Το νέο δόγμα Πούτιν - Μέρος 3ο
Η αλαζονική φιλοδοξία να επιτύχουν παγκόσµια κυριαρχία ή να διατηρήσουν την ηγεσία µέσω της υπαγόρευσης µειώνει πραγµατικά το διεθνές κύρος των ηγετών του δυτικού κόσµου
Ο κύριος στόχος του Πούτιν είναι η αναδηµιουργία της πνευµατικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς και η αναβίωση των παραδοσιακών αξιών στη σύγχρονη κοινωνία. Η ανέγερση νέων εκκλησιών -η οικοδοµική έκρηξη των εκκλησιών- αποτελεί µέρος του λεγόµενου «Προγράµµατος-200» στη Μόσχα. Ζητώντας την αποκατάσταση αυτών των χριστιανικών κτιρίων, ο Πούτιν αποποιήθηκε τη σοβιετική κληρονοµιά µε την αθεϊστική ιδεολογία και επιβεβαίωσε την Ορθοδοξία ως την καρδιά του ρωσικού πολιτισµού. Στο Μέρος Β’ της πιο σηµαντικής συνέντευξης της τελευταίας 20ετίας του προέδρου της Ρωσίας, Bλαvτιµίρ Πούτιν, έγινε λόγος για την άνοδο της Ασίας και τη διάλυση της ∆ύσης εξαιτίας των πολιτικών που έχουν υιοθετηθεί από τις δυτικές κυβερνήσεις. Ιδού τα πιο χαρακτηριστικά µέρη της οµιλίας του
Η ∆ύση. Η λεγόµενη ∆ύση είναι ένα θεωρητικό κατασκεύασµα, καθώς δεν είναι ενιαία και σαφώς είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο σύµπλεγµα. Η ∆ύση έχει λάβει µια σειρά από µέτρα τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα τους τελευταίους µήνες, που αποσκοπούν στην κλιµάκωση της κατάστασης. Αυτό περιλαµβάνει την υποδαύλιση του πολέµου στην Ουκρανία, τις προκλήσεις γύρω από την Ταϊβάν και την αποσταθεροποίηση των παγκόσµιων αγορών τροφίµων και ενέργειας. Η παγκόσµια ισχύς είναι ακριβώς αυτό που διακυβεύεται στο παιχνίδι της λεγόµενης ∆ύσης. Αλλά αυτό το παιχνίδι είναι σίγουρα επικίνδυνο, αιµατηρό και βρώµικο. Αρνείται την κυριαρχία χωρών και λαών, την ταυτότητα και τη µοναδικότητά τους και καταπατά τα συµφέροντα άλλων κρατών. Οι προτάσεις της Ρωσίας προς τους ∆υτικούς εταίρους για την οικοδόµηση εµπιστοσύνης και ενός συστήµατος συλλογικής ασφάλειας για άλλη µία φορά απορρίφθηκαν, τον ∆εκέµβριο του 2021. Η τύφλωση αυτή, που είναι ανοιχτά ρατσιστική και νεοαποικιακή, απέκτησε ιδιαίτερα στρεβλές µορφές, ιδίως µετά την εµφάνιση του λεγόµενου µονοπολικού κόσµου. Η πίστη στο αλάθητο κάποιου είναι πολύ επικίνδυνη - είναι µόνο ένα βήµα µακριά από την επιθυµία των αλάθητων να καταστρέψουν αυτούς που δεν τους αρέσουν ή, όπως λένε, να τους «ακυρώσουν» (cancel culture).
