Δεν είμαι βέβαιος ότι καταλαβαίνω πώς, από πρακτική άποψη, θα «τελειώναμε» με τον εορτασμό του Πολυτεχνείου. Αλλά η ουσία της ανησυχίας που εκφράζεται σχετικά με το κάπως «εκτός εποχής» πνεύμα του εορτασμού δεν με αφήνει αδιάφορο. Καταλαβαίνω γιατί πολλούς ανθρώπους τους απωθεί μια στερεοτυπικότητα που μοιάζει να επαναλαμβάνει κινήσεις και συνθήματα απαράλλαχτα επί δεκαετίες.

Καταλαβαίνω αλλά δεν συμφωνώ. Όχι, δεν μοιράζομαι ούτε την ευκολία με την οποία μεγάλο μέρος της Αριστεράς υποστηρίζει ότι το Πολυτεχνείο είναι «παρόν», ότι έχει κάποιου είδους επείγον νόημα λόγω κρίσης, μνημονίων κι επιτροπείας. Πιστεύω ότι μια τέτοια χρήση της ιστορικής μνήμης δεν είναι αυτονόητη, πρέπει να τεκμηριώνεται. Κι αν απλώς βρεθώ αντιμέτωπος με μια εργαλειοποίηση της οργής απέναντι στις δολοφονίες της χούντας, τότε γίνομαι ως και καχύποπτος. Διεκδικώ να συγκινούμαι με την ιστορική μνήμη δίχως να χειραγωγούμαι σ’ έναν διαρκή αναγωγισμό.

Ο λόγος που διαφωνώ με όσους αγανακτούν με τον εορτασμό του Πολυτεχνείου είναι άλλος. Είναι ότι παραγνωρίζουν ότι οι κοινωνίες χτίζουν τις συλλογικές τους ταυτότητες, το συγκολητικό υλικό τους δηλαδή, και γύρω από ιστορικά ορόσημα και τελετουργίες που τα μνημονεύουν. Από αυτή την άποψη, η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι μια σπουδαία επιλογή. Φυσικά, όταν τα ιστορικά συμβάντα γίνονται ταυτοτικά αφηγήματα, υπάρχουν αφαιρέσεις, αποσιωπήσεις, απλουστεύσεις, τακτοποιήσεις. Σε γενικές γραμμές, όμως, η μνήμη του Πολυτεχνείου φτάνει ως εμάς με σχετική ακρίβεια. Κι έτσι, είναι συνταρακτικό μια κοινωνία να οργανώνει τη συλλογική της αυτοαντίληψη γύρω από κάποιους νέους που εξεγέρθηκαν εναντίον μιας αιμοσταγούς δικτατορίας. Είναι ένα ωραίο πράγμα αυτό, που πρέπει να διαφυλαχθεί.

Γι’ αυτό και, παρά τη συμπάθειά μου προς όποιους αισθάνονται λίγο αμήχανα ακούγοντας ξανά τα χιλιοφωναγμένα συνθήματα, βρίσκω πως οι πολιτικοί χώροι του φιλελεύθερου Κέντρου και της δημοκρατικής Δεξιάς που ζητούν κάποιου είδους κατεδάφιση της επετείου του Πολυτεχνείου, διαπράττουν τεράστιο σφάλμα. Στην πραγματικότητα, εργαλειοποιούν την ιστορική μνήμη με πολύ χειρότερο τρόπο από την Αριστερά: μέσα από την υποβάθμιση των γεγονότων του Πολυτεχνείου και την περιφρόνηση του εορτασμού τους, διεξάγουν έναν πολιτικό πόλεμο στο παρόν.

Θα έπρεπε να κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Να δουν ότι υπάρχει ένας τρόπος να παίζει ρόλο η ιστορική μνήμη που δεν είναι εργαλειακός. Να δουν ότι μια κοινωνία, η οποία γιορτάζει τα παιδιά της που σκοτώθηκαν αντιστεκόμενα σε μια δικτατορία, είναι μια κοινωνία με δημοκρατική ψυχή.