Νέος διοικητής στον Άγιον Όρος: Η δύσκολη εξίσωση και οι προκλήσεις
Οι παράγοντες που καθυστερούν τον διορισµό του πολιτικού επικεφαλής του Αγίου Ορους – Ο ρόλος ΗΠΑ - Ρωσίας και η υψηλή εποπτεία του Φαναρίου
Σε µία δύσκολη εξίσωση µε πολλές παραµέτρους έχει εξελιχθεί για την ελληνική κυβέρνηση η υπόθεση του διαδόχου του Θανάση Μαρτίνου στη θέση του πολιτικού διοικητή του Αγίου Ορους. Η δυσκολία της εξίσωσης αποδεικνύεται από το γεγονός ότι από την παραίτηση του κ. Μαρτίνου έχουν περάσει πέντε µήνες και ο αντικαταστάτης του ακόµα αναζητείται.
Στις παραµέτρους αυτής της δυσεπίλυτης εξίσωσης περιλαµβάνεται ο σηµαίνων ρόλος του Αγίου Ορους στην Ορθοδοξία, το ενδιαφέρον που δείχνουν ΗΠΑ και Ρωσία, καθώς και η έντονη φηµολογία του περασµένου καλοκαιριού για εµπλοκή συγκεκριµένων µονών στις βουλευτικές εκλογές, που είχε αποτέλεσµα να τοποθετηθούν δηµοσίως για να διαψεύσουν τις φήµες.
Το Αγιον Ορος αποτελεί αυτοδιοίκητο τµήµα του ελληνικού κράτους και υπάγεται πνευµατικά στη δικαιοδοσία του Οικουµενικού Πατριαρχείου.
Οι Καρυές του Αγίου Όρους
Πρωτεύουσά του είναι οι Καρυές, όπου έχει την έδρα ο πολιτικός διοικητής, ο οποίος µε τη σειρά του υπάγεται στο υπουργείο Εξωτερικών και είναι υπεύθυνος για την τάξη και την ασφάλεια, καθώς και για την πιστή εφαρµογή του καταστατικού χάρτη του Αγίου Ορους. Η επιλογή του προσώπου για τη θέση του πολιτικού διοικητή, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, δεν είναι µία απλή διαδικασία, καθώς µέσω του υπουργείου Εξωτερικών περνάει και από το Μέγαρο Μαξίµου, πάντα υπό την υψηλή εποπτεία του Φαναρίου.
Το Αγιον Ορος ανέκαθεν αποτελούσε µία sui generis περιοχή της ελληνικής επικράτειας, η οποία είναι αυτόνοµη και αυτοδιοικούµενη, συγκεντρώνοντας τα βλέµµατα των δρώντων στην περιοχή. Η χώρα που διαχρονικά επιχειρεί να µετατρέψει τη µοναστική πολιτεία σε γεωπολιτικό βραχίονά της είναι η Ρωσία μέσω του Πατριαρχείου Μόσχας.
Αλλοτε για την αναζωπύρωση της ιδεολογίας του πανσλαβισµού και την προσπάθεια να διεισδύσει στα Βαλκάνια και πιο πρόσφατα για τις υποψίες «ξεπλύµατος» ρωσικών κεφαλαίων µέσω µεταφοράς τους σε ατοµικούς λογαριασµούς µοναχών του Αγίου Ορους, µία πρακτική που εικάζεται ότι εντάθηκε µετά την έναρξη του πολέµου στην Ουκρανία και τις κυρώσεις που έχει επιβάλει η ∆ύση σε φυσικά και νοµικά πρόσωπα συνδεδεµένα µε το Κρεµλίνο.
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έχει κορυφωθεί η σύγκρουση µεταξύ του Οικουµενικού Πατριαρχείου και του Πατριαρχείου Μόσχας, τα οποία έχουν διακόψει την ευχαριστιακή κοινωνία, τη στιγµή που οι σχέσεις Φαναρίου και Πατριαρχείου Σερβίας
Η ρωσική Μονή του Αγίου Παντελεήµονος στο Άγιον Όρος
δεν διάγουν και τις καλύτερες µέρες τους.
Τα παραπάνω αντανακλούν στο Αγιον Ορος, στο οποίο υπάρχουν η ρωσική Μονή του Αγίου Παντελεήµονος, η σερβική Μονή Χιλανδαρίου, όπως και η βουλγαρική Μονή Ζωγράφου, µε τον ρωσικό παράγοντα να επιδιώκει διαρκώς την ενίσχυση της παρουσίας του και της επιρροής του στον Αθω. Το ενδιαφέρον της Μόσχας για το Αγιον Ορος έχει ενεργοποιήσει αυτοδίκαια τα ραντάρ των ΗΠΑ που παρακολουθούν τη ρωσική δραστηριότητα.