Αλλαγή κανόνων. Αναφέρθηκε, επίσης, σε έναν άλλο Ρώσο φιλόσοφο, τον Αλεξάντερ Ζινόβιεφ, ο οποίος πριν από 20 και πλέον χρόνια είπε ότι ο δυτικός πολιτισµός χρειαζόταν ολόκληρο τον πλανήτη ως µέσο ύπαρξης και όλους τους πόρους της ανθρωπότητας για να επιβιώσει στο επίπεδο όπου είχε φτάσει. Αυτό είναι που θέλουν, έτσι ακριβώς είναι τα πράγµατα. Επιπλέον, η ∆ύση εξασφάλισε αρχικά ένα τεράστιο προβάδισµα σε αυτό το κοινωνικό σύστηµα, επειδή η ίδια είχε αναπτύξει τις αρχές και τους µηχανισµούς του. Μόλις οι µη δυτικές χώρες άρχισαν να αποκοµίζουν κάποια οφέλη από την παγκοσµιοποίηση, κυρίως τα µεγάλα έθνη της Ασίας, η ∆ύση άλλαξε αµέσως ή κατάργησε πλήρως πολλούς από αυτούς τους κανόνες. Και οι λεγόµενες ιερές αρχές του ελεύθερου εµπορίου, του οικονοµικού ανοίγµατος, του ισότιµου ανταγωνισµού, ακόµα και των δικαιωµάτων ιδιοκτησίας, ξεχάστηκαν ξαφνικά εντελώς. Αλλάζουν τους κανόνες εν κινήσει, επί τόπου, όπου βλέπουν µια ευκαιρία για τον εαυτό τους.
Η ∆ηµοκρατία. Για πολλά χρόνια, οι ∆υτικοί ιδεολόγοι και πολιτικοί έλεγαν στον κόσµο ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση στη ∆ηµοκρατία (ΤΙΝΑ - There Is No Alternative: Η δυτική παγκοσµιοποίηση ήταν µονόδροµος). Οµολογουµένως, εννοούσαν το δυτικού τύπου, το λεγόµενο φιλελεύθερο, µοντέλο ∆ηµοκρατίας. Απέρριπταν αλαζονικά όλες τις άλλες παραλλαγές και µορφές διακυβέρνησης από τους λαούς. Αυτός ο τρόπος διαµορφώνεται από την εποχή της αποικιοκρατίας, λες και όλοι οι άλλοι ήταν δευτεροκλασάτοι, ενώ αυτοί ήταν εξαιρετικοί. Συνεχίζεται εδώ και αιώνες και συνεχίζεται µέχρι σήµερα. Για παράδειγµα, οι προτάσεις των Ούγγρων βουλευτών τον Ιούλιο για την κωδικοποίηση της δέσµευσης στις ευρωπαϊκές χριστιανικές αξίες και τον πολιτισµό στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ενωση αντιµετωπίστηκαν ως µια ευθεία και εχθρική πράξη σαµποτάζ. Τι σηµαίνει αυτό;
Η αλληλεπίδραση. Στο σηµείο αυτό, ο Βλαντιµίρ Πούτιν θύµισε ότι πάνω από χίλια χρόνια η Ρωσία έχει αναπτύξει µια µοναδική κουλτούρα αλληλεπίδρασης µεταξύ όλων των θρησκειών του κόσµου. «∆εν υπάρχει καµία ανάγκη να ακυρώσουµε τίποτα, είτε πρόκειται για χριστιανικές αξίες είτε για ισλαµικές αξίες είτε για εβραϊκές αξίες. Εχουµε και άλλες παγκόσµιες θρησκείες. Το µόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να σέβεστε ο ένας τον άλλον. Σε ορισµένες περιοχές µας -απλά το γνωρίζω από πρώτο χέρι- οι άνθρωποι γιορτάζουν µαζί τις χριστιανικές, ισλαµικές, βουδιστικές και εβραϊκές γιορτές και το απολαµβάνουν, καθώς συγχαίρουν ο ένας τον άλλον και χαίρονται ο ένας για τον άλλον...».
Τα δικαιώµατα. Ο σεβασµός στους τρόπους και τα έθιµα των λαών και των πολιτισµών είναι προς το συµφέρον όλων. Στην πραγµατικότητα, αυτό είναι επίσης προς το συµφέρον της «∆ύσης», η οποία γίνεται γρήγορα µειοψηφία στη διεθνή σκηνή, καθώς χάνει την κυριαρχία της. Βεβαίως, το δικαίωµα της δυτικής µειονότητας στη δική της πολιτιστική ταυτότητα πρέπει να διασφαλιστεί και να γίνει σεβαστό, αλλά, το σηµαντικότερο, επί ίσοις όροις µε τα δικαιώµατα κάθε άλλου έθνους. Αν οι δυτικές ελίτ πιστεύουν ότι µπορούν να βάλουν τον λαό τους και τις κοινωνίες τους να υιοθετήσουν παράξενες και µοντέρνες ιδέες, όπως τα δεκάδες φύλα ή οι παρελάσεις υπερηφάνειας των οµοφυλοφίλων, ας είναι. Ας κάνουν ό,τι θέλουν. Αλλά σίγουρα δεν έχουν κανένα δικαίωµα να λένε στους άλλους να ακολουθήσουν αυτά τα βήµατά τους.
