Μέρος 1o

Περσία, σηµείο αναφοράς των µαθητικών µας χρόνων και παράλληλα σηµείο υπέρτατης υπερηφάνειας για το κατόρθωµά µας. Και όµως, για τους περισσoτέρους παραµένουν terra incognita και η ιστορία της και ο πολιτισµός της. ∆ιώρου, λοιπόν, ραδιοφωνικής εκποµπής αποµαγνητοφώνηση, που διαχειρίστηκα µε τον εκλεκτό συνεργάτη, δηµοσιογράφο Λεωνίδα Αποσκίτη, και θα παρουσιάσουµε εδώ σε δύο συνέχειες.

Ε ίµαστε στο ξεκίνηµα της 3ης δεκαετίας του 21ου αιώνα, µέσα σε παγκόσµια αστάθεια και αγωνία -εξαιτίας της πανδηµικής κρίσης και της οικονοµικής κατάρρευσης- και όλα συντείνουν στο ότι τα επόµενα κρίσιµα χρόνια θα κορυφωθεί η µάχη για τη µοίρα της ανθρωπότητας. ∆εν είναι µόνο τα αποτελέσµατα των αµερικανικών εκλογών και οι κίνδυνοι από την αναταραχή που µπορεί να προκύψουν στη συνέχεια, καθώς σιγοβράζουν και πολλές άλλες εστίες, για να φοβόµαστε ότι µπορεί να ξεκινήσει το κακό. ∆εν γίνεται να περάσει απαρατήρητη, µέσα σε αυτό το κλίµα, η δήλωση του Βρετανού αρχηγού των Ενόπλων ∆υνάµεων, στρατηγού Νικ Κάρτερ, στο BBC, στις 8 Νοεµβρίου, ότι ένας Γ’ Παγκόσµιος Πόλεµος µπορεί να είναι «επί θύραις», εάν µια κλιµάκωση των περιφερειακών εντάσεων και λανθασµένες εκτιµήσεις οδηγήσουν σε εκτεταµένες συγκρούσεις. Ερωτηθείς εάν αυτό σήµαινε ότι υπάρχει πραγµατική απειλή για έναν άλλο παγκόσµιο πόλεµο, ο Κάρτερ απάντησε: «Λέω ότι υπάρχει κίνδυνος και πρέπει να έχουµε επίγνωση των κινδύνων αυτών». Ο Κάρτερ, ο οποίος έγινε αρχηγός των Ενόπλων ∆υνάµεων το 2018, είπε ότι είναι σηµαντικό να θυµόµαστε την Ιστορία, ώστε να µην ξανακάνουµε τα ίδια λάθη. Κάτι ανάλογο επανέλαβε στις 27 Νοεµβρίου ο εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Αµυνας. Η αντίδραση της Μόσχας ήρθε µετά τη δήλωση της Γερµανίδας υπουργού Αµυνας, ότι η Γερµανία θα πρέπει να αντιµετωπίζει τη Ρωσία «από θέση ισχύος». Ο εκπρόσωπος του σκληροπυρηνικού Ρώσου ΥΠΕΘΑ, Σεργκέι Σοϊγκού, της θύµισε τις «τραγικές συνέπειες για όλη την ανθρωπότητα και την ίδια τη Γερµανία» που είχε η προσπάθεια της Γερµανίας να βρεθεί σε θέση ισχύος κατά τον 20ό αιώνα! Το ασταθές παγκόσµιο κλίµα βάρυνε ακόµα περισσότερο µετά τη δολοφονία του Ιρανού πυρηνικού φυσικού Μοκσέν Φαχριζαντέχ από Ισραηλινούς -όπως διαφαίνεται- πράκτορες. Η εν ψυχρώ εκτέλεση του κορυφαίου επιστήµονα, πατέρα του πυρηνικού προγράµµατος του Ιράν, ήταν ένα ξεκάθαρο µήνυµα προς τον νέο Αµερικανό πρόεδρο ότι το Τελ Αβίβ δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τα επιθετικά του σχέδια απέναντι στην Τεχεράνη. Το Ισραήλ επιδιώκει, αναµφισβήτητα, να σύρει τους ∆υτικούς συµµάχους του και το ΝΑΤΟ σε πόλεµο κατά του Ιράν, µια ολέθρια σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, που µπορεί να τινάξει στον αέρα τον πλανήτη, όπως όλοι καταλαβαίνουν. Οµως, αυτή η σηµερινή έχθρα µεταξύ των δύο ιστορικών λαών της Μέσης Ανατολής δεν φαίνεται να δικαιολογείται ιστορικά, µε βάση τις προαιώνιες σχέσεις Εβραίων και Περσών.

