∆εκέµβρης του ’44, σχεδόν ογδόντα χρόνια πίσω, και η σκιά του ακόµα κάθεται βαριά στο γίγνεσθαι της χώρας. Τα ίχνη του παντού στα παλιά σπίτια του κέντρου της Αθήνας και τα πεπραγµένα του βαθιά, αγιάτρευτη πληγή, που συντηρείται µέσα από µύθους, τελετές και όλα τα αναγκαία, για να διατηρείται αγεφύρωτο το χάος που δροµολόγησε. Και δροµολογούνται στον τραγικό λόγο που εκφώνησε ο τότε πρωθυπουργός, Γεώργιος Παπανδρέου, µέσα από τον οποίο συµµετέχουµε σε µια ατµόσφαιρα αδιεξόδου, αγωνίας και πολιτειακής απελπισίας. ∆ιάγγελµα, λοιπόν, του Γεωργίου Παπανδρέου στον ελληνικό λαό.

Mέρος 1ο

Το ιστορικό διάγγελµα του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου στις 6 ∆εκεµβρίου του 1944 παραθέτει σήµερα η στήλη, θυµίζοντας µέσα από τα λόγια του «Γέρου της ∆ηµοκρατίας» την ταραγµένη εποχή µετά την απελευθέρωση. «Με θλίψιν απευθύνοµαι σήµερον προς το Εθνος... ∆ιότι, δυστυχώς, η Εθνική µας Ενωσις έχει πλέον διασπασθή. Γνωρίζει ο Ελληνικός Λαός µε πόσην πίστιν επαλαίσαµεν, από την εποχήν του Λιβάνου, διά την πραγµατοποίησιν της Εθνικής µας Ενώσεως. Από τότε εκηρύτταµεν το σύνθηµα: Μία Πατρίς, µία Κυβέρνησις, ένας Στρατός εις την υπηρεσίαν της Πατρίδος και τας διαταγάς της Κυβερνήσεως. Η επίτευξις της Εθνικής µας Ενώσεως υπήρξεν ευτυχές γεγονός. Και απέδωκε, κατά το τρίµηνον της Κυβερνήσεως, µέγα αγαθόν υπέρ της Χώρας. Και από την καρδίαν ολοκλήρου του Εθνους υψώθη o αίνος προς την Κυβέρνησιν της Εθνικής Ενώσεως διά την ευτυχή αυτήν και ιστορικήν υπηρεσίαν προς την Χώραν. Και η Εθνική Κυβέρνησις, εγκατασταθείσα εις την Ελευθέραν Πατρίδα, εξηκολούθησε το έργον της. Με τας προγραµµατικάς κατευθύνσεις της 28ης Οκτωβρίου καθώρισε τους σκοπούς της. Μαζί µε την ανοικοδόµησιν των οικονοµικών ερειπίων είχε να επιτελέση και τον δεύτερον άθλον: Την µετάβασιν από την ανώµαλον περίοδον της Εθνικής Αντιστάσεως εις το Ελεύθερον Κράτος ∆ικαίου, εις την επιβολήν της Ελευθερίας και του Νόµου, εις την πλήρη αποκατάστασιν των λαϊκών ελευθεριών και της Λαϊκής Κυριαρχίας.