Ο εξαναγκασµός. Ο κόσµος είναι από τη φύση του ποικιλόµορφος και οι προσπάθειες της ∆ύσης να στριµώξει τους πάντες στο ίδιο µοτίβο είναι σαφώς καταδικασµένες. Τίποτα δεν θα βγει από αυτές. Η αλαζονική φιλοδοξία να επιτύχουν παγκόσµια κυριαρχία και, ουσιαστικά, να υπαγορεύσουν ή να διατηρήσουν την ηγεσία µέσω της υπαγόρευσης µειώνει πραγµατικά το διεθνές κύρος των ηγετών του δυτικού κόσµου, συµπεριλαµβανοµένων των Ηνωµένων Πολιτειών. «Είµαι πεπεισµένος», τόνισε ο Ρώσος πρόεδρος, «ότι τα έθνη του κόσµου δεν θα κλείσουν τα µάτια σε µια πολιτική εξαναγκασµού, που έχει απαξιωθεί. Κάθε φορά η ∆ύση θα πρέπει να πληρώνει υψηλότερο τίµηµα για τις προσπάθειές της να διατηρήσει την ηγεµονία της. Αν ήµουν µια δυτική ελίτ, θα σκεφτόµουν σοβαρά αυτή την προοπτική. Οπως είπα, ορισµένοι πολιτικοί επιστήµονες και πολιτικοί στις Ηνωµένες Πολιτείες το σκέφτονται ήδη».
Η ξενοφοβία. Εν κατακλείδι, ο Πούτιν σηµείωσε: «Στις σηµερινές συνθήκες έντονης σύγκρουσης, θα είµαι ευθύς για ορισµένα πράγµατα. Ως ανεξάρτητος και ξεχωριστός πολιτισµός, η Ρωσία δεν θεώρησε ποτέ και δεν θεωρεί τον εαυτό της εχθρό της ∆ύσης. Η αµερικανοφοβία, η αγγλοφοβία, η γαλλοφοβία και η γερµανοφοβία είναι οι ίδιες µορφές ρατσισµού µε τη ρωσοφοβία ή τον αντισηµιτισµό και, παρεµπιπτόντως, µε την ξενοφοβία σε όλες τις µορφές της. Είναι απλώς απαραίτητο να κατανοήσουµε µε σαφήνεια ότι, όπως έχω ήδη πει και προηγουµένως, υπάρχουν δύο εκφάνσεις της ∆ύσης - τουλάχιστον δύο και ίσως περισσότερες, αλλά τουλάχιστον δύο. Η µία είναι η ∆ύση των παραδοσιακών, κυρίως χριστιανικών αξιών, της ελευθερίας, του πατριωτισµού, του µεγάλου πολιτισµού και τώρα και των ισλαµικών αξιών - ένα σηµαντικό µέρος του πληθυσµού σε πολλές δυτικές χώρες ακολουθεί το Ισλάµ. Αυτή η ∆ύση είναι κοντά µας σε κάτι. Μοιραζόµαστε µαζί της κοινές, ακόµα και αρχαίες ρίζες. Υπάρχει, όµως, και µια διαφορετική ∆ύση: επιθετική, κοσµοπολίτικη και νεοαποικιακή. Λειτουργεί ως εργαλείο των νεοφιλελεύθερων ελίτ. Φυσικά, η Ρωσία δεν θα συµφιλιωθεί ποτέ µε τις επιταγές αυτής της ∆ύσης...».
