Πώς διαχειρίζεται το ΚΚΕ την ιστορία του
Τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία της Σοβιετικής Ένωσης αποκαλύπτουν κάποια από όσα συνέβαιναν πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα
Επειτα από δεκαετίες, πέφτει φως -έστω και με το... σταγονόμετρο στις σχέσεις των Ελλήνων κομμουνιστών με τη Μόσχα, στο ενδιαφέρον του Στάλιν και στη βοήθεια της ΕΣΣΔ στον «Δημοκρατικό Στρατό» κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου, καθώς και στις επιδιώξεις για απόσπαση της Βόρειας Ελλάδας.
Πόλεμο με τον διακεκριμένο καθηγητή Ρατζένκο του Πανεπιστημίου Johns Hopkins άνοιξε ο γραμματέας του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, έπειτα από τη δημοσιοποίηση από τον πρώτο εγγράφων από τα απόρρητα αρχεία της Σοβιετικής Ενωσης που αφορούν τον ελληνικό Εμφύλιο, αλλά και άλλες περιόδους, όπως ο διωγμός των Ελλήνων επί Στάλιν, πριν από την έναρξη του Βʹ Παγκόσμιου Πολέμου.
Στην κορυφή των social media φιγουράρησε το λογοπαίγνιο του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ, ο οποίος, μιλώντας στη Βουλή, στη συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ, αναφέρθηκε ιδιαίτερα καυστικά σε όσους άσκησαν κριτική στο κομμουνιστικό κόμμα, με αφορμή τον πρόσφατο αποχαρακτηρισμό αρχείων της ΕΣΣΔ. Στο στόχαστρό του βρέθηκε ο καθηγητής Σεργκέι Ρατζένκο, που έκανε και την αποκάλυψη.
Δημοσιοποίησε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter τέσσερα νέα έγγραφα. «Παπα, παπα, παπα, Παπαρα... τσένκο», είπε ο Δημήτρης Κουτσούμπας, αλλάζοντας το όνομα του ακαδημαϊκού. «Και καλά αυτός ο πώς τον λένε ξένος ιστοριοδίφης... Αλλά οι εγχώριοι επαγγελματίες δημοσιογράφοι των sites; Δεν ήξεραν; Δεν ρώταγαν; Τώρα φταίω εγώ να πω: Πού τα βρήκατε αυτά τα φιντάνια;», συνέχισε ο γενικός γραμματέας.
Τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία της Σοβιετικής Ενωσης αποκαλύπτουν κάποια από όσα συνέβαιναν στον κόσμο του λεγόμενου «Υπαρκτού Σοσιαλισμού» ή, με όρους Ψυχρού Πολέμου, πίσω από το «Σιδηρούν Παραπέτασμα», και συγκεκριμένα την έμπρακτη εμπλοκή της Σοβιετικής Ενωσης στον ελληνικό Εμφύλιο. Ο ιστορικός απάντησε μέσω του λογαριασμού του στο Τwitter: «Το ενδιαφέρον μου για τη δημοσίευση των ντοκουμέντων για τις σχέσεις του ΚΚΕ με τη Σοβιετική Ενωση είναι ιστορικό. Δεν ενδιαφέρομαι (και γνωρίζω και ελάχιστα) για τις τωρινές πολιτικές του ΚΚΕ. Με τη δημοσίευση των ντοκουμέντων, ξεκινάω ενδιαφέρουσες συζητήσεις και συχνά συνδέω ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα. Είναι φυσιολογικό».
«Αυτό που δεν είναι φυσιολογικό», συμπληρώνει ο ιστορικός, «είναι ο ηγέτης ενός ελληνικού πολιτικού κόμματος να επιτίθεται σε έναν ιστορικό ad hominem χρησιμοποιώντας υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς. Είναι αγενές, για να μην πω επαίσχυντο. Θα πρότεινα στον κύριο Κουτσούμπα, που αντιδρά με τόση ζωντάνια στην ανάγνωση αρχειακού υλικού, να διαβάσει περισσότερο από αυτό», επισήμανε ο Ρατζένκο (30 Ιανουαρίου 2022).
Λίγες ημέρες πριν από την εκπνοή του 1991, η Σοβιετική Ενωση έγινε ιστορικό παρελθόν, έπειτα από διαδρομή σχεδόν 75 χρόνων. Αυτή η χρονολογία σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής, που δεν αφορούσε μόνο τη σημερινή Ρωσία και τις χώρες που προέκυψαν από την κατάρρευση, αλλά ουσιαστικά σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο. Ο πλανήτης παρακολούθησε την υποστολή της κόκκινης σημαίας με το σφυροδρέπανο από το Κρεμλίνο.