Συνεπείς προς τας επαγγελίας µας, εκηρύξαµεν την αποστράτευσιν της Πολιτοφυλακής του ΕΑΜ, καθώς και των Ανταρτικών δυνάµεων. Και εκηρύξαµεν επίσης την επιστράτευσιν της κλάσεως του 1936, όπως απαρτίση την Εθνοφρουράν. Αι κυβερνητικαί αποφάσεις είχον ληφθή οµοφώνως. Και δικαίως ηλπίσαµεν ότι εντός του ∆εκεµβρίου θα συνετελείτο η αποκατάστασις του ελευθέρου Ελληνικού Κράτους ∆ικαίου, το οποίον θα ήτο εγγυητής των ελευθεριών και προστάτης της ασφαλείας του Λαού. Και απροόπτως επήλθεν η Κρίσις. Η ευθύνη του εµφυλίου πολέµου, εις τον οποίον µας οδηγούν, είναι τραγική. Και το Εθνος πρέπει να γνωρίζη ποίος έπταισεν. Η επαγγελία της αποστρατεύσεως των Ανταρτικών µας δυνάµεων περιέχεται εις τας προγραµµατικάς δηλώσεις της Κυβερνήσεως. ∆εν εξηρτήθη τότε από κανέναν όρον. Εκ των υστέρων ετέθησαν όροι. Εζητήθη, εκ των υστέρων, όπως τεθή εκτός υπηρεσίας ολόκληρον το σώµα της Χωροφυλακής. Τοιαύτη επαγγελία δεν περιείχετο εις τας κοινάς προγραµµατικάς µας δηλώσεις. Εις τας δηλώσεις µας περιείχετο µόνον η επαγγελία της αυστηράς εκκαθαρίσεως. Και µ’ όλα ταύτα, διά να αποδείξωµεν την απόλυτον καλήν µας πίστιν, διά να εµπνεύσωµεν πλήρη εµπιστοσύνην, χάριν της παγιώσεως της Εθνικής µας Ενώσεως, απεδέχθηµεν τον όρον. Μας εζητήθη κατόπιν όπως οι αξιωµατικοί οι οποίοι θα ετοποθετούντο εις την προσωρινήν Εθνοφυλακήν, την συγκροτουµένην από την κλάσιν του 1936, εγκρίνονται από τους Υπουργούς της Ακρας Αριστεράς. Εις τας παλαιάς συµφωνίας µας δεν υπήρχε τοιαύτη υποχρέωσις. Υπήρχε µόνον η υποχρέωσις όπως ο Υπουργός των Στρατιωτικών και ο Αρχιστράτηγος είναι πρόσωπα κοινής εµπιστοσύνης. Και µ’ όλα ταύτα απεδέχθηµεν και αυτόν τον όρον, χάριν της παγιώσεως της Εθνικής µας Ενότητος. Και όταν κατά λάθος, λόγω του επείγοντος, εστάλησαν αξιωµατικοί εις τας επαρχίας ως στελέχη της Εθνοφυλακής, χωρίς προηγουµένην έγκρισιν της Ακρας Αριστεράς, όχι µόνον προέβηµεν εις την άµεσον ανάκλησίν των, αλλά απεφασίσαµεν αµέσως µεταβολάς εις το Υπουργείον των Στρατιωτικών

Εδέχθηµεν τας παραιτήσεις και του Υφυπουργού των Στρατιωτικών και του Γενικού ∆ιευθυντού και του Προσωπάρχου. Και ανεθέσαµεν το Υφυπουργείον των Στρατιωτικών εις τον Στρατηγόν τον οποίον µας επρότειναν. Αλλά µας εζητήθη ακόµη, µαζί µε την αποστράτευσιν των Ανταρτικών δυνάµεων, και η διάλυσις της Ορεινής Ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου. Τοιούτος όρος δεν περιέχεται εις τας κοινάς προγραµµατικάς µας δηλώσεις. Απηντήσαµεν ότι αποτελούν τακτικόν Στρατόν. Και ότι, ακόµη, ο πόλεµος συνεχίζεται και αι δύο αυταί στρατιωτικαί µας µονάδες είναι αι µόναι τας οποίας διαθέτοµεν, µέχρι της οργανώσεως του τακτικού µας Στρατού, προς συµµετοχήν της εις τον κοινόν Συµµαχικόν αγώνα. Και επίσης τους ανεκοινώσαµεν ότι αυτή είναι η γνώµη και της Βρεταννικής Κυβερνήσεως και του Συµµαχικού Στρατηγείου. Και εν τούτοις επεδιώξαµεν πάλιν να εύρωµεν µίαν ικανοποιητικήν λύσιν. Μας επροτάθη, και απεδέχθηµεν, να διατηρηθή και µία ταξιαρχία του ΕΛΑΣ ισοδύναµος προς το άθροισµα και της Oρεινής Ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου και της Μονάδος του Ε∆ΕΣ. Είχοµεν, κατόπιν τούτου, ελπίσει ότι επίµαχα θέµατα διηυθετήθησαν και ότι θα εβαδίζαµεν οµαλώς προς το µέλλον. Και όµως, απροόπτως, επήλθεν η κρίσις. ∆ιατί; Την 1ην ∆εκεµβρίου, συµφώνως προς την οµόφωνον απόφασιν ολοκλήρου του Υπουργικού Συµβουλίου, έπρεπεν η Πολιτοφυλακή του ΕΑΜ να παραδώση υπηρεσίαν εις το νέον Σώµα της Eθνοφυλακής. Αλλά η Πολιτοφυλακή ηρνείτο να παραδώση. Και τότε εκρίναµεν ότι η διαταγή της παραδόσεως έπρεπε να υπογραφή από όλα τα µέλη του Υπουργικού Συµβουλίου. Και εθεωρήσαµεν την συνυπογραφήν θέµα εµπιστοσύνης. Αλλά οι Υπουργοί της Ακρας Αριστεράς, παρά την οµόφωνον προηγουµένην απόφασιν, δεν υπέγραψαν. Και επήλθεν η Κρίσις. Και τώρα, ενώπιον της συνειδήσεως του Εθνους, τίθεται το ερώτηµα: Ποίος πταίει; Το Εθνος γνωρίζει ότι εξηντλήσαµεν όλας τας προσπαθείας µας διά την διατήρησιν της Εθνικής µας Ενότητος. Επροτιµήσαµεν να εκτεθώµεν εις σφοδράς επικρίσεις διά την υπέρµετρον υποχώρησίν µας εις τας αξιώσεις της Ακρας Αριστεράς. Και δεν µας επτόησεν η επίκρισις, διότι αρχή του πολιτικού βίου µας δεν είναι η δηµοτικότης, αλλά το χρέος. Παρεµείναµεν σταθεροί εις την προσπάθειαν, διότι εγνωρίζαµεν ποία κατάρα διά τον Τύπον θα ήτο ο εµφύλιος πόλεµος. 