Η αντίφαση. Βρισκόµαστε σε ένα ιστορικό σταυροδρόµι. Μας περιµένει ίσως η πιο επικίνδυνη, απρόβλεπτη και ταυτόχρονα πιο σηµαντική δεκαετία από το τέλος του Β’ Παγκόσµιου Πολέµου. Η ∆ύση αδυνατεί να κυβερνήσει την ανθρωπότητα µόνη της και η πλειονότητα των εθνών δεν το ανέχεται πλέον αυτό. Αυτή είναι η κύρια αντίφαση της νέας εποχής. Οι ελίτ δεν µπορούν και οι άνθρωποι δεν θέλουν να ζουν έτσι πια. Το κύριο ιστορικό καθήκον σήµερα είναι να επιλύσουµε αυτή την αντίφαση µε τρόπο εποικοδοµητικό και θετικό, µε τον ρεαλισµό ενός πoλυπολικού κόσµου, µε στόχο τη «συνένωση», σε απάντηση της «παγκοσµιοποίησης» µε τους όρους του δυτικού κόσµου.
*Ραδιοφωνική εκποµπή στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» 90,1 FM µε τον συνεργάτη µου Λεωνίδα Αποσκίτη.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 28 Ιανουαρίου 2023
Η ∆ύση. Η λεγόµενη ∆ύση είναι ένα θεωρητικό κατασκεύασµα, καθώς δεν είναι ενιαία και σαφώς είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο σύµπλεγµα. Η ∆ύση έχει λάβει µια σειρά από µέτρα τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα τους τελευταίους µήνες, που αποσκοπούν στην κλιµάκωση της κατάστασης. Αυτό περιλαµβάνει την υποδαύλιση του πολέµου στην Ουκρανία, τις προκλήσεις γύρω από την Ταϊβάν και την αποσταθεροποίηση των παγκόσµιων αγορών τροφίµων και ενέργειας. Η παγκόσµια ισχύς είναι ακριβώς αυτό που διακυβεύεται στο παιχνίδι της λεγόµενης ∆ύσης. Αλλά αυτό το παιχνίδι είναι σίγουρα επικίνδυνο, αιµατηρό και βρώµικο. Αρνείται την κυριαρχία χωρών και λαών, την ταυτότητα και τη µοναδικότητά τους και καταπατά τα συµφέροντα άλλων κρατών. Οι προτάσεις της Ρωσίας προς τους ∆υτικούς εταίρους για την οικοδόµηση εµπιστοσύνης και ενός συστήµατος συλλογικής ασφάλειας για άλλη µία φορά απορρίφθηκαν, τον ∆εκέµβριο του 2021. Η τύφλωση αυτή, που είναι ανοιχτά ρατσιστική και νεοαποικιακή, απέκτησε ιδιαίτερα στρεβλές µορφές, ιδίως µετά την εµφάνιση του λεγόµενου µονοπολικού κόσµου. Η πίστη στο αλάθητο κάποιου είναι πολύ επικίνδυνη - είναι µόνο ένα βήµα µακριά από την επιθυµία των αλάθητων να καταστρέψουν αυτούς που δεν τους αρέσουν ή, όπως λένε, να τους «ακυρώσουν» (cancel culture).
Αλλαγή κανόνων. Αναφέρθηκε, επίσης, σε έναν άλλο Ρώσο φιλόσοφο, τον Αλεξάντερ Ζινόβιεφ, ο οποίος πριν από 20 και πλέον χρόνια είπε ότι ο δυτικός πολιτισµός χρειαζόταν ολόκληρο τον πλανήτη ως µέσο ύπαρξης και όλους τους πόρους της ανθρωπότητας για να επιβιώσει στο επίπεδο όπου είχε φτάσει. Αυτό είναι που θέλουν, έτσι ακριβώς είναι τα πράγµατα. Επιπλέον, η ∆ύση εξασφάλισε αρχικά ένα τεράστιο προβάδισµα σε αυτό το κοινωνικό σύστηµα, επειδή η ίδια είχε αναπτύξει τις αρχές και τους µηχανισµούς του. Μόλις οι µη δυτικές χώρες άρχισαν να αποκοµίζουν κάποια οφέλη από την παγκοσµιοποίηση, κυρίως τα µεγάλα έθνη της Ασίας, η ∆ύση άλλαξε αµέσως ή κατάργησε πλήρως πολλούς από αυτούς τους κανόνες. Και οι λεγόµενες ιερές αρχές του ελεύθερου εµπορίου, του οικονοµικού ανοίγµατος, του ισότιµου ανταγωνισµού, ακόµα και των δικαιωµάτων ιδιοκτησίας, ξεχάστηκαν ξαφνικά εντελώς. Αλλάζουν τους κανόνες εν κινήσει, επί τόπου, όπου βλέπουν µια ευκαιρία για τον εαυτό τους.