Στην Τεχεράνη και σε άλλες ιρανικές πόλεις ζούσε πάντα µια δραστήρια εβραϊκή κοινότητα, αρκετά µέλη της οποίας παραµένουν εκεί και ευηµερούν, ακόµη. Η ιστορική συνύπαρξη των δύο λαών -πολύ πριν από το σηµερινό Ιράν, το οποίο ασκεί σηµαντική επιρροή στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, λόγω του δηµογραφικού, θρησκευτικού και πολιτιστικού του βάρους- εκτείνεται στα βάθη των αιώνων και έχει καλά κρυµµένα µυστικά.

Οι Πέρσες ήταν ένας από τους αρχαίους άριους λαούς, συγγενείς των Μήδων και των Σκυθών, που κατοικούσαν µεταξύ Ινδίας και της οροσειράς του Καυκάσου στην Ασία. Αρχικά ήταν φτωχά και αγροτικά φύλα, µε µια απλοϊκή, πολυθεϊστική θρησκεία, που είχε πολλές οµοιότητες µε τις θρησκευτικές αρχές που περιγράφουν οι Βέδες, τα ιερά κείµενα των Ινδών. Οταν οι αυτοκρατορίες της Μεσοποταµίας άρχισαν να εξασθενούν, µετά το 1700 π.Χ., τα άρια φύλα, όπως οι Πέρσες και οι Μήδοι, δεν έχασαν καιρό να εισβάλουν στη Μέση Ανατολή. Και οι δύο λαοί είχαν περιπλανηθεί για αρκετές εκατοντάδες χρόνια από τις στέπες µέχρι το ιρανικό οροπέδιο.

Οι Ελληνες τους ήξεραν από παλιά, διότι εµφανίστηκαν και οι δύο στην ελληνική µυθολογία ως Περσέας και Μήδεια! Στον µύθο, η Μήδεια συνδέεται µε την Κολχίδα, στην άκρη της Μαύρης Θάλασσας, στον Καύκασο. Θείος της ήταν ο Πέρσης, ο ιδρυτής του περσικού έθνους, και γιος της είναι ο Μήδος, τον οποίο έκανε µε τον βασιλιά Αιγέα, τον µυθικό γενάρχη των Μήδων. Ο Περσέας κόβει το κεφάλι της Μέδουσας µε τη βοήθεια της Αθηνάς και, για να αποφύγει την καταδίωξη των αδελφών της Μέδουσας, πετάει µε τα φτερωτά σανδάλια του Ερµή. Στον δρόµο της επιστροφής, περνώντας από την Αιθιοπία, βλέπει σε έναν βράχο µια πανέµορφη γυναίκα, αλυσοδεµένη: είναι η Ανδροµέδα, κόρη του βασιλιά Κηφέα και της Κασσιόπης. Ο ήρωας απελευθερώνει την Ανδροµέδα και αποκτά µαζί της 7 παιδιά, µεταξύ των οποίων τον πρωτότοκο Πέρση, γενάρχη των Περσών.