Εκτός όµως από τον διεθνή ρόλο, η µοναστική πολιτεία του Αθω ενεπλάκη και στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, µε τη φηµολογούµενη στήριξη που παρείχαν συγκεκριµένα µοναστήρια, καθώς επίσης σκήτες, κελιά, καλύβες και άλλα εξαρτήµατα, µε τις Μονές Φιλοθέου και Καρακάλλου να βρίσκονται στο µικροσκόπιο. Και οι δύο µονές διέψευσαν επισήµως οποιαδήποτε εµπλοκή τους στις εκλογές, ωστόσο και µόνο η ανακίνηση του θέµατος προκάλεσε έντονο προβληµατισµό στην Αθήνα.
Από τη στιγµή που υπέβαλε την παραίτησή του ο απερχόµενος πολιτικός διοικητής του Αγίου Ορους, το πλήθος των ονοµάτων που έχουν δει το φως της δηµοσιότητας ή έχουν συζητηθεί στο παρασκήνιο υπερβαίνει τους µήνες που η εν λόγω θέση παραµένει κενή.
Η καθυστέρηση αυτή έχει προκαλέσει προβληµατισµό σε πολιτικούς και εκκλησιαστικούς κύκλους, καθώς -όπως επισηµαίνουν- ο χρόνος που χάνεται είναι πολύτιµος και όσοι επιθυµούν να εκµεταλλευτούν το κενό δεν θα διστάσουν να το κάνουν, αν δεν το έχουν ήδη κάνει. Αυτό στο οποίο συνηγορούν όσοι αντιλαµβάνονται τη σηµασία της θέσης αυτής είναι ότι το πρόσωπο που τελικά θα επιλεγεί πρέπει να συγκεντρώνει ένα σύνολο χαρακτηριστικών: καλή αντίληψη του διεθνούς περιβάλλοντος και των ισορροπιών που µεταλλάσσονται, της ακτινοβολίας και της επιρροής του Αγίου Ορους µεταξύ των χριστιανικών κρατών και γενικότερα της Ανατολικής Ευρώπης, καθώς και της διαρκούς απόπειρας εργαλειοποίησης της µοναστικής πολιτείας από ξένες χώρες ή και από πολιτικές δυνάµεις.
Το τελευταίο όνοµα που σύµφωνα µε πληροφορίες συγκεντρώνει αυξηµένες πιθανότητες να εγκατασταθεί στις Καρυές είναι ο πρέσβης ε.τ. Αναστάσιος Μητσιάλης. Πρόκειται για έναν διπλωµάτη καριέρας, ο οποίος διετέλεσε µόνιµος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον Οργανισµό Ηνωµένων Εθνών, γενικός γραµµατέας του υπουργείου Εξωτερικών επί πρωθυπουργίας Αντώνη Σαµαρά, ενώ το 2019 κατέλαβε τη θέση του τρίτου υποδιοικητή στην ΕΥΠ µε αρµοδιότητα τις διεθνείς σχέσεις της υπηρεσίας. Οπως επισηµαίνουν έµπειροι παρατηρητές, ο κ. Μητσιάλης συγκεντρώνει εκείνα τα χαρακτηριστικά για να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις της επόµενης περιόδου για το Αγιον Ορος.
Στις παραµέτρους αυτής της δυσεπίλυτης εξίσωσης περιλαµβάνεται ο σηµαίνων ρόλος του Αγίου Ορους στην Ορθοδοξία, το ενδιαφέρον που δείχνουν ΗΠΑ και Ρωσία, καθώς και η έντονη φηµολογία του περασµένου καλοκαιριού για εµπλοκή συγκεκριµένων µονών στις βουλευτικές εκλογές, που είχε αποτέλεσµα να τοποθετηθούν δηµοσίως για να διαψεύσουν τις φήµες.
Το Αγιον Ορος αποτελεί αυτοδιοίκητο τµήµα του ελληνικού κράτους και υπάγεται πνευµατικά στη δικαιοδοσία του Οικουµενικού Πατριαρχείου.
Η σημασία του Αγίου Όρους για Ανατολική Ευρώπη και Βαλκάνια
Το Αγιον Ορος ανέκαθεν αποτελούσε µία sui generis περιοχή της ελληνικής επικράτειας, η οποία είναι αυτόνοµη και αυτοδιοικούµενη, συγκεντρώνοντας τα βλέµµατα των δρώντων στην περιοχή. Η χώρα που διαχρονικά επιχειρεί να µετατρέψει τη µοναστική πολιτεία σε γεωπολιτικό βραχίονά της είναι η Ρωσία μέσω του Πατριαρχείου Μόσχας.
Αλλοτε για την αναζωπύρωση της ιδεολογίας του πανσλαβισµού και την προσπάθεια να διεισδύσει στα Βαλκάνια και πιο πρόσφατα για τις υποψίες «ξεπλύµατος» ρωσικών κεφαλαίων µέσω µεταφοράς τους σε ατοµικούς λογαριασµούς µοναχών του Αγίου Ορους, µία πρακτική που εικάζεται ότι εντάθηκε µετά την έναρξη του πολέµου στην Ουκρανία και τις κυρώσεις που έχει επιβάλει η ∆ύση σε φυσικά και νοµικά πρόσωπα συνδεδεµένα µε το Κρεµλίνο.