Ο όγδοος και τελευταίος ηγέτης της, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, παραιτήθηκε, παραχωρώντας τις εξουσίες του στον Ρώσο πρόεδρο Μπόρις Γέλτσιν. Λίγες ημέρες πριν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, ο Γκορμπατσόφ πραγματοποίησε μια μυστική συνάντηση με τον τότε ηγέτη της Λευκορωσίας, Στάνισλαβ Σούσκεβιτς, και της Ουκρανίας, Λέονιντ Κραβτσούκ, σε ένα δάσος της Μπελοβέζα. Οι τρεις ηγέτες, που συνυπήρχαν στο Πολιτικό Γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης, συνυπέγραψαν μια συμφωνία, η οποία όριζε πως «η ΕΣΣΔ έχει πάψει να υπάρχει ως υποκείμενο διεθνούς νομοθεσίας και γεωπολιτικής πραγματικότητας».
Δεκαετίες αργότερα, ο Κραβτσούκ, προσπαθώντας να συγκεντρώσει υλικό για την αυτοβιογραφία του, ανακάλυψε ότι το έγγραφο είχε κάνει φτερά από τα αρχεία της Σοβιετικής Ενωσης. Χωρίς αμφιβολία, δεν είναι το μοναδικό. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που παρομοιάζουν την ΕΣΣΔ με την άταφη σορό του αλλοτινού ηγέτη της Βλαντιμίρ Λένιν, η οποία παραμένει σε ένα μαυσωλείο στην Κόκκινη Πλατεία. Με αυτόν τον παραλληλισμό εννοούν ότι η ΕΣΣΔ έχει πεθάνει, αλλά συγχρόνως ζει, ότι είναι ένα είδος ζόμπι. Η Δύση συνεχίζει να αναζητά ψήγματά της στη σημερινή Ρωσία.
Στην πραγματικότητα, είναι πολλά ακόμα αυτά που δεν γνωρίζουμε για εκείνο το καθεστώς που δρούσε και λειτουργούσε μυστικοπαθώς. Παρ’ όλα αυτά, ο χρόνος λειαίνει ακόμα κι αυτήν τη μυστικοπάθεια. Ετσι, όλο και πληθαίνουν τα έγγραφα που έρχονται στο φως της δημοσιότητας.
Ο αποχαρακτηρισμός των αρχείων της Σοβιετικής Ενωσης είναι ένα βασικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, χιλιάδες έγγραφα της KGB λέγεται ότι πουλήθηκαν στη μαύρη αγορά, όπως και μερικές μπομπίνες με φιλμ που περιείχαν απόρρητο υλικό. Υπήρξαν πρώην στελέχη του καθεστώτος που εγκατέλειψαν τα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, ζητώντας καταφύγιο σε δυτικές χώρες.
Ως αντάλλαγμα έδιναν απόρρητες πληροφορίες. Ενα από τα πιο ενδεικτικά παραδείγματα ήταν ο πρώην αρχειοφύλακας των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών της KGB Βασίλι Μιτρόχιν. Εδωσε στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες τον μεγαλύτερο όγκο εγγράφων, στον οποίον, μεταξύ άλλων, αποκαλύπτονται 200 και πλέον ονόματα κατασκόπων βρετανικής υπηκοότητας, οι οποίοι εργάστηκαν για τη σοβιετική μυστική υπηρεσία.
Ο Ιωσήφ Στάλιν, πάντως, είχε φροντίσει να καλύψει υπό άκρα μυστικότητα τα αρχεία που αφορούσαν τις λεπτομέρειες της ζωής του. Κατά κανόνα, αυτά ήταν καλά φυλαγμένα. Αποκαλύπτονται αργά και επιλεκτικά. H κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος οδήγησε στο άνοιγμα των ερμητικά κλειστών αρχείων της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης, από την κρίση της οποίας περνούσαν όλες οι σημαντικές κρατικές πράξεις.
Σε αυτό το παρατεταμένο σίριαλ των αποκαλύψεων, σειρά έχει η πιο πρόσφατη. Πρόκειται για τέσσερα νέα έγγραφα, τα οποία ήρθαν αυτές τις ημέρες στη δημοσιότητα. Ο διακεκριμένος Ρώσος καθηγητής Σεργκέι Ρατζένκο στο πανεπιστήμιο Johns Hopkins τα δημοσιοποίησε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter.