Η ∆ηµοκρατία. Για πολλά χρόνια, οι ∆υτικοί ιδεολόγοι και πολιτικοί έλεγαν στον κόσµο ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση στη ∆ηµοκρατία (ΤΙΝΑ - There Is No Alternative: Η δυτική παγκοσµιοποίηση ήταν µονόδροµος). Οµολογουµένως, εννοούσαν το δυτικού τύπου, το λεγόµενο φιλελεύθερο, µοντέλο ∆ηµοκρατίας. Απέρριπταν αλαζονικά όλες τις άλλες παραλλαγές και µορφές διακυβέρνησης από τους λαούς. Αυτός ο τρόπος διαµορφώνεται από την εποχή της αποικιοκρατίας, λες και όλοι οι άλλοι ήταν δευτεροκλασάτοι, ενώ αυτοί ήταν εξαιρετικοί. Συνεχίζεται εδώ και αιώνες και συνεχίζεται µέχρι σήµερα. Για παράδειγµα, οι προτάσεις των Ούγγρων βουλευτών τον Ιούλιο για την κωδικοποίηση της δέσµευσης στις ευρωπαϊκές χριστιανικές αξίες και τον πολιτισµό στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ενωση αντιµετωπίστηκαν ως µια ευθεία και εχθρική πράξη σαµποτάζ. Τι σηµαίνει αυτό;
Η αλληλεπίδραση. Στο σηµείο αυτό, ο Βλαντιµίρ Πούτιν θύµισε ότι πάνω από χίλια χρόνια η Ρωσία έχει αναπτύξει µια µοναδική κουλτούρα αλληλεπίδρασης µεταξύ όλων των θρησκειών του κόσµου. «∆εν υπάρχει καµία ανάγκη να ακυρώσουµε τίποτα, είτε πρόκειται για χριστιανικές αξίες είτε για ισλαµικές αξίες είτε για εβραϊκές αξίες. Εχουµε και άλλες παγκόσµιες θρησκείες. Το µόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να σέβεστε ο ένας τον άλλον. Σε ορισµένες περιοχές µας -απλά το γνωρίζω από πρώτο χέρι- οι άνθρωποι γιορτάζουν µαζί τις χριστιανικές, ισλαµικές, βουδιστικές και εβραϊκές γιορτές και το απολαµβάνουν, καθώς συγχαίρουν ο ένας τον άλλον και χαίρονται ο ένας για τον άλλον...».
Τα δικαιώµατα. Ο σεβασµός στους τρόπους και τα έθιµα των λαών και των πολιτισµών είναι προς το συµφέρον όλων. Στην πραγµατικότητα, αυτό είναι επίσης προς το συµφέρον της «∆ύσης», η οποία γίνεται γρήγορα µειοψηφία στη διεθνή σκηνή, καθώς χάνει την κυριαρχία της. Βεβαίως, το δικαίωµα της δυτικής µειονότητας στη δική της πολιτιστική ταυτότητα πρέπει να διασφαλιστεί και να γίνει σεβαστό, αλλά, το σηµαντικότερο, επί ίσοις όροις µε τα δικαιώµατα κάθε άλλου έθνους. Αν οι δυτικές ελίτ πιστεύουν ότι µπορούν να βάλουν τον λαό τους και τις κοινωνίες τους να υιοθετήσουν παράξενες και µοντέρνες ιδέες, όπως τα δεκάδες φύλα ή οι παρελάσεις υπερηφάνειας των οµοφυλοφίλων, ας είναι. Ας κάνουν ό,τι θέλουν. Αλλά σίγουρα δεν έχουν κανένα δικαίωµα να λένε στους άλλους να ακολουθήσουν αυτά τα βήµατά τους.
