Μεθαύριο έχουμε σε όλη τη χώρα εκλογές. Περιφερειακές, δημοτικές, κοινοτικές.

Είναι οι εκλογές με τη μεγαλύτερη συμμετοχή πολιτών. Τεράστια τα ψηφοδέλτια. Χιλιάδες οι υποψήφιοι που ζητούν στήριξη. Οι εκλογές αυτές είναι αρκετά περίπλοκες, γιατί έχουν τοπικό χαρακτήρα και δεν αναφέρονται στην επικράτεια. Ακριβώς όμως για τον ίδιο λόγο δημιουργούν φιλοδοξίες αλλά και διάθεση συμμετοχής όχι μόνο στο εκλέγειν αλλά και στο εκλέγεσθαι, γιατί σε αντίθεση με τις εθνικές βουλευτικές εκλογές και πολύ περισσότερο με τις ευρωεκλογές αναφέρονται στα θέματα της καθημερινότητας και της γειτονιάς. Η παράδοση θέλει τους δημάρχους και τους περιφερειάρχες να ασχολούνται με πολύ συγκεκριμένα ζητήματα. Ή τουλάχιστον να λογοδοτούν κυρίως για αυτά. Την καθαριότητα, τις λάμπες στους δρόμους, τις παιδικές χαρές, τον στολισμό των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, τα ψητά και τις σούβλες το Πάσχα, τις σχάρες των υπονόμων στα πρωτοβρόχια. Η Ελλάδα πάντα αγαπούσε ή λοιδορούσε τους δημάρχους και τους κοινοτάρχες της. Αυτοί όμως πάντα αποτελούσαν τοπικό θεσμό μαζί με τον χωροφύλακα, τον δάσκαλο και τον παπά.

Ο όρος «βλαχοδήμαρχος» είναι χαρακτηριστικός της σχέσης αγάπης-μίσους που διατηρούσαν οι πολίτες ανά περιοχή με τον τοπικό τους άρχοντα. Αλλά τα χρόνια πέρασαν και η διοικητική ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ αρχικά και την Ευρωπαϊκή Ένωση στη συνέχεια έφερε ριζικές αλλαγές στον ρόλο, στις δυνατότητες και την αποστολή των τοπικών εξουσιών σε επίπεδο κοινότητας (διαμέρισμα μέχρι πρότινος για τις πόλεις και τις γειτονιές), δήμου και σε κάθε περίπτωση Περιφέρειας.

Η Ελλάδα δεν αποτελεί ομόσπονδο κράτος. Ούτε είχε παράδοση σημαντική στην Αυτοδιοίκηση όπως η Γαλλία. Ο αιφνιδιασμός με τη διαρθρωτική αλλαγή της διοίκησης της χώρας με τα σχέδια «Καποδίστριας» αρχικά και «Καλλικράτης» στη συνέχεια ούτε από τους δημότες ούτε από τους τοπικούς άρχοντες επί της ουσίας έγινε αντιληπτός -παρά το πομπώδες ύφος των διακηρύξεων των εκάστοτε αρμόδιων υπουργών- πέρα από το εύρος της έννοιας «βλαχοδήμαρχος». Κι όμως όλα θα έπρεπε να είναι διαφορετικά.

Η περιφερειακή διοίκηση της χώρας, ουσιαστικά πλέον παράλληλη με την κεντρική διοίκηση του κράτους, αποκτούσε αποφασιστικές αρμοδιότητες και πόρους. Οι πολίτες-δημότες, βεβαίως, για όλα τα σοβαρά ζητήματα των περιοχών τους κοίταζαν με προσμονή και αγανάκτηση όταν «τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά» προς το κεντρικό κράτος και την κυβέρνηση και όχι προς τους τοπικούς άρχοντες, που, παρά την επιπλέον εξουσία τους, διατήρησαν τα μάλλον «γραφικά», λαογραφικού τύπου, χαρακτηριστικά τους. Οι πόροι και οι αρμοδιότητες, αντί για περιφερειακή ανάπτυξη των περιοχών με εντοπισμό των ειδικών συνθηκών και στρεβλώσεων, δημιούργησαν εμπέδωση της διαφθοράς και του τοπικού ρουσφετιού. Ο όρος «ανάπτυξη», που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα κατά κόρον, εξελίχθηκε σε «πλιάτσικο» τοπικού τύπου. Η περιπλοκή των αρμοδιοτήτων συμπλήρωσε την εικόνα του χάους.

Την Κυριακή έχουμε περιφερειακές εκλογές. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, αντιμετωπίζοντας τα όλο και πιο συχνά ακραία φαινόμενα και την καταστροφή που αφήνουν πίσω τους, δείχνει αποφασισμένη να δημιουργήσει θεσμικά και δομικά τις συνθήκες ώστε να λειτουργήσει η περιφερειακή διοίκηση, πέρα από το σύνδρομο του «βλαχοδήμαρχου». Έτσι προέκρινε πλειοψηφικό σύστημα στις εκλογές και ψήφισε νέα νομοθεσία διαφάνειας, λογοδοσίας και εποπτείας στη σχέση της κεντρικής κυβέρνησης με την περιφερειακή διοίκηση.

Ας ελπίσουμε ότι το νέο πλαίσιο θα δουλέψει και θα αποκτήσουμε ένα υπεύθυνο και σύγχρονο περιφερειακό κράτος, που θα σταματήσει να μας κοστίζει τόσο ακριβά για να αλλάζει, στην καλύτερη, απλώς λάμπες στους δρόμους…

Δημοσιεύτηκε στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ στις 6/10