(Απομαγνητοφώνηση εκπομπής μας στον «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» 90,1 FM με τους συνεργάτες μου Σπύρο Δημητρίου και Λεωνίδα Αποσκίτη, με βάση τη δημοσιοποίηση εγγράφων από τα απόρρητα αρχεία της ΕΣΣΔ και την ανεκδιήγητη αντίδραση του ΚΚΕ στη Βουλή των Ελλήνων)
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 26 Φεβρουαρίου 2022
Πόλεμο με τον διακεκριμένο καθηγητή Ρατζένκο του Πανεπιστημίου Johns Hopkins άνοιξε ο γραμματέας του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, έπειτα από τη δημοσιοποίηση από τον πρώτο εγγράφων από τα απόρρητα αρχεία της Σοβιετικής Ενωσης που αφορούν τον ελληνικό Εμφύλιο, αλλά και άλλες περιόδους, όπως ο διωγμός των Ελλήνων επί Στάλιν, πριν από την έναρξη του Βʹ Παγκόσμιου Πολέμου.
Στην κορυφή των social media φιγουράρησε το λογοπαίγνιο του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ, ο οποίος, μιλώντας στη Βουλή, στη συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ, αναφέρθηκε ιδιαίτερα καυστικά σε όσους άσκησαν κριτική στο κομμουνιστικό κόμμα, με αφορμή τον πρόσφατο αποχαρακτηρισμό αρχείων της ΕΣΣΔ. Στο στόχαστρό του βρέθηκε ο καθηγητής Σεργκέι Ρατζένκο, που έκανε και την αποκάλυψη.
Δημοσιοποίησε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter τέσσερα νέα έγγραφα. «Παπα, παπα, παπα, Παπαρα... τσένκο», είπε ο Δημήτρης Κουτσούμπας, αλλάζοντας το όνομα του ακαδημαϊκού. «Και καλά αυτός ο πώς τον λένε ξένος ιστοριοδίφης... Αλλά οι εγχώριοι επαγγελματίες δημοσιογράφοι των sites; Δεν ήξεραν; Δεν ρώταγαν; Τώρα φταίω εγώ να πω: Πού τα βρήκατε αυτά τα φιντάνια;», συνέχισε ο γενικός γραμματέας.
Τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία της Σοβιετικής Ενωσης αποκαλύπτουν κάποια από όσα συνέβαιναν στον κόσμο του λεγόμενου «Υπαρκτού Σοσιαλισμού» ή, με όρους Ψυχρού Πολέμου, πίσω από το «Σιδηρούν Παραπέτασμα», και συγκεκριμένα την έμπρακτη εμπλοκή της Σοβιετικής Ενωσης στον ελληνικό Εμφύλιο. Ο ιστορικός απάντησε μέσω του λογαριασμού του στο Τwitter: «Το ενδιαφέρον μου για τη δημοσίευση των ντοκουμέντων για τις σχέσεις του ΚΚΕ με τη Σοβιετική Ενωση είναι ιστορικό. Δεν ενδιαφέρομαι (και γνωρίζω και ελάχιστα) για τις τωρινές πολιτικές του ΚΚΕ. Με τη δημοσίευση των ντοκουμέντων, ξεκινάω ενδιαφέρουσες συζητήσεις και συχνά συνδέω ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα. Είναι φυσιολογικό».
«Αυτό που δεν είναι φυσιολογικό», συμπληρώνει ο ιστορικός, «είναι ο ηγέτης ενός ελληνικού πολιτικού κόμματος να επιτίθεται σε έναν ιστορικό ad hominem χρησιμοποιώντας υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς. Είναι αγενές, για να μην πω επαίσχυντο. Θα πρότεινα στον κύριο Κουτσούμπα, που αντιδρά με τόση ζωντάνια στην ανάγνωση αρχειακού υλικού, να διαβάσει περισσότερο από αυτό», επισήμανε ο Ρατζένκο (30 Ιανουαρίου 2022).
Λίγες ημέρες πριν από την εκπνοή του 1991, η Σοβιετική Ενωση έγινε ιστορικό παρελθόν, έπειτα από διαδρομή σχεδόν 75 χρόνων. Αυτή η χρονολογία σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής, που δεν αφορούσε μόνο τη σημερινή Ρωσία και τις χώρες που προέκυψαν από την κατάρρευση, αλλά ουσιαστικά σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο. Ο πλανήτης παρακολούθησε την υποστολή της κόκκινης σημαίας με το σφυροδρέπανο από το Κρεμλίνο.