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έχει κορυφωθεί η σύγκρουση µεταξύ του Οικουµενικού Πατριαρχείου και του Πατριαρχείου Μόσχας, τα οποία έχουν διακόψει την ευχαριστιακή κοινωνία, τη στιγµή που οι σχέσεις Φαναρίου και Πατριαρχείου Σερβίας
Τα παραπάνω αντανακλούν στο Αγιον Ορος, στο οποίο υπάρχουν η ρωσική Μονή του Αγίου Παντελεήµονος, η σερβική Μονή Χιλανδαρίου, όπως και η βουλγαρική Μονή Ζωγράφου, µε τον ρωσικό παράγοντα να επιδιώκει διαρκώς την ενίσχυση της παρουσίας του και της επιρροής του στον Αθω. Το ενδιαφέρον της Μόσχας για το Αγιον Ορος έχει ενεργοποιήσει αυτοδίκαια τα ραντάρ των ΗΠΑ που παρακολουθούν τη ρωσική δραστηριότητα.
Εκτός όµως από τον διεθνή ρόλο, η µοναστική πολιτεία του Αθω ενεπλάκη και στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, µε τη φηµολογούµενη στήριξη που παρείχαν συγκεκριµένα µοναστήρια, καθώς επίσης σκήτες, κελιά, καλύβες και άλλα εξαρτήµατα, µε τις Μονές Φιλοθέου και Καρακάλλου να βρίσκονται στο µικροσκόπιο. Και οι δύο µονές διέψευσαν επισήµως οποιαδήποτε εµπλοκή τους στις εκλογές, ωστόσο και µόνο η ανακίνηση του θέµατος προκάλεσε έντονο προβληµατισµό στην Αθήνα.
Από τη στιγµή που υπέβαλε την παραίτησή του ο απερχόµενος πολιτικός διοικητής του Αγίου Ορους, το πλήθος των ονοµάτων που έχουν δει το φως της δηµοσιότητας ή έχουν συζητηθεί στο παρασκήνιο υπερβαίνει τους µήνες που η εν λόγω θέση παραµένει κενή.
Η καθυστέρηση αυτή έχει προκαλέσει προβληµατισµό σε πολιτικούς και εκκλησιαστικούς κύκλους, καθώς -όπως επισηµαίνουν- ο χρόνος που χάνεται είναι πολύτιµος και όσοι επιθυµούν να εκµεταλλευτούν το κενό δεν θα διστάσουν να το κάνουν, αν δεν το έχουν ήδη κάνει. Αυτό στο οποίο συνηγορούν όσοι αντιλαµβάνονται τη σηµασία της θέσης αυτής είναι ότι το πρόσωπο που τελικά θα επιλεγεί πρέπει να συγκεντρώνει ένα σύνολο χαρακτηριστικών: καλή αντίληψη του διεθνούς περιβάλλοντος και των ισορροπιών που µεταλλάσσονται, της ακτινοβολίας και της επιρροής του Αγίου Ορους µεταξύ των χριστιανικών κρατών και γενικότερα της Ανατολικής Ευρώπης, καθώς και της διαρκούς απόπειρας εργαλειοποίησης της µοναστικής πολιτείας από ξένες χώρες ή και από πολιτικές δυνάµεις.
Ο επικρατέστερος νέος διοικητής του Αγίου Όρους
Ανάµεσα στα ονόµατα που είχαν ακουστεί και δεν προχώρησαν είναι ο πρώην υφυπουργός ∆ηµόσιας Τάξης, Λευτέρης Οικονόµου, ο τραπεζίτης Γιώργος Τανισκίδης, ο πρώην υπηρεσιακός υπουργός Εθνικής Αµυνας και πρώην αρχηγός του ΓΕΣ, Αλκιβιάδης Στεφανής, ενώ στο παρασκήνιο είχαν πέσει στο τραπέζι και άλλα ονόµατα επιφανών προσωπικοτήτων και καθηγητών Πανεπιστηµίου.Το τελευταίο όνοµα που σύµφωνα µε πληροφορίες συγκεντρώνει αυξηµένες πιθανότητες να εγκατασταθεί στις Καρυές είναι ο πρέσβης ε.τ. Αναστάσιος Μητσιάλης. Πρόκειται για έναν διπλωµάτη καριέρας, ο οποίος διετέλεσε µόνιµος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον Οργανισµό Ηνωµένων Εθνών, γενικός γραµµατέας του υπουργείου Εξωτερικών επί πρωθυπουργίας Αντώνη Σαµαρά, ενώ το 2019 κατέλαβε τη θέση του τρίτου υποδιοικητή στην ΕΥΠ µε αρµοδιότητα τις διεθνείς σχέσεις της υπηρεσίας. Οπως επισηµαίνουν έµπειροι παρατηρητές, ο κ. Μητσιάλης συγκεντρώνει εκείνα τα χαρακτηριστικά για να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις της επόµενης περιόδου για το Αγιον Ορος.