Τους πρώτους αιώνες της 1ης π.Χ. χιλιετίας, οι Σηµίτες Ασσύριοι θεµελιώνουν την αυτοκρατορία τους στη Μεσοποταµία χάρη στην ωµή στρατιωτική τους ισχύ. Εκείνη την εποχή, το κοινωνικο-οικονοµικό σύστηµα στα ιρανικά υψίπεδα είναι παρόµοιο µε αυτό που περιγράφεται από τα οµηρικά έπη για την Ελλάδα: κυριαρχεί η τάξη των µικρών γαιοκτηµόνων και κτηνοτρόφων, ασχολούµενων µε την καλλιέργεια των χωραφιών και την εκτροφή αλόγων και βοοειδών. Οι Ασσύριοι έβλεπαν αυτά τα οροπέδια τόσο ως πιθανό στρατιωτικό κίνδυνο όσο και ως πηγή σιδήρου, χαλκού και αλόγων και έκαναν συχνές επιθέσεις στις ιρανικές κωµοπόλεις. Οι Πέρσες αντιστέκονταν ισχυρά µε τις έξυπνες τακτικές του ιππικού τους ενάντια στο πεζικό και τα πολεµικά άρµατα των Ασσυρίων. Η άνοδος της δυναστείας των Αχαιµενιδών στην περσική εξουσία και ο θάνατος του βασιλιά Ασουρµπανιµπάλ συνετέλεσαν στην τελική ήττα των Ασσυρίων και την εδραίωση της περσικής αυτοκρατορίας. Ο Κύρος ο Μέγας ήταν ο ιδρυτής της δυναστείας των Αχαιµενιδών, αφού διαδέχθηκε τον πατέρα του, Αστυάγη, ως βασιλιάς των φυλών της Περσίας και εγκατέστησε την πρωτεύουσά του στις Πασαργάδες. Οι πρόγονοι του Κύρου είχαν κυβερνήσει τις περσικές φυλές επί αρκετές γενεές και αυτό επιβεβαιώνεται τόσο από επιγραφές που αφορούν τον ίδιο όσο και από σύγχρονές του ιστορικές αναφορές.

Οταν οι Πέρσες έγιναν ηγέτες µετά τους ηγεµόνες της Μεσοποταµίας, η εκλεπτυσµένη κουλτούρα και η επιστήµη των αρχαίων πολιτισµών της Συρίας και της Μεσοποταµίας συγχωνεύτηκαν µε τη σφριγηλότητα και τις τεχνικές καινοτοµίες των πολεµοχαρών Αρίων εισβολέων από τον Βορρά. Ολες αυτές οι αυτοκρατορίες της Μέσης Ανατολής, πέρα από τη στρατιωτική και διοικητική εξουσία, στηρίζονταν και στην εδραίωση µιας µεγάλης θρησκευτικής παράδοσης. Η κρατική θρησκεία της περσικής αυτοκρατορίας ήταν ο Ζωροαστρισµός, απόρροια της παλαιότερης, κοινής ινδοϊρανικής θρησκείας. Το παγκόσµιο κράτος των Ασσυρίων, το οποίο κατέλυσαν οι Πέρσες, είχε έναν θεό τον οποίο αποκαλούσαν Ασσούρα (Assur) και τον περιέγραφαν ως έναν άνδρα που αναδύεται από έναν φτερωτό ηλιακό δίσκο και στοχεύει µε ένα τόξο... Ο Πέρσης θεός Αχούρα Μάζντα, ο οποίος περιγραφόταν µε παρόµοιο τρόπο, είναι η περσική εκδοχή του βεδικού Ασσούρα. Η θρησκεία χρησιµοποιήθηκε για πολιτικούς λόγους από τους αρχαίους βασιλείς της Εγγύς Ανατολής, δεδοµένου ότι η βασιλική εξουσία συγκέντρωνε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής υπό την επικράτεια της εθνικής θεότητας. Είναι ιστορικά πιθανό ότι το ισοδύναµο του «σταυρού» του Μεγάλου Κωνσταντίνου -«in hoc signo vinces» (εν τούτω νίκα)- για τους Ασσύριους βασιλιάδες στη ∆ύση ήταν η ηµισέληνος της σεληνιακής θεότητας. Η µεταφορά πληθυσµών χρησιµοποιείτο επίσης από πολύ παλιά µε σκοπό την ειρήνευση της επικράτειας.

Κατά τη βασιλεία του, ο Κύρος ο Μέγας (559- 530 π.Χ.) αναγνώρισε τη σηµασία των παλαιότερων πολιτισµών και ήθελε να τους ενώσει σε µια παγκόσµια αυτοκρατορία. Εγινε οπαδός του Ζωροάστρη και κατά τον θάνατό του η ζωροαστρική θρησκεία ήταν η επίσηµη της αυτοκρατορίας, οι δε ιερείς της, οι µάγοι, αποτελούσαν τη νόµιµη θρησκευτική Αρχή. Το να είσαι ένας Ζωροάστρης σήµαινε ότι είσαι ένας Πέρσης, καθώς θρησκευτική και εθνική ταυτότητα είχαν γίνει ένα. Το ίδιο που βλέπουµε αργότερα να γίνεται και στον Ιουδαϊσµό!