Ο όγδοος και τελευταίος ηγέτης της, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, παραιτήθηκε, παραχωρώντας τις εξουσίες του στον Ρώσο πρόεδρο Μπόρις Γέλτσιν. Λίγες ημέρες πριν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, ο Γκορμπατσόφ πραγματοποίησε μια μυστική συνάντηση με τον τότε ηγέτη της Λευκορωσίας, Στάνισλαβ Σούσκεβιτς, και της Ουκρανίας, Λέονιντ Κραβτσούκ, σε ένα δάσος της Μπελοβέζα. Οι τρεις ηγέτες, που συνυπήρχαν στο Πολιτικό Γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης, συνυπέγραψαν μια συμφωνία, η οποία όριζε πως «η ΕΣΣΔ έχει πάψει να υπάρχει ως υποκείμενο διεθνούς νομοθεσίας και γεωπολιτικής πραγματικότητας».
Δεκαετίες αργότερα, ο Κραβτσούκ, προσπαθώντας να συγκεντρώσει υλικό για την αυτοβιογραφία του, ανακάλυψε ότι το έγγραφο είχε κάνει φτερά από τα αρχεία της Σοβιετικής Ενωσης. Χωρίς αμφιβολία, δεν είναι το μοναδικό. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που παρομοιάζουν την ΕΣΣΔ με την άταφη σορό του αλλοτινού ηγέτη της Βλαντιμίρ Λένιν, η οποία παραμένει σε ένα μαυσωλείο στην Κόκκινη Πλατεία. Με αυτόν τον παραλληλισμό εννοούν ότι η ΕΣΣΔ έχει πεθάνει, αλλά συγχρόνως ζει, ότι είναι ένα είδος ζόμπι. Η Δύση συνεχίζει να αναζητά ψήγματά της στη σημερινή Ρωσία.
Στην πραγματικότητα, είναι πολλά ακόμα αυτά που δεν γνωρίζουμε για εκείνο το καθεστώς που δρούσε και λειτουργούσε μυστικοπαθώς. Παρ’ όλα αυτά, ο χρόνος λειαίνει ακόμα κι αυτήν τη μυστικοπάθεια. Ετσι, όλο και πληθαίνουν τα έγγραφα που έρχονται στο φως της δημοσιότητας.
Ο αποχαρακτηρισμός των αρχείων της Σοβιετικής Ενωσης είναι ένα βασικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, χιλιάδες έγγραφα της KGB λέγεται ότι πουλήθηκαν στη μαύρη αγορά, όπως και μερικές μπομπίνες με φιλμ που περιείχαν απόρρητο υλικό. Υπήρξαν πρώην στελέχη του καθεστώτος που εγκατέλειψαν τα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, ζητώντας καταφύγιο σε δυτικές χώρες.
Ως αντάλλαγμα έδιναν απόρρητες πληροφορίες. Ενα από τα πιο ενδεικτικά παραδείγματα ήταν ο πρώην αρχειοφύλακας των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών της KGB Βασίλι Μιτρόχιν. Εδωσε στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες τον μεγαλύτερο όγκο εγγράφων, στον οποίον, μεταξύ άλλων, αποκαλύπτονται 200 και πλέον ονόματα κατασκόπων βρετανικής υπηκοότητας, οι οποίοι εργάστηκαν για τη σοβιετική μυστική υπηρεσία.
Ο Ιωσήφ Στάλιν, πάντως, είχε φροντίσει να καλύψει υπό άκρα μυστικότητα τα αρχεία που αφορούσαν τις λεπτομέρειες της ζωής του. Κατά κανόνα, αυτά ήταν καλά φυλαγμένα. Αποκαλύπτονται αργά και επιλεκτικά. H κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος οδήγησε στο άνοιγμα των ερμητικά κλειστών αρχείων της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης, από την κρίση της οποίας περνούσαν όλες οι σημαντικές κρατικές πράξεις.
Σε αυτό το παρατεταμένο σίριαλ των αποκαλύψεων, σειρά έχει η πιο πρόσφατη. Πρόκειται για τέσσερα νέα έγγραφα, τα οποία ήρθαν αυτές τις ημέρες στη δημοσιότητα. Ο διακεκριμένος Ρώσος καθηγητής Σεργκέι Ρατζένκο στο πανεπιστήμιο Johns Hopkins τα δημοσιοποίησε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter.
(Απομαγνητοφώνηση εκπομπής μας στον «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» 90,1 FM με τους συνεργάτες μου Σπύρο Δημητρίου και Λεωνίδα Αποσκίτη, με βάση τη δημοσιοποίηση εγγράφων από τα απόρρητα αρχεία της ΕΣΣΔ και την ανεκδιήγητη αντίδραση του ΚΚΕ στη Βουλή των Ελλήνων)
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 26 Φεβρουαρίου 2022
