζο Μπάιντεν, μου λένε, θα προσπαθήσει να φθείρει τον Ερντογάν και να στρέψει το εκκρεμές υπέρ των κοσμικών και εκσυγχρονιστικών δυνάμεων στην Τουρκία. Αλλά ο Τούρκος πρόεδρος μέχρι στιγμής διατηρεί την εξουσία χωρίς να έχει εγκαταλείψει εντελώς μια προσποίηση δημοκρατίας. Οντως, υπάρχουν πραγματικές ανησυχίες στο επιτελείο του προέδρου Μπάιντεν μήπως χαθεί η Τουρκία. Για χρόνια στην Ουάσινγκτον πίστευαν ότι μια καλύτερη συμπεριφορά απέναντι στον Ερντογάν θα βελτίωνε τις σχέσεις. Αποδείχθηκε ότι αυτό δεν ισχύει. Υπήρχε, επίσης, η εκτίμηση ότι, μόλις δεχθεί την απειλή κυρώσεων, θα συμμορφωθεί. Ούτε αυτό ισχύει.
Αντίθετα, είναι πολύ πιο πιθανό να δούμε μια πολύ περίεργη κατάσταση, όπου ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τους άσους που έχει στο μανίκι του εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης.
Πάντως, οι διμερείς σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας θα περάσουν από λαίλαπα, εκτός από τους S-400, με πρώτη νευραλγική ημερομηνία την 24η Απριλίου 2021, ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τους Νεότουρκους το 1915. Τον περασμένο Απρίλιο, ο Μπάιντεν είχε υποσχεθεί ότι, αν εκλεγεί, θα αναγνωρίσει εκ μέρους των ΗΠΑ τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Αν ο Μπάιντεν υλοποιήσει την εξαγγελία του, η αντίδραση της Αγκυρας θα είναι θυελλώδης.
Επειδή, φυσικά, και ο ίδιος ο Ερντογάν τα υποψιάζεται αυτά... μετά και το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον το 2016, προετοιμάζεται να αντιδράσει. Ο 66χρονος Τούρκος πρόεδρος έχει (απο)δείξει ότι το ένστικτο επιβίωσης που διαθέτει είναι πολύ πιο ισχυρό από τις ιδεοληψίες του.
Με τη στήριξη του συμπολιτευόμενου Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί (δηλαδή των πρώην «Γκρίζων Λύκων»), προανήγγειλε αλλαγή του Συντάγματος: «Είναι σαφές ότι στην πηγή των προβλημάτων της Τουρκίας βρίσκονται τα Συντάγματα που συνέταξαν οι πραξικοπηματίες». Ο τουρκικός Στρατός έχει ανατρέψει τρεις πολιτικές κυβερνήσεις, το 1960, το 1971 και το 1980. Με βάση το Σύνταγμα, ο Ερντογάν μπορεί να παραμείνει πρόεδρος μέχρι το 2028, οπότε «οχυρώνει» την προεδρία του!
Τέλος, να θυμίσω ότι ο Ερντογάν έγινε πρωθυπουργός στις 14 Μαρτίου 2003 και δεν είχε περάσει ούτε εβδομάδα όταν τόλμησε το αδιανόητο: Αρνήθηκε να επιτρέψει τη χρησιμοποίηση της Τουρκίας ως βάσης διέλευσης των στρατευμάτων από τη βάση του Ιντσιρλίκ στο Ιράκ στις 19 Μαρτίου 2003! Κερδίζοντας ευρύτατη λαϊκή υποστήριξη και αποκρούοντας τις αλλεπάλληλες απόπειρες του συνεργαζόμενου με τις ΗΠΑ στρατοκρατικού κεμαλικού κατεστημένου. Αλλά και η πρόσφατη εκτέλεση 13 Τούρκων ομήρων (στρατιωτικών και αστυνομικών) από το PKK ξεσήκωσε θύελλα κατηγοριών από τον Ερντογάν κατά της Ουάσινγκτον, πως στηρίζει την τρομοκρατία, επειδή δεν υιοθέτησε τις εξηγήσεις του. Πάντως, εγώ εκτιμώ ότι ο Μπάιντεν και η σύζυγός του συγκαταλέγονται στους θερμούς υποστηρικτές των Κούρδων στις ΗΠΑ.
Η Ιστορία γράφεται πολύ συχνά από αυτούς που δεν ακολουθούν τους κανόνες ή, μάλλον, από αυτούς που τους πετούν επιδεικτικά στον «σκουπιδοντενεκέ της Ιστορίας». Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας από αυτούς. Αυτά.