Ο εξαναγκασµός. Ο κόσµος είναι από τη φύση του ποικιλόµορφος και οι προσπάθειες της ∆ύσης να στριµώξει τους πάντες στο ίδιο µοτίβο είναι σαφώς καταδικασµένες. Τίποτα δεν θα βγει από αυτές. Η αλαζονική φιλοδοξία να επιτύχουν παγκόσµια κυριαρχία και, ουσιαστικά, να υπαγορεύσουν ή να διατηρήσουν την ηγεσία µέσω της υπαγόρευσης µειώνει πραγµατικά το διεθνές κύρος των ηγετών του δυτικού κόσµου, συµπεριλαµβανοµένων των Ηνωµένων Πολιτειών. «Είµαι πεπεισµένος», τόνισε ο Ρώσος πρόεδρος, «ότι τα έθνη του κόσµου δεν θα κλείσουν τα µάτια σε µια πολιτική εξαναγκασµού, που έχει απαξιωθεί. Κάθε φορά η ∆ύση θα πρέπει να πληρώνει υψηλότερο τίµηµα για τις προσπάθειές της να διατηρήσει την ηγεµονία της. Αν ήµουν µια δυτική ελίτ, θα σκεφτόµουν σοβαρά αυτή την προοπτική. Οπως είπα, ορισµένοι πολιτικοί επιστήµονες και πολιτικοί στις Ηνωµένες Πολιτείες το σκέφτονται ήδη».
Η ξενοφοβία. Εν κατακλείδι, ο Πούτιν σηµείωσε: «Στις σηµερινές συνθήκες έντονης σύγκρουσης, θα είµαι ευθύς για ορισµένα πράγµατα. Ως ανεξάρτητος και ξεχωριστός πολιτισµός, η Ρωσία δεν θεώρησε ποτέ και δεν θεωρεί τον εαυτό της εχθρό της ∆ύσης. Η αµερικανοφοβία, η αγγλοφοβία, η γαλλοφοβία και η γερµανοφοβία είναι οι ίδιες µορφές ρατσισµού µε τη ρωσοφοβία ή τον αντισηµιτισµό και, παρεµπιπτόντως, µε την ξενοφοβία σε όλες τις µορφές της. Είναι απλώς απαραίτητο να κατανοήσουµε µε σαφήνεια ότι, όπως έχω ήδη πει και προηγουµένως, υπάρχουν δύο εκφάνσεις της ∆ύσης - τουλάχιστον δύο και ίσως περισσότερες, αλλά τουλάχιστον δύο. Η µία είναι η ∆ύση των παραδοσιακών, κυρίως χριστιανικών αξιών, της ελευθερίας, του πατριωτισµού, του µεγάλου πολιτισµού και τώρα και των ισλαµικών αξιών - ένα σηµαντικό µέρος του πληθυσµού σε πολλές δυτικές χώρες ακολουθεί το Ισλάµ. Αυτή η ∆ύση είναι κοντά µας σε κάτι. Μοιραζόµαστε µαζί της κοινές, ακόµα και αρχαίες ρίζες. Υπάρχει, όµως, και µια διαφορετική ∆ύση: επιθετική, κοσµοπολίτικη και νεοαποικιακή. Λειτουργεί ως εργαλείο των νεοφιλελεύθερων ελίτ. Φυσικά, η Ρωσία δεν θα συµφιλιωθεί ποτέ µε τις επιταγές αυτής της ∆ύσης...».
Η αντίφαση. Βρισκόµαστε σε ένα ιστορικό σταυροδρόµι. Μας περιµένει ίσως η πιο επικίνδυνη, απρόβλεπτη και ταυτόχρονα πιο σηµαντική δεκαετία από το τέλος του Β’ Παγκόσµιου Πολέµου. Η ∆ύση αδυνατεί να κυβερνήσει την ανθρωπότητα µόνη της και η πλειονότητα των εθνών δεν το ανέχεται πλέον αυτό. Αυτή είναι η κύρια αντίφαση της νέας εποχής. Οι ελίτ δεν µπορούν και οι άνθρωποι δεν θέλουν να ζουν έτσι πια. Το κύριο ιστορικό καθήκον σήµερα είναι να επιλύσουµε αυτή την αντίφαση µε τρόπο εποικοδοµητικό και θετικό, µε τον ρεαλισµό ενός πoλυπολικού κόσµου, µε στόχο τη «συνένωση», σε απάντηση της «παγκοσµιοποίησης» µε τους όρους του δυτικού κόσµου.
*Ραδιοφωνική εκποµπή στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» 90,1 FM µε τον συνεργάτη µου Λεωνίδα Αποσκίτη.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 28 Ιανουαρίου 2023