Και σήµερον έχοµεν την συνείδησιν ήρεµον ότι δεν επταίσαµεν. Ολόκληρος η ευθύνη, ενώπιον της Ιστορίας και ενώπιον του Εθνους, βαρύνει την ηγεσίαν της Ακρας Αριστεράς. ∆ιότι επανελήφθη δυστυχώς η περιπέτεια του Λιβάνου. Και πάλιν επεκράτησαν οι αδιάλλακτοι. Φαίνεται ότι εδέχοντο να υπάρχη Κυβέρνησις Εθνικής Ενώσεως, αλλά υπό τον όρον η υλική δύναµις να ευρίσκεται εις χείρας τους. Και διά τούτο, όταν εφθασαν αι προθεσµίαι της αποστρατεύσεως, εξηγέρθησαν. Και επέβαλαν τας θελήσεις των. Και οδηγούν την χώραν, µε τα ένοπλα συλλαλητήρια, µε την γενικήν απεργίαν, µε την ανασύστασιν της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΛΑΣ, εις εµφύλιον πόλεµον. Τοιουτοτρόπως έγιναν ένοχοι. Εις µάτην κατηγορούν από χθες την Κυβέρνησιν ότι προετοιµάζει τον Φασισµόν, ότι απειλεί τας λαϊκάς ελευθερίας, ότι εστράφη προς την Αντίδρασιν!Ο νόµος της ανασυντάξεως του Στρατού µας εψηφίσθη οµοφώνως από το Υπουργικόν Συµβούλιον. Και όταν ο Στρατός µας ανασυντάσσεται κατά τρόπον σύµφωνον µε την γνώµην των, µε ποίαν υλικήν δύναµιν οδηγούµεν εις τον Φασισµόν; Ολοι οι οικονοµικοί και κοινωνικοί νόµοι της Κυβερνήσεως επροτάθησαν από τους Υπουργούς της Ακρας Αριστεράς και εψηφίσθησαν οµοφώνως από όλα τα µέλη του Υπουργικού Συµβουλίου. Πώς λοιπόν εστράφηµεν προς την Αντίδρασιν; Οχι! Η Κυβέρνησις παραµένει σταθερά εις τας κοινάς προγραµµατικάς κατευθύνσεις, αι οποίαι δεν αποτελούν παραχώρησιν προς την Ακραν Αριστεράν, αλλά πολιτικήν πίστιν µας. Παραµένοµεν πάντοτε θανάσιµοι εχθροί του Φασισµού, πολέµιοι της Αντιδράσεως, σηµαιοφόροι της Ελευθερίας και της Κοινωνικής ∆ικαιοσύνης. Και η απόδειξις παρέχεται, και σήµερον ακόµη, εις την διαµάχην της Πολιτοφυλακής του ΕΑΜ και της Εθνοφυλακής του Λαού.

Η Ακρα Αριστερά υποστηρίζει την Πολιτοφυλακήν, η οποία ανήκει εις µίαν οργάνωσιν. Ηµείς υποστηρίζοµεν την Εθνοφυλακήν, η οποία ενσαρκώνει την ιδέαν του Λαού. Κηρύττουν την Λαοκρατίαν µε λέξεις και ηµείς την καθιστώµεν πράξιν. Εν ονόµατι του Λαού και του Εθνους κατηγορούµεν την ηγεσίαν της Ακρας Αριστεράς ότι oδηγεί εις εµφύλιον πόλεµον, o οποίος αποτελεί θανάσιµον συµφοράν της Πατρίδος. Αλλά συγχρόνως θέλοµεν v’ απευθυνθώµεν προς τους παλαιούς οπαδούς των».

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 9/12