Άραγε, μπορεί η Ουάσινγκτον να διαχειριστεί αποτελεσματικά την Αγκυρα, όταν ο Ερντογάν γνωρίζει ότι δεν αντέχει να χάσει την Τουρκία; Ο Τζο Μπάιντεν, μου λένε, θα προσπαθήσει να φθείρει τον Ερντογάν και να στρέψει το εκκρεμές υπέρ των κοσμικών και εκσυγχρονιστικών δυνάμεων στην Τουρκία. Αλλά ο Τούρκος πρόεδρος μέχρι στιγμής διατηρεί την εξουσία χωρίς να έχει εγκαταλείψει εντελώς μια προσποίηση δημοκρατίας. Οντως, υπάρχουν πραγματικές ανησυχίες στο επιτελείο του προέδρου Μπάιντεν μήπως χαθεί η Τουρκία. Για χρόνια στην Ουάσινγκτον πίστευαν ότι μια καλύτερη συμπεριφορά απέναντι στον Ερντογάν θα βελτίωνε τις σχέσεις. Αποδείχθηκε ότι αυτό δεν ισχύει. Υπήρχε, επίσης, η εκτίμηση ότι, μόλις δεχθεί την απειλή κυρώσεων, θα συμμορφωθεί. Ούτε αυτό ισχύει.
Αντίθετα, είναι πολύ πιο πιθανό να δούμε μια πολύ περίεργη κατάσταση, όπου ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τους άσους που έχει στο μανίκι του εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης.
Ο Τζο Μπάιντεν, μου λένε, θα προσπαθήσει να φθείρει τον Ερντογάν και να στρέψει το εκκρεμές υπέρ των κοσμικών και εκσυγχρονιστικών δυνάμεων στην ΤουρκίαΆλλωστε, είναι πολύ σκληρός για να πεθάνει...
Πάντως, οι διμερείς σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας θα περάσουν από λαίλαπα, εκτός από τους S-400, με πρώτη νευραλγική ημερομηνία την 24η Απριλίου 2021, ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τους Νεότουρκους το 1915. Τον περασμένο Απρίλιο, ο Μπάιντεν είχε υποσχεθεί ότι, αν εκλεγεί, θα αναγνωρίσει εκ μέρους των ΗΠΑ τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Αν ο Μπάιντεν υλοποιήσει την εξαγγελία του, η αντίδραση της Αγκυρας θα είναι θυελλώδης.
Επειδή, φυσικά, και ο ίδιος ο Ερντογάν τα υποψιάζεται αυτά... μετά και το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον το 2016, προετοιμάζεται να αντιδράσει. Ο 66χρονος Τούρκος πρόεδρος έχει (απο)δείξει ότι το ένστικτο επιβίωσης που διαθέτει είναι πολύ πιο ισχυρό από τις ιδεοληψίες του.
Με τη στήριξη του συμπολιτευόμενου Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί (δηλαδή των πρώην «Γκρίζων Λύκων»), προανήγγειλε αλλαγή του Συντάγματος: «Είναι σαφές ότι στην πηγή των προβλημάτων της Τουρκίας βρίσκονται τα Συντάγματα που συνέταξαν οι πραξικοπηματίες». Ο τουρκικός Στρατός έχει ανατρέψει τρεις πολιτικές κυβερνήσεις, το 1960, το 1971 και το 1980. Με βάση το Σύνταγμα, ο Ερντογάν μπορεί να παραμείνει πρόεδρος μέχρι το 2028, οπότε «οχυρώνει» την προεδρία του!
Τέλος, να θυμίσω ότι ο Ερντογάν έγινε πρωθυπουργός στις 14 Μαρτίου 2003 και δεν είχε περάσει ούτε εβδομάδα όταν τόλμησε το αδιανόητο: Αρνήθηκε να επιτρέψει τη χρησιμοποίηση της Τουρκίας ως βάσης διέλευσης των στρατευμάτων από τη βάση του Ιντσιρλίκ στο Ιράκ στις 19 Μαρτίου 2003! Κερδίζοντας ευρύτατη λαϊκή υποστήριξη και αποκρούοντας τις αλλεπάλληλες απόπειρες του συνεργαζόμενου με τις ΗΠΑ στρατοκρατικού κεμαλικού κατεστημένου. Αλλά και η πρόσφατη εκτέλεση 13 Τούρκων ομήρων (στρατιωτικών και αστυνομικών) από το PKK ξεσήκωσε θύελλα κατηγοριών από τον Ερντογάν κατά της Ουάσινγκτον, πως στηρίζει την τρομοκρατία, επειδή δεν υιοθέτησε τις εξηγήσεις του. Πάντως, εγώ εκτιμώ ότι ο Μπάιντεν και η σύζυγός του συγκαταλέγονται στους θερμούς υποστηρικτές των Κούρδων στις ΗΠΑ.
Η Ιστορία γράφεται πολύ συχνά από αυτούς που δεν ακολουθούν τους κανόνες ή, μάλλον, από αυτούς που τους πετούν επιδεικτικά στον «σκουπιδοντενεκέ της Ιστορίας». Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας από αυτούς. Αυτά.
